Մարիա Պոլյակովա

Մարիա Պոլյակովա;
Ծնվել է	մարտի 27, 1908
Ծննդավայր	Սանկտ Պետերբուրգ, Ռուսական կայսրություն
Մահացել է	մայիսի 7, 1995 (87 տարեկան)
Մահվան վայր	Մոսկվա, Ռուսաստան
Կուսակցություն	ԽՄԿԿ
Պարգևներ և ; մրցանակներ	և
	Maria Polyakova Վիքիպահեստում

Մարիա Պոլյակովա (մարտի 27, 1908(1908-03-27), Սանկտ Պետերբուրգ, Ռուսական կայսրություն - մայիսի 7, 1995(1995-05-07), Մոսկվա, Ռուսաստան), Խորհրդային հետախույզ, խորհրդային ռազմական հետախուզության աշխատակից, փոխգնդապետ։

Կյանք և գործունեություն

Միրա Իոսիֆովնա (Մարիա Օսիպովնա) Պոլյակովան ծնվել է 1908 թվականի մարտի 27-ին Սանկտ Պետերբուրգում, բանվոր դասակարգի հրեական ընտանիքում^[1]^[2]։ Նրա հայրը՝ Իոսիֆ Արոնովիչ Պոլյակովը (1887-1937), ծնունդով Ռոմնի քաղաքից, մենշևիկ էր, խորհրդային տարիներին աշխատել է Արտաքին առևտրի ժողովրդական կոմիսարիատում, այնուհետև՝ Գորկիում գարեջրի գործարանի շինարարության պետի տեղակալ; մահապատժի է ենթարկվել 1937 թվականի սեպտեմբերի 20-ին^[3]։ Մայրը՝ Բասյա Սոլոմոնովնա Պոլյակովան, դերձակուհի էր, 1917 թվականին՝ Կիևի քաղաքային դումայի և քաղաքի հրեական համայնքի խորհրդի թեկնածու՝ Սոցիալ-դեմոկրատական բանվորական Բունդ կուսակցությունից, խորհրդային տարիներին՝ արտաքին առեւտրի ժողովրդական կոմիսարի քարտուղար^[4]։ Նրա եղբայրը՝ լեռնագնաց և գրող Արիյ Իոսիֆովիչ Պոլյակովը, նույնպես բռնադատվել է 1937 թվականին։

1921-1925 թվականներին Պոլյակովան սովորել է արտերկրում՝ Գերմանիայում և Մեծ Բրիտանիայում, որտեղ նրա ծնողներն աշխատել են ԽՍՀՄ առևտրային ներկայացուցչություններում, գիտեր գերմաներեն, ֆրանսերեն և անգլերեն։

1925 թվականից Պոլյակովան ապրել է Մոսկվայում։ 1925–1932 թվականներին մասնակցել է Կոմունիստական երիտասարդական ինտերնացիոնալին և Կոմինտերնին։ 1935 թվականից ծառայել է Կարմիր բանակում և հետախուզությունում։ 1935 թվականի հունվարից մինչև 1936 թվականի հունվարը սովորել է Կարմիր բանակի հետախուզության տնօրինության դպրոցում, որից հետո 1936 թվականի հունիսի 19-ին Պոլյակովային շնորհվել է ավագ լեյտենանտի կոչում։

1936–1937 թվականներին Մարիա Պոլյակովան եղել է Շվեյցարիայի Հետախուզական գործակալության անօրինական ռեզիդենտ։ Շվեյցարիայում հետախույզը փաստաթղթեր և արկեր է ձեռք բերել Վերմախտի կողմից օգտագործվող 37 մմ «Էրլիկոն» զենիթային հրանոթից և իրականացրել դրանք շվեյցարական-ֆրանսիական սահմանով ԽՍՀՄ տեղափոխելու գործողություն: 1937–1941 թվականներին աշխատել է Կարմիր բանակի շտաբի հետախուզության տնօրինության կենտրոնական ապարատում. 1939 թվականի հուլիսից մինչև 1940 թվականի սեպտեմբեր՝ Կարմիր բանակի շտաբի հետախուզության տնօրինության 3-րդ (ռազմական տեխնիկա) վարչության 1-ին բաժնի պետի ավագ օգնական։ 1940 թվականի սեպտեմբերից մինչև 1941 թվականի հունիս եղել է Կարմիր բանակի շտաբի հետախուզության տնօրինության 4-րդ վարչության 2-րդ վարչության պետի ավագ օգնական: 1941 թվականի հունիսից՝ Կարմիր բանակի Գլխավոր շտաբի հետախուզության տնօրինության 2-րդ վարչության 3-րդ վարչության պետի ավագ օգնականն էր։

Հայրենական մեծ պատերազմի սկզբում Պոլյակովան պատրաստվում էր դառնալ Մոսկվայի անօրինական ռեզիդենտ՝ գերմանացիների կողմից մայրաքաղաքը գրավելու դեպքում։ Պատերազմի տարիներին աշխատել է եվրոպական ուղղությամբ, եղել է Կարմիր բանակի ԳՌՈՒ 1-ին տնօրինության 7-րդ վարչության պետի տեղակալ։ 1943 թվականին անդամագրվել է ԽՄԿԿ-ին։

Պատերազմի ավարտից հետո զբաղվել է ուսուցչական աշխատանքով, իսկ 1946-1956 թվականներին եղել է ռազմական հետախուզության հատուկ ուսումնական հաստատության ուսուցչուհի։ Նա թոշակի է անցել 1956 թվականին։

Պոլյակովան մահացել է 1995 թվականի մայիսի 7-ին Մոսկվայում։

Նա ամուսնացած էր չեխ պրոֆեսիոնալ հեղափոխական Իոսիֆ Դիցկայի հետ^[5]։ Նրանք ունեին դուստր՝ Զլատան (Սվետլանա): Ջոզեֆ Դիցկան մահացավ 1941 թվականի օգոստոսին, երբ վայրէջք կատարեց Լեհաստանի Չեկոլտին քաղաքի տարածքում՝ գերմանացիների թիկունքում հատուկ առաքելություն իրականացնելու համար^[6]։

Հիշատակ

2015 թվականին նկարահանվել է «Ռեզիդենտ Մարիա» ֆիլմը Մ.Ի. Պոլյակովայի մասին, ռեժիսորն է Ալեքսեյ Կիտայցևը, սցենարի հեղինակը՝ Ալեքսանդր Օստրովսկին, ցուցադրվել է ռուսական հեռուստատեսությամբ^[7]:

Պարգևներ

Հայրենական պատերազմի շքանշան 2-րդ աստիճանի, երկու անգամ (9 հունվարի, 1945, 20 ապրիլի, 1990)^[8]
Կարմիր աստղի շքանշան (1 օգոստոսի, 1937)
Պատվո շքանշան (20 հունվարի, 1943)
«Մարտական վաստակի համար» մեդալ (6 մայիսի, 1946)
«Մոսկվայի պաշտպանության համար» մեդալ
ԽՍՀՄ մի շարք մեդալներ

Գրականություն

Алексеев М. А., Колпакиди А. И., Кочик В. Я. Энциклопедия военной разведки. 1918—1945 гг. — М., 2012.
Полякова М. И. По заданию Я. К. Берзина. // Военно-исторический журнал. — 1990. — № 3. — С.58-62.

Ծանոթագրություններ

↑ «В. М. Лурье «ГРУ: дела и люди»». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-07-23-ին. Վերցված է 2016-01-04-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն); no-break space character in |title= at position 3 (օգնություն)
↑ «Полякова Мария Иосифовна». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-06-04-ին. Վերցված է 2016-01-04-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ «Мартиролог: Поляков Иосиф Аронович». Արխիվացված է օրիգինալից 2018-01-31-ին. Վերցված է 2016-05-25-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ «Владимир Шляхтерман «Мария Полякова: крупный агентурный работник»». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-05-10-ին. Վերցված է 2016-05-25-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ «Дицка Йозеф». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-03-08-ին. Վերցված է 2016-01-02-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ «Резидент Мария (Мира) Иосифовна (Осиповна) Полякова». Արխիվացված է օրիգինալից 2015-11-20-ին. Վերցված է 2016-01-02-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ https://dzen.ru/video/watch/62791154f680416ea30096f1?utm_referrer=www.google.com, документальный фильм "Резидент Мария"
↑ Данные о награждениям М. И. Поляковой советскими наградами приведены по: Картотека награждений М. И. Поляковой. // ОБД «Память народа».

Արտաքին հղումներ

Ռեզիդենտ Մարիա Արխիվացված 2018-03-11 Wayback Machine

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մարիա Պոլյակովա» հոդվածին։

[1] «В. М. Лурье «ГРУ: дела и люди»». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-07-23-ին. Վերցված է 2016-01-04-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն); no-break space character in |title= at position 3 (օգնություն)

[2] «Полякова Мария Иосифовна». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-06-04-ին. Վերցված է 2016-01-04-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[3] «Мартиролог: Поляков Иосиф Аронович». Արխիվացված է օրիգինալից 2018-01-31-ին. Վերցված է 2016-05-25-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[4] «Владимир Шляхтерман «Мария Полякова: крупный агентурный работник»». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-05-10-ին. Վերցված է 2016-05-25-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[5] «Дицка Йозеф». Արխիվացված է օրիգինալից 2016-03-08-ին. Վերցված է 2016-01-02-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[6] «Резидент Мария (Мира) Иосифовна (Осиповна) Полякова». Արխիվացված է օրիգինալից 2015-11-20-ին. Վերցված է 2016-01-02-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[7] ttps://dzen.ru/video/watch/62791154f680416ea30096f1?utm_referrer=www.google.com, документальный фильм "Резидент Мария"

[8] Данные о награждениям М. И. Поляковой советскими наградами приведены по: Картотека награждений М. И. Поляковой. // ОБД «Память народа».

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]