Jump to content

Մարանյոն (գետ)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Մարանյոն գետ
Բնութագիր
Երկարություն1600 կմ
Ավազանի մակերես350 000 կմ²
ԱվազանԱմազոն գետ/Ատլանտյան օվկիանոս
Ջրի ծախս15600 մ³/վրկ
Ջրահոսք
ԱկունքԼաուրիկոչա (գետ)/Նուպե (գետ)
Ակունքի տեղակայում9°59′16″ հար. լայն./76°40′59″ արմ. երկ.
Բարձրություն3300 մ
ԳետաբերանԱմազոն գետ
Գետաբերանի տեղակայում4°26′50″ հար. լայն./73°27′08″ արմ. երկ.
Բարձրություն100 մ
Կոորդինատներ
Տեղակայում
Հոսող հոսքերChinchipe River?, Pastaza River?, Tigre River?, Huallaga River?, Chambira River?, Lawriqucha River?, Morona River?, Cenepa River?, Chiriaco River?, Nieva River?, Nupe River?, Urqumayu?, Actuy River?, Yanamayo River?, Santiago River?, Utcubamba River?, Cahuapanas River?, Campamisa River?, Chamaya River?, Chusgon River?, Crisnegas River?, Las Yangas River?, Llamara River?, Malleta River?, Mayas River?, Nucuray River?, Potro River?, Puchca River?, Rupac River?, Samiria River?, San Sebastián River?, Silaco River?, Urituyacu River?, Yanapaga River? և Cuninico River?
ԵրկիրՊերու
ԵրկրամասHuanuco Department?, Լորետո, Կախամարկա, Անկաշ և Լա Լիբերտադ
ՋրահավաքԱմազոնի դաշտավայր
Անվանված էԳետն առաջին նավարկողի՝ նավապետ Մարանյոնի անունով
Մարանյոնը քարտեզի վրա

Մարանյոն[1](իսպ.՝ Marañón), գետ Պերուում, Ամազոնի ձախակողմյան ակունքը։ Երկարությունը 1600 կմ, ջրհավաք ավազանի մակերեսը 350 000 կմ² է, որը կազմում է Ամազոն գետի ողջ ջրհավաք ավազանի 5 %-ը։

Նկարագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ջրի միջին տարեկան ծախսը կազմում է 15 600 մ³/վրկ. (տարեկան հոսքը՝ 491,96 կմ³): Նավարկելի է ակունքից հաշված 1000 կմ երկարության վրա[2] մինչև սահանքներին հասնելը։ Գետի հովտում բնակչությունը խիտ չէ, ամենամեծ բնակավայրը Նաուտա քաղաքն է (մոտ 19 551 մարդ) և Սան-Լորենսոն (մոտ 8 216 մարդ)[3][4]։ Հիմնական վտակներն են.

  • աջակողմյան՝ Ուտկուբամբա, Պոտրո, Ուալյագա, Սամիրիյա
  • ձախակողմյան՝ Չամայա, Սանտյագո, Մորոնա, Պաստասա, Չեմբիրա, Տիգրե։

Վերին հոսանքը գտնվում է բարձլեռնային կլիմայական մարզում, միջին ու ստորին հոսանքները՝ մերձհասարակածային մարզում։ Տարեկան տեղումների քանակը տատանվում է 600-800 մմ վերին հոսանքում, իսկ ստորին հոսանքում այն հասնում է 3200 մմ։ Գետի սնուցումը հիմնականում անձրևային է։

Հատկություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սկիզբ է առնում Նուպե և Լաուրիկոչա լեռնային երկու գետերի միախառնումից։ Ի տարբերություն Ամազոնի աջակողմյա ակունք համարվող Ուկայալի գետի, որն ամբողջությամբ նավարկելի է, Մարանյոնի հունը մեծ մասում ունի լեռնային բնույթ, բուռն է ու արագահոս։ Հատում է Կենտրոնական ու Արևելյան Անդերը, նեղ ու խորը կիրճերով (որոնց անվանում են «Պոնգո»), որոնք բաժանում են Կենտրոնական ու Արևմտյան Կորդիլիերները։ Ուտկուբամբա վտակի միացումից ներքև թեքվում է դեպի հյուսիսարևելք՝ հատելով Կենտրոնական Կորդիլիերները՝ առաջացնելով 27 պոնգո։ Ամասոնաս և Լորետո տարածաշրջանների սահմանագլխին՝ Սանտյագո վտակի միավորումից ներքև, դուրս է գալիս Ամազոնի դաշտավայր։ Միանալով Ոկայալի գետի հետ՝ սկիզբնավորում է աշխարհի ամենաջրառատ գետը՝ Ամազոնը։

Հայտնագործման պատմություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գետն առաջին անգամ նկարագրվել է 1700 թվականին ՝ չեխ ճիզվիտ Ս. Ֆրիցի կողմից։ Առաջին ճանապարհորդներից մեկը, որ նավարկել է գետը` Շառլ Մարի դե լա Քոնդամինն է։ Անվանվել է ի պատիվ նավապետ Մարանյոնի, ով բացել է նավագնացությունն այս գետի վրա[5]։ Վերին հոսանքը երկար ժամանակ մնացել է առանց հետազոտման։

Վերին հոսանք

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Միջին հոսանք

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստորին հոսանք

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. https://www.internationalrivers.org/campaigns/mara%C3%B1%C3%B3n-river
  2. Мараньон / Михайлова М. В. // Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая российская энциклопедия, 2004—2017.
  3. «Карта городов Перу // Citypopulation.de». www.citypopulation.de (գերմաներեն). Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 27-ին.
  4. «Населённые пункты региона Лорето // Citypopulation.de». www.citypopulation.de (գերմաներեն). Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 27-ին.
  5. Zárate, Agustín de. Historia del descubrimiento y conquista del Perú // Biblioteca Peruana. Primera serie. Tomo II. — Lima: Editores Técnicos Asociados, 1968. — p. 203—204 (pp. 105—413)
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մարանյոն (գետ)» հոդվածին։