Մելքոն Կյուրճյան

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Կյուրճյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։
Մելքոն Կյուրճյան
արմտ. հայ.՝ Մելքոն Կիւրճեան
Ծնվել է1859[1][2]
ԾննդավայրՀավավ, Օսմանյան կայսրություն[1][2]
Վախճանվել է1915[1][2]
Վախճանի վայրԱնկարա, Օսմանյան կայսրություն
Մասնագիտությունգրող և հրապարակախոս
Լեզուարևմտահայերեն
Ազգությունհայ
Քաղաքացիություն Օսմանյան կայսրություն
ԿրթությունՍկյուտարի ճեմարան[1] և Կեդրոնական վարժարան (1896)
Մելքոն Կյուրճյան Վիքիդարանում
 Melkon Giurdjian Վիքիպահեստում

Մելքոն Կյուրճյան (Հրանտ) (1859[1][2], Հավավ, Օսմանյան կայսրություն[1][2] - 1915[1][2], Անկարա, Օսմանյան կայսրություն), հայ գրող, հրապարակախոս։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է Արևմտյան Հայաստանի Բալու քաղաքի Հավավ գյուղում։ Փոքր հասակից տեղափոխվել է Կ. Պոլիս, սովորել Սկյութարի ճեմարանում, ապա նույն թաղամասի Ս. Խաչ վարժարանում. ավարտելուց հետո որպես ուսուցիչ աշխատել է Պոլսի հայկական դպրոցներում։ 1890-1896 թթ. եղել է Կենտրոնական վարժարանի հայոց լեզվի ու գրականության դասատու, աշակերտներին գաղտնի դասավանդելով նաև հայ ժողովրդի պատմություն։ 1896 թվականի քաղաքական դեպքերից հետո մեկնել է Բուլղարիա, Վառնայում բաց արել Արծրունյան դպրոցը՝ ի հիշատակ Գրիգոր Արծրունու։ 1898 թվականին վերադարձել է Պոլիս, սակայն շուտով ձերբակալվել է և աքսորվել Կաստեմունի, որտեղ մնացել է մինչև 1908 թվականը՝ Օսմանյան սահմանադրությունը։

Գրական ասպարեզ է մտել 1883 թվականին, աշխատակցելով պոլսահայ մամուլին, սակայն որպես գրող հայտնի է դարձել 1888 թվականին, երբ Արփիար Արփիարյանի առաջարկովգրել է իր «Պանդուխտի կյանքեն» գրական ակնարկները, որոնք մաս-մաս տպգրվել են «Մասիս» շաբաթաթերթում։ Այդ տարիներին աշխատակցել է նաև «Արևելք» և «Հայրենիք» օրաթերթին։ Հետագայում, Կաստեմունիի աքսորավայրում, գրել է «Ճախճախուտքի մեջ. երկու առանցքի վրա» վեպը, որն անստորագիր սկսել է տպագրել Պոլսի «Սուրհանդակ» թերթում, սակայն, հազիվ 18 համարում լույս տեսած, գրաքննությունն իմացել է հեղինակի ով լինելը և արգելել, բռնագրավել 350 էջանոց վեպը և ոչնչացրել։

Աքսորավայրից պայքարել է նաև լեզվապայքարին՝ «Թղթակից ի Պոնտոս» ծածկանունով հոդվածներ տպագրել «Բյուզանդիոն» թերթում։

Օսմանյան սահմանադրությունից հետո շարունակել է մանկավարժական և գրական աշխատանքը։ Աշխատկցել է պոլսահայ թերթերի ու հանդեսների, նաև Թիֆլիսի «Մշակին», Զմյուռնիայի «Հայ գրականություն» հանդեսին։

Օգտագործել է Շահեն, Ավո և այլ ծածկանուններ։ Նրա «Պանդուխտի կյանքեն» ակնարկները առանձին գրքով լույս են տեսել Փարիզում, 1931 թվականին։ Առանձին գրքով հրատարակած մյուս աշխատություններն են «Գրաբար լեզու» (դասագիրք, Կ. Պոլիս, 1913) և «Մեսրոպ և Սահակ» (1913)[3]։

Երկեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Գրաբար լեզու։ Միջին ընթացք, Կ. Պոլիս, 1913, 160 էջ։
  • Կործանւող յեկեղեցի, Թիֆլիս, 1926, 32 էջ։
  • Ամբողջական երկեր, հատ. Ա, Փարիզ, 1931, 220 էջ։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,8 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. ԽուդավերդյանՀայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.)Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 2.
  3. Գառնիկ Ստեփանյան (1981). Կենսագրական բառարան, հատոր Բ. Երևան: «Սովետական գրող». էջ 113-114.
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 5, էջ 494