Մարտին ֆոն Վագներ

Մարտին ֆոն Վագներ;
Ծնվել է	հունիսի 24, 1777[…]
Ծննդավայր	Վյուրցբուրգ, Բավարիա
Մահացել է	օգոստոսի 8, 1858[…] (81 տարեկան)
Մահվան վայր	Հռոմ, Պապական մարզ
Գերեզման	Campo Santo Teutonico
Քաղաքացիություն	Բավարիայի թագավորություն և Electorate of Bavaria
Մասնագիտություն	քանդակագործ, նկարիչ, արվեստի կոլեկցիոներ, art agent, մեկենաս և history painter
Պարգևներ և ; մրցանակներ	պատվավոր քաղաքացիություն և ennoblement?
Անդամություն	Գերմանիայի հնագիտական ինստիտուտ
	Johann Martin von Wagner Վիքիպահեստում

Յոհան Մարտին ֆոն Վագներ (գերմ.՝ Johann Martin von Wagner, հունիսի 24, 1777(1777-06-24)^[1]^[2]^[3]^[…], Վյուրցբուրգ, Բավարիա - օգոստոսի 8, 1858(1858-08-08)^[1]^[2]^[3]^[…], Հռոմ, Պապական մարզ), գերմանացի քանդակագործ, փորագրող, մեկենաս, նկարիչ, հնագետ, պատմաբան և արվեստի կոլեկցիոներ, Վյուրցբուրգի պատվավոր քաղաքացի։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մարտին ֆոն Վագները պալատական քանդակագործ Յոհան Ալեքսանդր Վագների որդին է (1730-1809)։ Վարպետության առաջին դասերը ստացել է հոր արվեստանոցում։ 1797 թվականից Վիեննայի գեղարվեստի ակադեմիայում սովորել է գեղանկարչություն, որտեղ «Էնեյը խնդրում է իր մորը՝ Վեներային, Կարթագենի ճանապարհին» նկարի համար ստացել է Ակադեմիայի առաջին մրցանակը։ 1802 վերադարձել է Վյուրցբուրգ։

1803 թվականին ծանոթացել է Գյոթեի հետ և ընդունվել «Վյուրցբուրգյան արվեստի ընկերների միություն»։ Գյոթեի աջակցության շնորհիվ Վյուրցբուրգի համալսարանում աշխատանք է ստացել որպես նկարչության պրոֆեսոր։ Վյուրցբուրգում կայացած գեղարվեստական մրցույթում «Ոդիսևս և Պոլիֆեմ» նկարի համար արժանացել է առաջին մրցանակին։ 1803-1804 թվականներին ապրել է Փարիզում։ Այնուհետև իր գեղարվեստական կրթությունն ավարտելու համար երկամյա ուսումնական այց է կատարել Իտալիա՝ Հռոմ^[4]։ Այստեղ նա ծանոթացել է Բավարիայի ապագա թագավորի՝ կրոնպրինց Լյուդվիգի հետ։ 1827 թվականից որպես Լյուդվիգ I թագավորի արվեստի ստեղծագործությունների պահապան՝ Վագներն ապրել է թագավորի նախկին կալվածատանը՝ Վիլլա Մալթայում։

Հռոմում Վագները կրոնպրինց Լյուդվիգի հավաքածուի համար նշանակվել է արվեստի գործերի գնման լիազոր (արվեստի գործակալ)^[5]։ Նրա ձեռք բերածներից էին Ֆաուն Բարբերինին^[6] և Ապոլոն Բարբերինին, Աֆայայի տաճարի մուտքը զարդարող արձանները և այլն։

Նրա խորհրդով Լյուդվիգը Մյունխենում ստեղծել է Գլիպտոտեկա՝ հին հունական և հին հռոմեական քանդակի հավաքածուով, որոնք Վագները ձեռք է բերել Լյուդվիգի համար։

Ժամանակի ընթացքում Վագները գեղանկարչությունից անցել է քանդակագործությանը։ Նրա գործունեությունը և բացառիկ գիտելիքները դասական հնագիտության և արվեստի պատմության ոլորտում այնքան հաջող էին Լյուդվիգի համար, որ 1825 թվականին Բավարիայի թագավորը նրան բարձրացրեց ազնվականության աստիճանի։

Յոհան Վագները մասնակցել է Քյոնիգսպլաց հրապարակի հյուսիսային մասում գտնվող Գլիպտոտեկայի շենքի կառուցմանը։ Նա Գլիպտոտեկայի մուտքի վերնաճակատին գտնվող պլաստիկ արվեստի հովանավոր Աթենաս աստվածուհուն նվիրված քանդակագործական խմբի հեղինակն է։

Լյուդվիգ I-ի պատվերով ստեղծել է ռելիեֆային ֆրիզ Վալհալլայի համար^[7]՝ գերմանական մշակույթին պատկանող նշանավոր պատմական անձանց Փառքի սրահ, որը գտնվում է Ռեգենսբուրգ քաղաքից 10 կմ դեպի արևելք (Բավարիա, Գերմանիա)։ Կոչվում է «Գերմանացիների անցումը Կովկասից Կենտրոնական Եվրոպա»։ Աշաֆենբուրգի հռոմեական վիլլայի կրկնօրինակով Պոմպեջենումում ստեղծել է ներքին քանդակագործական զարդարանքներ։

1841 թվականին նշանակվել է Մյունխենի պինակոտեկի գլխավոր տնօրեն։

Մարտին Վագները մահացել է Հռոմում 1858 թվականի օգոստոսի 8-ին։ Նրա գերեզմանը գտնվում է Campo Santo Teutonico գերեզմանատանը, որը տեղակայված է Սուրբ Պետրոսի բազիլիկի մոտակայքում։

Իր հավաքած արվեստի գործերի անձնական մեծ հավաքածուն կտակել է Վյուրցբուրգի համալսարանին։ 1963 թվականին Վյուրցբուրգի նստավայրի շենքերից մեկում ստեղծվել է Մարտին Վագների թանգարանը (Martin von Wagner Museum)^[8]։

Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հույների խորհուրդը Տրոյայի մոտ, 1808
Մաքսիմիլիան I թագավորի հուշարձանի բացումը Մյունխենի Մաքս Իոսիֆ հրապարակում, 1835, հեղինակներ՝ Վանգեր և Լեո ֆոն Կլենցե

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 RKDartists (նիդերլ.)
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Benezit Dictionary of Artists — OUP, 2006. — ISBN 978-0-19-977378-7
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
↑ Meusel, Johann Georg. Teutsches Küstlerlexikon, p. 503, at Google Books
↑ «Aus dem Dunkeln geholt» [Brought out of the dark] (German). 2019 թ․ հունվարի 7. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 19-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
↑ «Greece in Munich». 2016 թ․ մայիսի 1. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 19-ին.
↑ Friedrich Arnold Brockhaus|Brockhaus, F. A.. Conversations-Lexikon der neuesten Zeit und Literatur, p. 598, at Google Books
↑ «Martin von Wagner Museum – Geschichte» [Martin von Wagner Museum – History] (German). Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ օգոստոսի 12-ին. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 19-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Johann Martin von Wagner (1777-1858)(գերմ.)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մարտին ֆոն Վագներ» հոդվածին։

[_e11aa487fd047a40-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 RKDartists (նիդերլ.)

[_5caa02cf879b0efd-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 Benezit Dictionary of Artists — OUP, 2006. — ISBN 978-0-19-977378-7

[_17aa69a4a9417bed-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)

[4] Meusel, Johann Georg. Teutsches Küstlerlexikon, p. 503, at Google Books

[5] «Aus dem Dunkeln geholt» [Brought out of the dark] (German). 2019 թ․ հունվարի 7. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 19-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

[6] «Greece in Munich». 2016 թ․ մայիսի 1. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 19-ին.

[7] Friedrich Arnold Brockhaus|Brockhaus, F. A.. Conversations-Lexikon der neuesten Zeit und Literatur, p. 598, at Google Books

[8] «Martin von Wagner Museum – Geschichte» [Martin von Wagner Museum – History] (German). Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ օգոստոսի 12-ին. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 19-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]