Մեհրանգիզ Դովլաթշահի

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Մեհրանգիզ Դովլաթշահի
 
Կուսակցություն՝ Ռաստախիզ
Կրթություն՝ HU Berlin և Հայդելբերգի համալսարան
Մասնագիտություն՝ քաղաքական գործիչ, գրող և դիվանագետ
Ծննդյան օր դեկտեմբերի 13, 1919(1919-12-13)[1]
Ծննդավայր Թեհրան, Իրան[1]
Վախճանի օր հոկտեմբերի 20, 2008(2008-10-20)[1] (88 տարեկան)
Վախճանի վայր Փարիզի 18-րդ շրջան, Փարիզ[1]
Քաղաքացիություն  Պահլավական Իրան

Մեհրանգիզ Դովլաթշահի (դեկտեմբերի 13, 1919(1919-12-13)[1], Թեհրան, Իրան[1] - հոկտեմբերի 20, 2008(2008-10-20)[1], Փարիզի 18-րդ շրջան, Փարիզ[1]), իրանցի սոցիալական ակտիվիստ և քաղաքական գործիչ։ Փահլավիների կառավարման շրջանում եղել է Իրանի արտակարգ և լիազոր դեսպանը Դանիայում։ Երեք անգամ ընտրվել է խորհրդարանի պատգամավոր։

Վաղ կյանք և կրթություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դովլաթշահին ծնվել է 1919 թվականի դեկտեմբերի 13-ին Սպահանում[2]։ Ընտանիքը Քերմանշահի մարզում խոշոր հողատեր էր[3]։ Նա մեջլիսի անդամ և կալվածատեր Մուհամեդ Ալի Միրզայի դուստրն էր[4][5]։ Եղել է Ղաջարիների դինաստիայի ներկայացուցիչ[2]։ Նրա մայրը Հիդայաթ Քուլի Խանի դուստր Ախթար օլ-Մուլկն էր[2]։ Մեհրանգիզը Ռեզա շահի չորրորդ կնոջ՝ Էսմաթ Դովլաթշահիի զարմուհին էր[6]։

Մեհրանգիզը սովորել է Գերմանիայում և բակալավրի աստիճան ստացել Բեռլինի համալսարանում[2]։ Հայդելբերգի համալսարանում ստացել է հասարակական-քաղաքական գիտությունների դոկտոր-պրոֆեսորի աստիճան[4]։

Գործունեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դովլաթշահին աշխատել է բանտարկյալների աջակցող գործունեություն ծավալող հասարակական կազմակերպություններում[7]։ Նա հիմնադրել է Ռահ-ե Նո (Նոր ուղի) կազմակերպությունը, որը հետագայում դարձել է Կանանց միջազգային ձեռնարկամիավորման մաս[7]։ Ընկերությունն առաջակում էր կանանց վերապատրաստում և հասարակական հատվածում կանանց հավասար իրավունքների պաշտպանություն[4]։ Մեհրանգիզը երիտասարդների իրազեկմանն ուղղված միջոցառումներ է կազմակերպել նաև հարավային Թեհրանում[7]։ 1951 թվականին Դովլաթշահին և ակտիվիստ Սաֆեյեհ Ֆիրուզը հանդիպել են Մոհամմադ Ռեզա Փահլավի շահին՝ քննարկելու կանանց ընտրական իրավունքները Իրանում[8]։ Նա եղել է Իրանի կանանց կազմակերպության (ԻԿԿ) միջազգային հարցերով խորհրդատվական հանձնաժողովի տնօրենը[9]։ 1973-1976 թվականներին եղել է Կանանց միջազգային խորհրդի նախագահը[10]։

1963-1975 թվականներին ընտրվել է որպես Իրանի խորհրդարանի (մեջլիս) առաջին կին անդամ[9]։ Երեք անգամ եղել է մեջլիսում Քերմանշահի ներկայացուցիչը[11] 1967 թվականին նա զգալիորեն նպաստել է «ընտանեկան պաշտպանության մասին օրենքի» քննարկման, իսկ 1974 թվականին դրա ընդլայմանն ու տարածմանը[11]։ Նա առաջին անգամ զբաղեցրել է նաև կանանց գործերի նախարարի պաշտոնը[12]։ Մեհրանգիզը եղել է նաև կայսերական Իրանի առաջին կին դեսպանը Դանիայում[12]։ Այդ պաշտոնում նա նշանակվել էր 1975 թվականին[13]։

Վերջին տարիներ և մահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դովլաթշահիի Դանիայում Իրանի դեսպան եղած ժամանակաշրջանում Իրանում բռնկվում է իսլամական հեղափոխությունը։ Այդ շրջանում նա լքում է երկիրը և հաստատվում Փարիզում[7]։ 2002-ին հրատարակել է «Հասարակությունը, կառավարությունը և իրանցի կանանց շարժումը»[7]։ Մեհրանգիզը մահացել է 2008 թվականի հոկտեմբերին Փարիզում[7]։

Մրցանակներ և պարգևներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Դաննեբրոգի անվան Մեծ Խաչ պատվո շքանշան (1979 թվական փետրվարի 14)[2]։

1997 թվականին ԱՄՆ-ի Իրանցի կանանց ուսումնասիրությունների հիմնադրամի կողմից ճանաչվել է տարվա կին[14]։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 https://deces.matchid.io/id/O5N7Omy7MFmh
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 «The Qajar Dynasty (Dowlatshahi, Jalali)». Royal Ark. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 5-ին.
  3. ↑ «Centers of Power in Iran» (PDF). CIA. May 1972. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 5-ին.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 «Sex equality still elusive: feminist». The Age. 1973 թ․ նոյեմբերի 6. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 30-ին.
  5. ↑ «Dolatshahi, Mehrangiz». Harvard University. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 22-ին. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 30-ին.
  6. ↑ Camron Michael Amin (2002 թ․ դեկտեմբերի 1). The Making of the Modern Iranian Woman: Gender, State Policy, and Popular Culture, 1865-1946. University Press of Florida. էջ 115. ISBN 978-0-8130-3126-2. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 5-ին.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 Nazy Kaviani (2008 թ․ հոկտեմբերի 28). «Mehrangiz Dolatshahi». Iranian. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 30-ին.
  8. ↑ Ali Akbar Mahdi (October 2004). «The Iranian Women's Movement: A Century Long Struggle» (PDF). The Muslim World. 94. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2016 թ․ մարտի 3-ին. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.
  9. ↑ 9,0 9,1 «Oral History interview of Mehrangiz Dowlatshahi». Foundation for Iranian Studies. Bethesda, MD, USA. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ մարտի 24-ին. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 30-ին.
  10. ↑ «About us». International Council of Women. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ սեպտեմբերի 9-ին. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 30-ին.
  11. ↑ 11,0 11,1 «Mehrangiz Dolatshahi, who struggled for the ratification of the "Family Support Law" in 1967». The Feminist School. 2008 թ․ հոկտեմբերի 23. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ մայիսի 6-ին. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 30-ին.
  12. ↑ 12,0 12,1 Darius Kadivar (2010 թ․ սեպտեմբերի 6). «Mehrangiz Dolatshahi First Woman Ambassador of Imperial Iran (1960)». Iranian. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 30-ին.
  13. ↑ Official Report of Debates. Volume II. Council of Europe. էջ 681. GGKEY:49S8UY2XXFL. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 30-ին.
  14. ↑ «The Woman of the Year. Past awardees». IWSF. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հուլիսի 12-ին. Վերցված է 2013 թ․ հուլիսի 30-ին.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մեհրանգիզ_Դովլաթշահի&oldid=9432110» էջից