Մարդ-համակարգիչ փոխազդեցություն

Մարդ-համակարգիչ փոխազդեցություն (անգլ.՝ human-computer interaction, HCI), բազմագիտաճյուղային գիտական ուղղություն, որը գոյություն ունի և զարգանում է մարդու օգտագործման համար նախատեսված ինտերակտիվ համակարգչային համակարգերի մշակման, գնահատման և ներդրման մեթոդների կատարելագործման նպատակով, ինչպես նաև այդ օգտագործման տարբեր ասպեկտների ուսումնասիրության նպատակով:

Տերմինը տարածել են Ստյուարտ Կ. Քարդը, Ալեն Նյուելը և Թոմաս Պ. Մորանը 1983 թվականի իրենց «Մարդ-համակարգիչ փոխազդեցության հոգեբանություն» (անգլ.՝ The Psychology of Human–Computer Interaction) հիմնարար գրքում, չնայած հեղինակներն առաջին անգամ օգտագործել են այդ տերմինը 1980 թվականին, իսկ առաջին հայտնի օգտագործումը եղել է 1975 թվականին։ Տերմինը նշանակում է, որ ի տարբերություն սահմանափակ օգտագործման այլ գործիքների (ինչպիսին է փայտե մուրճը, որը օգտակար է առարկաների վրա հարվածելու համար, բայց այլ կիրառություն չունի), համակարգիչը ունի բազմաթիվ ծրագրեր, և դրա շնորհիվ տեղի է ունենում բաց երկխոսություն օգտագործողի և համակարգչի միջև: Երկխոսություն հասկացությունը մարդ-համակարգիչ փոխազդեցությունը նմանեցնում է մարդ-մարդ փոխազդեցությանը, անալոգիա, որը կարևոր է այս ոլորտում տեսական դիտարկումների համար:

Հիմնական բնութագիր

«Մկնիկը» մարդ-համակարգիչ փոխազդեցութան միջոցներից մեկն է

Մարդ-համակարգիչ փոխազդեցությունը մարդկանց (օգտագործողների) և համակարգիչների միջև փոխազդեցություն ուսումնասիրությունը, պլանավորումը և զարգացում է: Հաճախ այն դիտարկվում է որպես համակարգիչային գիտության, բիհեյվիորիզմի, նախագծման և այլ ոլորտների գիտության ամբողջություն: Օգտագործողների և համակարգիչների միջև փոխազդեցությունը տեղի է ունենում օգտագործողի ինտերֆեյսի (կամ պարզապես ինտերֆեյս) մակարդակում, որը ներառում է ծրագրային և ապարատային ապահովում, օրինակ, պատկերները կամ օբյեկտները, որ ցուցադրվում են էկրանների վրա, օգտագործողից ստացված տվյալները ապարատային մուտքագրման սարքերի միջոցով (ինչպիսիք են ստեղնաշարները և մկնիկները) և օգտագործողի այլ փոխազդեցությունները խոշոր ավտոմատացված համակարգերի հետ, ինչպիսիք են օդանավը և էլեկտրակայանը:

Հաշվողական տեխնիկայի ասոցիացիան մարդու և համակարգչի փոխազդեցությունը դիտարկում է որպես «մարդու օգտագործման համար ինտերակտիվ համակարգչային համակարգերի նախագծմամբ, գնահատմամբ և աշխատանքի իրականացմամբ, ինչպես նաև տեղի ունեցող գործընթացների ուսումնասիրությամբ զբաղվող գիտակարգ»: Մարդ-համակարգիչ փոխգործակցության կարևոր ասպեկտը օգտագործողների բավարարվածության ապահովումն է։

Հաշվի առնելով, որ մարդ-համակարգիչ փոխազդեցությունն ուսումնասիրվում է ինչպես մարդկային, այնպես էլ համակարգչային տեսանկյունից, ապա ուսումնասիրության ընթացքում ձեռք բերված գիտելիքները հենվում են ինչպես մարդկային, այնպես էլ համակարգչային գործոնի վրա: Համակարգչային կողմից կարևոր են համակարգչային գրաֆիկայի, օպերացիոն համակարգերի, ծրագրավորման լեզուների և զարգացման միջավայրի տեխնոլոգիաները, իսկ մարդկային կողմից՝ հաղորդակցության տեսությունը, գրաֆիկական և արդյունաբերական դիզայնը, լեզվաբանությունը, սոցիոլոգիան, կոգնիտիվ հոգեբանությունը և այնպիսի մարդկային գործոններ, ինչպիսին է օգտագործողի բավարարվածությունը: Կարևոր են նաև ինժեներիան ու դիզայնը: Մարդ-համակարգիչ փոխգործակցության միջգիտակարգային բնույթի շնորհիվ, պատրաստության տարբեր մակարդակ ունեցող մարդիկ նպաստում են դրա հաջողությանը: Երբեմն մարդ-համակարգիչ փոխազդեցությունը կոչվում է և՛ մարդ-մեքենա փոխգործակցություն, և՛ համակարգիչ-մարդ փոխազդեցություն:

Կարևոր չափանիշ է ուշադրությունը մարդ-համակարգչային փոխազդեցության վրա, քանի որ վատ ձևավորված ինտերֆեյսերը կարող են առաջացնել բազմաթիվ չնախատեսված խնդիրներ: Դրա դասական օրինակ է վթարը Թրի Մայլ Այլենդի ատոմակայանում, որտեղ հետաքննությամբ պարզվել է, որ աղետի համար առնվազն մասամբ պատասխանատու է ինտերֆեյսի նախագծումը: Նման ձևով ավիացիայում վթարներ առաջացել են ոչ ստանդարտ օդային սարքեր օգտագործելու արտադրողների որոշման և/կամ ղեկի գտնվելու տեղի հետևանքով: Թեև ենթադրվում էր, որ նոր կառուցվածքներն ավելի կատարյալ են մարդ-համակարգիչ հիմնական փոխգործակցության տեսակետից, օդաչուներին բնորոշ է եղել «ստանդարտ» դիրքը և, այդպիսով, հայեցակարգային լավ գաղափարը չի հանգեցրել ցանկալի արդյունքների:

Նպատակներ

Մարդ-համակարգիչ փոխգործակցության հիմնական խնդիրը մարդու և համակարգչի միջև փոխազդեցության բարելավումն է՝ համակարգիչները դարձնելով ավելի հարմարավետ (usability) և ընկալունակ օգտատերերի կարիքների նկատմամբ: Մասնավորապես, մարդ-համակարգիչ փոխգործակցությունը զբաղվում է.

• ինտերֆեյսի նախագծման մեթոդաբանությամբ ու զարգացմամբ (այսինքն՝ ելնելով օգտագործողների պահանջներին և դասից՝ տվյալ շրջանակներում լավագույն ինտերֆեյսի նախագծում, պահանջվող հատկությունների օպտիմիզացում, ինչպիսիք են սովորեցնելու ունակությունը և օգտագործման արդյունավետությունը)
• ինտերֆեյսի իրականացման մեթոդներվ (օրինակ, ծրագրային գործիքներ, գրադարաններ և ռացիոնալ ալգորիթմներ)
• այդպիսի ինտերֆեյսների գնահատման և համեմատման մեթոդներով,
• նոր ինտերֆեյսների և փոխազդեցության մեթոդների մշակմամբ,
• նկարագրական և կանխատեսվող մոդելների զարգացմամբ,
• փոխգործակցության տեսությամբ:

Մարդ-համակարգիչ փոխազդեցության երկարաժամկետ նպատակը համակարգի զարգացումն է, որը կնվազեցնի խոչընդոտը մարդու՝ իր ցանկացածի կոգնիտիվ մոդելի և համակարգչի՝ իրեն տրված առաջադրանքի հասկանալու միջև:

Մարդ-համակարգիչ փոխազդեցության մասնագետները, որպես կանոն, ծրագրավորողներն են, որոնք ներգրավված են իրական համաշխարհային խնդիրների վերաբերյալ մշակման մեթոդիկայի գործնական կիրառմամբ: Նրանց աշխատանքը հաճախ պտտվում է գրաֆիկական և վեբ ինտերֆեյսերի մշակման շուրջ:

Մարդ-համակարգիչ փոխազդեցության հետազոտողները զբաղվում են նախագծման նոր մեթոդների զարգացմամբ, նոր ապարատային սարքերի փորձարկումներով, ծրագրային ապահովման նոր համակարգերի նախատիպերի ստեղծմամբ, փոխգործակցության նոր պարադիգմաների ուսումնասիրմամբ և փոխազդեցության տեսությունների ու մոդելների զարգացմամբ:

Անհատական ​​տեղեկատվության մենեջերի ուսումնասիրության ընթացքում համակարգչի հետ անձի փոխազդեցությունը գտնվում է ընդարձակ տեղեկատվական միջավայրում․ մարդիկ կարող են աշխատել տեղեկատվության տարբեր ձևերի հետ, որոնցից մի քանիսը համակարգչային են, շատերը` ոչ (օրինակ՝ գրատախտակներ, նոթատետրեր, ստիկերներ, մագնիսով ստիկերներ), որպեսզի հասկանան և արդյունավետորեն ազդեն իրենց աշխարհի ցանկալի փոփոխությունների վրա: Համակարգչային օժանդակ համատեղ աշխատանքի ոլորտում շեշտը դրվում է օգտագործման հաշվողական համակարգերի վրա՝ մի խումբ մարդկանց աջակցելու համատեղ աշխատանքը: Թիմային աշխատանքի կառավարման սկզբունքներն ընդլայնում են համակարգչային օժանդակ համատեղ աշխատանքի ոլորտը կազմակերպչական մակարդակում և կարող են իրականացվել առանց համակարգչային համակարգերի օգտագործման:

Մարդ-համակարգչային ինտերֆեյս

Մարդ-համակարգչային փոխազդեցության ուսումնասիրման վերջնական նպատակը որակյալ մարդ-համակարգչային ինտերֆեյսի ստեղծումն է, որը կարելի է անվանել կապի կետ մարդու և համակարգչի միջև:

Մարդու և համակարգչի միջև տեղեկատվության փոխանակումը կարող է սահմանվել որպես փոխազդեցության հանգույց: Փոխազդեցության հանգույցը ներառում է մի քանի ասպեկտներ:

• Խնդիրների ոլորտ, օգտագործողին ուղղված պայմանները և նպատակները,
• Մեքենայի տարածք, միջավայրը, որտեղ փոխազդում է համակարգիչը, այսինքն՝ ուսանողի նոթբուքը քոլեջի հանրակացարանի սենյակում,
• Ինտերֆեյսի ոլորտներ, մարդու և համակարգչի գործընթացներին առնչվող չհատվող ոլորտներ, որոնք չեն վերաբերում փոխազդեցության ոլորտին,
• Մուտքային հոսք, տեղեկատվության հոսք, որն սկսվում է խնդիրների ոլորտում, երբ օգտագործողը ունի մի քանի խնդիրներ, որոնք պահանջում են համակարգչի օգտագործումը:
• Արդյունքային հոսք, տեղեկատվության հոսքը, որը ծագում է մեքենայի մեջ:
• Հետադարձ կապ, ինտերֆեյսի միջոցով անցնող փոխազդեցության հանգույցները գնահատվում են, մոդերացվում և հաստատվում, քանի որ դրանք անցնում են անձից ինտերֆեյսի միջոցով դեպի համակարգիչ և ետ:

Տարբերությունները հարակից ոլորտներում

Մարդ-համակարգիչ փոխազդեցությունը տարբերվում է մարդկային գործոնից (հաշվի է առնվում էրգոնոմիկայում և հարմարավետությունում) նրանով, որ մարդ-համակարգիչ փոխազդեցությունն իր ուշադրությունը կենտրոնացնում է համակարգիչների, քան տեխնիկայի այլ տեսակների կամ արտեֆակտների հետ աշխատել ավելի շատ նախընտրող օգտագործողների վրա: Բացի այդ, մարդ-համակարգիչ փոխազդեցությունը կենտրոնանում է ծրագրային և սարքավորումների ապահովման իրականացման վրա՝ մարդ-համակարգիչ փոխազդեցությանն աջակցելու համար: Այսպիսով, մարդկային գործոնը ավելի լայն հասկացություն է և մարդ-համակարգիչ փոխազդեցությունը կարող է բնութագրվել որպես մարդկային գործոն, թեև որոշ մասնագետներ փորձում են կիսել այդ ոլորտները:

Բացի այդ, մարդկ-համակարգիչ փոխազդեցությունը տարբերվում է մարդկային գործոնից՝ ավելի քիչ ուշադրություն դարձնելով խնդիրների և ընթացակարգերի վրա և ավելի քիչ շեշտը դնելով ֆիզիկական ծանրաբեռնվածության վրա, որն բխում է ինտերֆեյսի սարքերի դիզայնի ձևից (ինչպիսիք են ստեղնաշարը և մկնիկը):

Պատմություն

Մարդ-համակարգիչ փոխազդեցությունը զարգացում է ստացել տարբեր ուղղվածություն ունեցող գիտական վեկտորների համատեքստում (համակարգչային գրաֆիկա, ինժեներական հոգեբանություն, էրգոնոմիկա, կազմակերպության տեսություն, կոգնիտիվիստիկա, ինֆորմատիկա և այլն)։

Մարդ-համակարգիչ փոխազդեցության էրգոնոմիկ փուլի սկիզբը կարելի է համարել Այվեն Սազերլենդի ատենախոսությունը (Sutherland, 1963), որը բնորոշել է համակարգչային գրաֆիկայի զարգացումը որպես գիտություն: Ընդ որում՝ համակարգչային գրաֆիկան էրգոնոմիկ նախագծերի կարիք ուներ CAD/CAM համակարգերի բարդ մոդելների արդյունավետ կառավարման նպատակով։ Այս ոլորտում ուսումնասիրությունները շարունակվել են Man-machine symbiosis (Licklider, 1960), Augmentation of human intellect (Engelbart, 1963) և Dynabook (Kay, Goldberg, 1977) աշխատանքներում: Գիտական հետազոտությունների արդյունքում զարգացում են ստացել այն գործիքները, առանց որոնց դժվար է ներկայում պատկերացնել համակարգչի հետ աշխատանքը՝ «մկնիկ», տարր առ տարր հասցեագրվող (bitmap) արտացոլում, «պատուհան», աշխատասեղանի փոխաբերություն, point-and-click-խմբագիրներ։

Մարդու կողմից համակարգչի օգնությամբ կատարվող գործողությունների խնդիրը դարձել է ինժեներական հոգեբանության դասական նպատակների բնական շարունակությունը, բացառությամբ այն բանի, որ նոր խնդիրները ունեցել են զգալի կոգնիտիվ, հաղորդակցման և ինտերակտիվ բնույթ, որը նախկինում չի քննարկվել ինժեներական հոգեբանության մեջ և նպաստել է այս ուղղությամբ ինժեներական հոգեբանության առաջընթացին:

Էրգոնոմիկ հետազոտությունները նաև ընդգծել են աշխատանքային պայմանների կապը լարվածություն (սթրես) առաջացնող երևույթների հետ, ինչպիսիք են՝ առօրյա աշխատանքը, նստած դիրքը, էկրանի վիզուալ պատկերների տեսողական ընկալումը և այլն, որոնք մինչ այդ չեն դիտարկվել որպես փոխկապակցված:

Վերջապես, «ինչ տեղ ունի համակարգչային տեխնիկայի օգտագործումը արտադրության տեխնոլոգիայի նախագծման մեջ» հարցը համակարգիչների հետ փոխազդեցությունը բարձրացրել է աշխատանքի արդյունավետ կազմակերպման մակարդակի և ներառել նույնիսկ սոցիալական կառավարման խնդիրների մեջ։

ԽՍՀՄ-ում այս գիտական ուղղության ինստիտուցիոնալացումն սկսվել է 1958 թվականից՝ «Հոգեբանության հարցեր» ամսագրում ամերիկյան աշխատանքների դիտարկումներով։

Մշակման սկզբունքներ

Ներկայիս օգտագործողի ինտերֆեյսը գնահատելիս կամ նոր ինտերֆեյս մշակելիս պետք է հաշվի առնել զարգացման հետևյալ սկզբունքները․

• Ի սկզբանե անհրաժեշտ է կենտրոնանալ օգտագործողների և խնդիրների վրա, որոշել առաջադրանքը կատարելու համար անհրաժեշտ օգտագործողների քանակը և որոշել համապատասխանող օգտագործողներին․ նա, ով երբեք չի օգտագործել ինտերֆեյսը կամ մեկը, որը ապագայում երբեք չի օգտագործելու այն, հարմար օգտագործող չէ: Բացի այդ, պետք է որոշել, թե ինչ խնդիրներ և որքան հաճախ պետք է կատարեն օգտնվողները:
• Էմպիրիկ չափումներ, վաղ փուլում անցկացնել ինտերֆեյսի թեստը իրական օգտնվողների հետ, որոնք օգտագործում են ինտերֆեյսը ամեն օր: Արդյունքները կարող են փոխվել, եթե օգտագործողի կատարողականի մակարդակը իրական մարդ-համակարգիչ փոխազդեցության ճշգրիտ արտացոլումը չէ: Սահմանել գործնականության քանակական հատկանիշները, ինչպիսիք են՝ խնդիրներն իրականացնող օգտնվողների քանակը, առաջադրանքի կատարման ժամանակը և առաջադրանքի կատարման ընթացքում թույլ տրված սխալների քանակը:
• Ինտերատիվ նախագծում, օգտագործողների թիվը, դրված խնդիրները, էմպիրիկ չափումները որոշելուց հետո կատարվում են իտերատիվ նախագծման հետևյալ քայլերը՝

1. օգտագործողի ինտերֆեյսի մշակում,
2. փորձարկում,
3. արդյունքների վերլուծություն,
4. նախորդ քայլերի կրկնում:

Իտերատիվ մշակումը կրկնվում է այնքան ժամանակ, մինչև ստեղծվում է գործնական, օգտագործողի համար հարմար ինտերֆեյս:

Մշակման մեթոդաբանություն

Մարդ-համակարգիչ փոխազդեցության նախագծման տեխնիկան նկարագրող բազմազան մեթոդներ սկսել են հայտնվել 1980-ականներին այս ոլորտի զարգացման ընթացքում: Մշակման մեթոդների մեծ մասը զարգացել են օգտագործողների, մշակողների և տեխնիկական համակարգերի միջև փոխգործակցության մոդելից: Օրինակ՝ վաղ տեխնիկան օգտագործողի ճանաչողական գործընթացները համարել են կանխատեսելի և քանակական, և առաջարկել, որ մշակողները օգտագործողների ինտերֆեյսները մշակելիս հաշվի առնեն կոգնիտիվ հետազոտության արդյունքները այնպիսի ոլորտներում, ինչպիսիք են հիշողությունը և ուշադրությունը: Ժամանակակից մոդելները հակված են ուշադրությունը կենտրոնացնելու օգտագործողների, մշակողների և ինժեներների միջև անընդհատ հետադարձ կապի և երկխոսության վրա և շեշտը դնել նրա վրա, որ տեխնիկական համակարգերն են պտտվում օգտնվողների ցանկությունների, այլ ոչ թե օգտագործողների ցանկությունները՝ արդեն առկա համակարգի շուրջ:

• Օգտագործողին ուղղված նախագծումը ներկայում ժամանակակից, լայնորեն կիրառվող փիլիսոփայություն է, որի էությունն այն է, որ օգտագործողները պետք է առանցքային տեղ զբաղեցնեն համակարգչային ցանկացած համակարգի մշակման մեջ: Օգտագործողները, ծրագրավորողները և տեխնիկական մասնագետներն աշխատում են միասին՝ ցանկությունները, կարիքներն ու սահմանները հստակ արտահայտելու և այս պահանջները բավարարող համակարգ ստեղծելու համար: Օգտագործողին ուղղված նախագծերը հաճախ օգտագործում են ուսումնասիրություններ ազգագրական միջավայրի վերաբերյալ, որում օգտնվողները պետք է աշխատեն համակարգի հետ: Այս պրակտիկան նման է, բայց համատեղ մշակում չէ, որն ընդգծում է նստաշրջանների և սեմինարների միջոցով օգտնվողներին ակտիվորեն համագործակցելու հնարավորություն տալը:
• Օգտագործողի ինտերֆեյսի մշակման սկզբունքները (անգլ.՝ Principles of user interface design) յոթ սկզբունքներ են, որոնք կարելի է դիտարկել ցանկացած պահի, ցանկացած կարգով մշակման ամբողջ ընթացքում, դրանք են՝ սովորականություն, պարզություն, ակնհայտություն, թույլատրելիություն, հետևողականություն, կառուցվածք և հետադարձ կապ:

Էկրանի մշակում

Էկրանը նախատեսված է համակարգի փոփոխականների ընկալման և այդ տեղեկատվության հետագա մշակման հեշտացման համար: Էկրանի նախագծումից առաջ պետք է սահմանվեն տվյալ էկրանի կատարելիք առաջադրանքները (օրինակ՝ նավիգացիա, ղեկավարում, ուսուցուն, ժամանց): Օգտագործողը կամ օպերատորը պետք է կարողանան մշակել ցանկացած տեղեկատվություն, որը համակարգը ստեղծում և ցուցադրում է, ուստի տեղեկատվությունը պետք է ցուցադրվի համաձայն այն սկզբունքների, որոնք ապահովում են ընդունումն ու ընկալումը:

Էկրանի մշակման 13 սկզբունքներ

Քրիստոֆեր Վիքենսը (անգլ.՝ Christopher Wickens) իր «An Introduction to Human Factors Engineering» գրքում ներկայացրել է էկրանի մշակման 13 սկզբունք:

Տեղեկատվության ընկալման և մշակման այս սկզբունքները կարող են օգտագործվել էկրանի արդյունավետ նախագիծ ստեղծելու համար: Սխալների քանակի, պահանջվող ժամանակի նվազեցումը, արդյունավետության բարձրացումը և օգտագործողների բավարարվածության մակարդակի բարձրացումը բազում հավանական առավելություններից են, որոնց կարելի է հասնել այս սկզբունքների կիրառման միջոցով: Որոշ սկզբունքներ կարող են չկիրառվել որոշակի էկրանների կամ իրավիճակների դեպքում:

Որոշ սկզբունքներ կարող են հակասական թվալ, և չկա որևէ ապացույց, թե սկզբունք մեկն ավելի կարևոր է, քան մյուսը: Սկզբունքները կարող են հարմարեցվել որոշակի մշակման կամ իրավիճակի: Արդյունավետ զարգացման համար անհրաժեշտ է սկզբունքների միջև պահպանել գործառնական հավասարակշռություն:

Ընկալման սկզբունքներ

1. Էկրանը դարձրեք պարզ: Էկրանի ընթերցելիությունը կարևոր չափանիշ է նրա նախագծման մեջ: Եթե ​​նշանները կամ առարկաները հստակ ցուցադրված չեն, ապա օգտագործողը չի կարող դրանք արդյունավետ օգտագործել:

2. Խուսափեք բացարձակ խիստ սահմաններից: Մի խնդրեք օգտագործողին որոշել փոփոխականի մակարդակը միայն մեկ զգայական փոփոխականի հիման վրա (օրինակ՝ գույն, չափ, ծավալ): Այս զգայական փոփոխականները կարող են պարունակել շատ տարբեր մակարդակներ:

3. Վերևից ներքև մշակում: Ազդանշաններն ստացվում և մեկնաբանվում են օգտագործողի ավելի վաղ փորձի հիման վրա ձևավորված սպասումներին համապատասխան: Եթե ​​ազդանշանը ներկայացվում է օգտագործողի սպասումներին հակառակ, ապա դրա ներկայացման ավելի շատ մասը կպահանջվի` ապացուցելու համար, որ ազդանշանը ճիշտ է հասկացել:

4. Ավելորդ օգուտ: Եթե ազդանշանը ներկայացվում է ավելի քան մեկ անգամ, ավելի հավանական է, որ այն ճիշտ կհասկացվի: Դա հնարավոր է այն այլընտրանքային ֆիզիկական ձևերով ներկայացնելու միջոցով (օրինակ, գույները, ձևը, ձայնը և այլն), քանի որ ավելորդություն չի ենթադրում կրկնություն: Լուսացույցը ավելորդություն հիանալի օրինակ է, այնպես որ գույնը և դիրքը ավելորդ են:

5. Նմանությունները հանգեցնում են խառնաշփոթի: Օգտագործեք տարբերվող տարրեր: Նման ազդանշանները կհանգեցնեն խառնաշփոթի: Նմանատիպ հատկանիշների հարաբերակցությունը տարբեր հատկանիշների նկատմամբ` ազդանշանների նմանության պատճառն է: Օրինակ, A423B9-ը ավելի շատ նման է A423B8- ն, քան 92-ը` 93-ին: Անտեղի նման հատկանիշները պետք է հեռացվեն, և պետք է ընդգծվեն տարբերող հատկանիշները:

Մտահայեցական մոդելի սկզբունքներ

6. Պատկերավոր ռեալիզմի սկզբունք: Էկրանը պետք է նման լինի իր ներկայացրած փոփոխականին (օրինակ՝ ջերմաչափի բարձր ջերմաստիճանը նշվում է ամենաբարձր ուղղահայաց մակարդակով): Եթե ​​կան շատ բաղադրիչներ, ապա դրանք կարող են հարմարեցվել այնպես, ինչպես նրանք պետք է երևան այն այն միջավայրում, որտեղ դրանք կներկայացվեն:

7. Շարժվող մասի սկզբունքը: Շարժվող տարրերը պետք է շարժվեն այն ձևով և այն ուղղությամբ, որով դա տեղի է ունենում օգտագործողի մտավոր ներկայացման մեջ, թե ինչպես է այն շարժվում համակարգում: Օրինակ՝ բարձրությունը չափող սարքի շարժվող տարրը պետք է բարձրանա չափի բարձրացման ը զուգահեռ:

Ուշադրության վրա հիմնված սկզբունքներ

8. Տեղեկատվության ստանալու ժամանակը նվազագույնի հասցնում: Երբ օգտագործողի ուշադրությունը տեղափոխվում է մի տեղից մյուսը` անհրաժեշտ տեղեկատվություն ստանալու համար, շատ ժամանակ և ջանք է ծախսվում: Էկրանի դիզայնը պետք է նվազեցնի այդ ծախսերը, ուստի հաճախ օգտագործվող աղբյուրը պետք է լինի մոտակա դիրքում: Այնուամենայնիվ, հասկանալիությունը չպետք է կորցնել:

9. Համատեղելիության սկզբունք: Երկու առաջադրանքների միջև ուշադրության բաժանումը կարող է անհրաժեշտ լինել մեկ առաջադրանքի կատարման համար: Այդ աղբյուրները պետք է մտավոր փոխկապակցված լինեն և ունենան մտավոր մոտիկություն: Տեղեկատվության հասանելիության ժամանակը պետք է լինի կարճ, և դրան կարելի է հասնել տարբեր եղանակներով (օրինակ՝ մոտ տեղակայում, միանման գույն, նախշեր, ձևեր և այլն): Այնուամենայնիվ, ցուցադրման մոտիկությունը կարող է հանգեցնել խառնաշփոթի:

10. Մեծ թվով ռեսուրսների սկզբունք: Օգտագործողը կարող է ավելի հեշտությամբ մշակել տեղեկատվությունը տարբեր ռեսուրսներից: Օրինակ, տեսողական և լսողական տեղեկատվությունը կարող է ներկայացվել միաժամանակ, քան թե ներկայացնել բոլոր վիզուալ և աուդիո տեղեկատվությունը առանձին:

Հիշողության սկզբունքներ

11. Հիշողությունը փոխարինեք տեսողական տեղեկատվությամբ: Համաշխարհային գիտելիք: Օգտագործողը չպետք է պահպանի կարևոր տեղեկատվությունը բացառապես աշխատանքային հիշողության մեջ կամ հեռացնի այն երկարատև հիշողությունից: Ցուցակները կարող են օգնել օգտագործողին պարզեցնել հիշողության օգտագործումը: Այնուամենայնիվ, հիշողության օգտագործումը երբեմն կարող է օգնել օգտագործողին, քանի որ դա վերացնում է աշխարհում որոշ գիտելիքների տեսակներին հղում անելու անհրաժեշտությունը (օրինակ, համակարգչային մասնագետը նախընտրում է ուղղակիորեն հրամաններ օգտագործել հիշողությունից, քան դիմել ձեռնարկին): Արդյունավետ մշակման համար օգտագործողի գլխում և աշխարհում գիտելիքները պետք է լինեն հավասարակշռված:

12. Կանխատեսելի օգնության սկզբունք: Պրոակտիվ գործողությունները հիմնականում ավելի արդյունավետ են, քան ռեակտիվ գործողությունները: Էկրանը պետք է վերացնի ռեսուրսների վրա հիմնված ճանաչողական առաջադրանքները և դրանք փոխարինի ավելի պարզ առաջադրանքներով`օգտագործողի մտավոր ռեսուրսների օգտագործումը նվազեցնելու համար: Սա օգտագործողին հնարավորություն կտա կենտրոնանալ ոչ միայն առկա իրավիճակի վրա, այլև մտածել հնարավոր իրավիճակների մասին ապագայում: Կանխատեսելի օգնության օրինակ է ճանապարհային նշանը, որը տեղեկացնում է նպատակակետից ձեր հեռավորության մասին:

13. Համատեղելիության սկզբունք: Այլ էկրանների հին առանձնահատկությունները հեշտ է փոխանցվել նոր էկրանների մշակմանը, եթե դրանց մշակումը համատեղելի է: Օգտագործողի երկարատև հիշողությունը կաշխատի մտավոր գործողությունների ուղղությամբ: Մշակման ընթացքում ուշադրություն դարձնել այս փաստին և պետք է հաշվի առնել տարբեր էկրանների միջև համատեղելիությունը:

Գրականություն

• Фисун А. П., Гращенко Л. А. и др. Теоретические и практические основы человеко-компьютерного взаимодействия: базовые понятия человеко-компьютерных систем в информатике и информационной безопасности / А.П. Фисун. — Деп. в ВИНИТИ 15.10. 2004 г. № 1624 – В 2004. — Орел: Орловский государственный университет, 2004. — 169 с. — (Рукопись).
• Пископпель А. А., Щедровицкий Г. П. Инженерная психология и эргономика. — Справочник-обзор. — М.: Путь, 1996. — 207 с. — (Рукопись). — ISBN 5-89260-001-7
• Островский А. М. Социально-философские основания гуманизации человеко-компьютерного взаимодействия (Опыт междисциплинарного исследования): Монография / А. М. Островский. — М., 2010. — 583 с. — ISBN 978-5-9902417-1-8 (Last updated: 2012-23-12)
• Shackel B. Ergonomics for a computer // Design 120. — 1959. — P.36—39
• Julie A. Jacko (Ed.). (2012). Human–Computer Interaction Handbook (3rd Edition). CRC Press. 1-4398-2943-8
• Andrew Sears and Julie A. Jacko (Eds.). (2007). Human–Computer Interaction Handbook (2nd Edition). CRC Press. 0-8058-5870-9
• Julie A. Jacko and Andrew Sears (Eds.). (2003). Human–Computer Interaction Handbook. Mahwah: Lawrence Erlbaum & Associates. 0-8058-4468-6
• Stuart K. Card, Thomas P. Moran, Allen Newell (1983): The Psychology of Human–Computer Interaction. Erlbaum, Hillsdale 1983 0-89859-243-7
• Jonathan Grudin: A moving target: The evolution of human–computer interaction. In Andrew Sears and Julie A. Jacko (Eds.). (2007). Human–Computer Interaction Handbook (2nd Edition). CRC Press. 0-8058-5870-9
• Myers Brad (1998)։ «A brief history of human–computer interaction technology.»։ Interactions 5 (2): 44–54։ doi:10.1145/274430.274436 
• John M. Carroll: Human Computer Interaction: History and Status. Encyclopedia Entry at Interaction-Design.org
• Carroll John M. (2010)։ «Conceptualizing a possible discipline of human–computer interaction»։ Interacting with Computers 22 (1): 3–12։ doi:10.1016/j.intcom.2009.11.008 
• Sara Candeias, S. and A. Veiga The dialogue between man and machine: the role of language theory and technology, Sandra M. Aluísio & Stella E. O. Tagnin, New Language Technologies and Linguistic Research, A Two-Way Road: cap. 11. Cambridge Scholars Publishing. (978-1-4438-5377-4)
• Nass Clifford, Fogg B. J., Moon Youngme (1996)։ «Can computers be teammates?»։ International Journal of Human-Computer Studies 45 (6): 669–678։ doi:10.1006/ijhc.1996.0073 
• Nass Clifford, Moon Youngme (2000)։ «Machines and mindlessness: Social responses to computers»։ Journal of Social Issues 56 (1): 81–103։ doi:10.1111/0022-4537.00153 
• Posard Marek N (2014)։ «Status processes in human–computer interactions: Does gender matter?»։ Computers in Human Behavior 37: 189–195։ doi:10.1016/j.chb.2014.04.025 
• Posard Marek N., Rinderknecht R. Gordon (2015)։ «Do people like working with computers more than human beings?.»։ Computers in Human Behavior 51: 232–238։ doi:10.1016/j.chb.2015.04.057 
• ACM Transactions on Computer-Human Interaction
• Behaviour & Information Technology [1]
• Interacting with Computers
• International Journal of Human–Computer Interaction
• International Journal of Human–Computer Studies
• Human–Computer Interaction [2] [3]
• Ronald M. Baecker, Jonathan Grudin, William A. S. Buxton, Saul Greenberg (Eds.) (1995): Readings in human–computer interaction. Toward the Year 2000. 2. ed. Morgan Kaufmann, San Francisco 1995 1-55860-246-1
• Mithun Ahamed, Developing a Message Interface Architecture for Android Operating Systems, (2015). [4]
• Jakob Nielsen: Usability Engineering. Academic Press, Boston 1993 0-12-518405-0
• Donald A. Norman: The Psychology of Everyday Things. Basic Books, New York 1988 0-465-06709-3
• Jef Raskin: The Humane Interface. New directions for designing interactive systems. Addison-Wesley, Boston 2000 0-201-37937-6
• Bruce Tognazzini: Tog on Interface. Addison-Wesley, Reading 1991 0-201-60842-1
• Alan Dix, Janet Finlay, Gregory Abowd, and Russell Beale (2003): Human–Computer Interaction. 3rd Edition. Prentice Hall, 2003. http://hcibook.com/e3/ 0-13-046109-1
• Yvonne Rogers, Helen Sharp & Jenny Preece: Interaction Design: Beyond Human–Computer Interaction, 3rd ed. John Wiley & Sons Ltd., 2011 0-470-66576-9
• Helen Sharp, Yvonne Rogers & Jenny Preece: Interaction Design: Beyond Human–Computer Interaction, 2nd ed. John Wiley & Sons Ltd., 2007 0-470-01866-6
• Matt Jones (interaction designer) and Gary Marsden (2006). Mobile Interaction Design, John Wiley and Sons Ltd.

Արտաքին հղումներ

• Bad Human Factors Designs
• The HCI Wiki Bibliography with over 100,000 publications.
• The HCI Bibliography Over 100,000 publications about HCI.
• Human–Centered Computing Education Digital Library
• HCI Webliography