Մարիա Զեպես

Մարիա Զեպես (Հունգարերեն արտասանություն` [ˈmaːriɒ ˈsɛpɛʃ]; դեկտեմբերի 14, 1908(1908-12-14)^[2]^[3], Բուդապեշտ, Ավստրո-Հունգարիա - սեպտեմբերի 3, 2007(2007-09-03)^[1]^[2]^[3], Բուդապեշտ, Հունգարիա^[4]), հունգարացի հեղինակ, աշխատել է որպես լրագրող և սցենարիստ, 1941 թվականից նաև անկախ հեղինակ հերմետիզմի ոլորտում։ Նա երբեմն հանդես է եկել Մարիա Պապիր կամ Մարիա Օրսի կեղծանուններով։

Կյանքը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Զեպեսը ծնվել է Մագդոլնա Շերբախի թատրոնի աստղերի ընտանիքում, Բուդապեշտում։ Նրա հայրը՝ Շանդոր Պապիրը, Բուդապեշտի բեմերի բոն վիվանտ և մեծ աստղ էր։ Նրա մայրը պրիմադոննա էր։ Նրա ծնողներն ու եղբայրը նրա համար հոգեպես եղբայրներ ու քույրեր էին։ Նա ընդունում էր միայն հոգևոր հարաբերությունները. «Մնացած ամեն ինչ պարզապես փորձ է, ներգրավվածություն, անջատում` կարմա»։

1916-1933 թվականներին հանդես է եկել որպես կինոդերասանուհի (հիմնականում Մագդա Պապիր անունով)։ 1931 թվականի հունվարի 2-ին Բելա Սեպեսի հետ ամուսնանալուց մեկ տարի անց, նա ուղեկցեց նրան Բեռլին, որտեղ նրանք ապրեցին մինչև Հունգարիայի գերմանական օկուպացիոն պատերազմի ավարտը։ Իր Magie der Liebe («Սիրո կախարդանք») գրքում Զեպեսը գրում է 56 տարի տևած ամուսնության մասին և քննարկում է այսպես կոչված «Ալքիմիական ամուսնությունը», կողակցի մեջ էգոյի տարրալուծումը։

Զեպեսը գրականություն, արվեստի պատմություն և կենսաբանություն առարկաները սովորել է Բեռլինում։ Դեռ Հունգարիայում նա առաջին անգամ աշխատել է որպես լրագրող, սցենարիստ և հեղինակ։ Նրա առաջին «Կարմիր առյուծը» վեպը գրվել է Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ թաքստոցում և դարձել էզոթերիկ գրականության համաշխարհային բեսթսելլեր։ Ռագելի երկու հատորները հիշատակվում են որպես նրա գլխավոր աշխատությունը հենց Զեպեսի կողմից։

«Կարմիր առյուծը» գիրք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

«Կարմիր առյուծը»՝ Մարիա Զեպեսի առաջին վեպը, լույս է տեսել 1946 թվականին Հունգարիայում (բնօրինակ անվանումը՝ A Vörös Oroszlán)։ Կոմունիստական վարչակարգի ժամանակ Ռակոսի «Կարմիր առյուծը» համարվում էր նոնկոնֆորմիստ, ուստի արգելված էր։ Գրքի բոլոր օրինակները հրամայել էին ոչնչացնել։ Այնուամենայնիվ, գրադարանավար և վիպասան Բելա Համվասը կարողացավ պահպանել չորս օրինակ։ Այնուհետև հեղինակի մի քանի կողմնակիցներ տպագրեցին վեպը, պատրաստեցին տպագրության ձևանմուշներ և ինքնաշեն պատճենները թողարկեցին ընդհատակում։ Գրեթե 40 տարի անց վեպը Utoprop գործակալության միջոցով հասավ Heyne հրատարակչական ընկերություն։ Գիրքը գերմաներեն թարգմանվել է Գոթֆրիդ Ֆեյդելի կողմից և տպագրվել է 1984 թվականին։ Ծագման պատմության մասին ավելի շատ մանրամասներ հաղորդում է Հանս Յոահիմ Ալպերսը 2002 թվականի վերաթողարկման իր նախաբանում։

«Կարմիր առյուծը» բեմադրվել է և ցուցադրվում է Միացյալ Նահանգների տարբեր թատրոններում։

Սյուժե[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Զեպեսը պատմում է 16-րդ դարում ծնված ջրաղացպանի որդու՝ դժբախտ Հանս Բուրգների մասին։ Իր թույլ հոր և նույնքան թշվառ, բայց սիրելի ուսուցչի մահից հետո նա վախենում է բոլոր կենդանի էակների անխուսափելի մահից։ Անմահության էլիքսիրի մասին համառ լուրերով սնվող մոնոմանիայից առաջնորդվելով՝ նա դառնում է խորհրդավոր բժշկի և ալքիմիկոսի աշակերտ։ Այնուամենայնիվ, Ալքիմիկոսի կարեկից խորհուրդներն ու նախազգուշացումները լսելու փոխարեն, Բուրգները տենդագին ագահությունից մղվում է նրան սպանելու. այս կերպ նա ձեռք է բերում Էլիքսիրը, երբ դեռ հոգեպես անպատրաստ է, և դրանով անիծվում է։ Սա դարերի միջով ճանապարհորդության մեկնարկային կետն է. երբ Բուրգները պետք է ֆիզիկապես մահանար, Էլիքսիրը նրան հնարավորություն է տալիս պահպանել իր նախորդ կյանքի ամբողջական հիշողությունը, քանի որ նա բազմիցս վերամարմնավորվում է տարբեր հանգամանքներում։ Այն նաև նրան տալիս է խորը հոգևոր զգայունություն։ Մի քանի անգամ նա փորձում է Մեծ Փոխակերպումը՝ իրեն ազատելու իր ինքնահաստատ անեծքից։ Հանս Բուրգները կատարելագործվում է իր տարբեր մարմնավորումների միջոցով։ Եվրոպական պատմության վերջին հինգ դարերի ֆոնի վրա նա անձնային կտրուկ զարգացում է ապրում. սկսելով որպես հոգեպես չարթնացած (և նույնիսկ տխուր) կերպար՝ նա հոգեպես հասունանում է տարբեր մարտահրավերների միջոցով, որոնց նա տանում է դիմակայելու։ Նա սկզբում նախաձեռնող և ձգտող է, ի վերջո հասնելով մարդկային անհատականության կատարելության, որը բնութագրում է հրաշքին կամ հոգևոր ադեպին։