Մասնակից:ZhannaMinasyan/Ավազարկղ
Արհեստական բանականությունը հոգեբանությունում արտահայտությունը օգտագործվում է նկարագրելու համար այն տեխնոլոգիաները, որոնք օգտագործվում են հոգեբանության մեջ և որոշ գործընթացներում փոխարինում են հոգեբաններին։
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
ELIZA-ն առաջին բանավոր խոսք մշակող համակարգչային ծրագիրն է, ստեղծվել է Մասաչուսեթսի Տեխնոլոգիական ինստիտուտի արհեստական բանականության լաբորատորիայում Ջոզեֆ Վեյցենբաումի կողմից 1964-1966 թվականներին։ Վեյցենբաումի գլխավոր նպատակն էր՝ ցույց տալ, որ հաղորդակցությունը մարդու և համակարգչի միջև մակերեսային է։ Ի հակադրություն Վեյցենբաումի կարծիքի՝ մի շարք գիտնականներ հավատում էին, որ ELIZA-ն կարող է դրականորեն ազդել հոգեբանական հիվանդություններ ունեցող մարդկանց վրա, ինչը և ապացուցվեց առաջին օգտագործողների դրական արձագանքով։ ELIZA-ն նաև առաջին համակարգչային ծրագրերից է, որը կարողացել է հաղթահարել Թյուրինգի թեստը։
Կիրառություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ճանաչողական հոգեբանությունը փորձում է հասկանալ ճանաչողության բարդությունը հետազոտության, փորձարկման և մարդկային ուղեղի կողմից գործընթացների ընկալման մոդելների կառուցման միջոցով (Zivony, 2019):
Արհեստական բանականությունը և ճանաչողական հոգեբանությունը ունեն նմանատիպ նպատակներ՝ հասկանալ բանական վարքագծի բնույթը։ Առաջինը փորձում է կառուցել նման գործընթացներ՝ օգտագործելով առաջադեմ տեխնոլոգիաներ:
Չնայած հաշվողական մոդելավորումը և արհեստական բանականությունը ունեն տարբերություններ, դրանք երկուսն էլ արժեքավոր մոտեցումներ են բանական մտածողության բնույթը հասկանալու և ճանաչողական հոգեբանության աճող ոլորտի վերաբերյալ պատկերացումներ տրամադրելու համար:
Հաշվողական մոդելավորումը ներառում է համակարգիչների ծրագրավորում՝ մարդու ճանաչողական գործառույթների մոդելավորման կամ նմանակման համար (Eysenck & Keane, 2015): Մյուս կողմից, արհեստական ինտելեկտի հիմքում ընկած գործընթացները, որպես կանոն, նմանություն չունեն մարդու ուղեղի կողմից օգտագործվող մեխանիզմներին:
Արհեստական բանականության նպատակն է ստանալ արդյունք, որը բանական է, և ամենևին պարտադիր չէ, որ այդ գործընթացները ֆունկցիոնալորեն նման լինեն մարդու ուղեղում տեղի ունեցող գործընթացներին։
Այնուամենայնիվ, կա մեկ կոնկրետ մոդել, որը կամրջում է երկու մոտեցումների միջև եղած բացը՝ կոնեկցիոնիզմ: Կոնեկցիոնիզմը ի սկզբանե ոգեշնչվել է ուղեղի ներսում գոյություն ունեցող նեյրոնների ցանցից: Կոնեկցիոնիստական մոդելները սովորաբար բաղկացած են պարզ միավորների փոխկապակցված ցանցերից, որոնք ցուցադրում են ուսուցում և մոդելային ճանաչողություն՝ առանց հստակ կանոնների (Eysenck & Keane, 2015):
Թեև ուղեղը կարելի է բնութագրել որպես խիստ բարդ նեյրոնային ցանց, և կապակցական մոդելները հաջողությամբ մոդելավորել են մարդու ուղեղում կատարվող գորխընթացներին նման գործընթացներ (օրինակ՝ դեմքի ճանաչումը), դեռևս պարզ չէ, թե արդյոք նման մոդելները բացատրում են մարդու ճանաչողությունը:
Այնուամենայնիվ, խորը նեյրոնային ցանցերը, ոգեշնչված ճանաչողական հոգեբանության տեսություններից և մեթոդներից, որոշակի հաջողություն են ունեցել բացատրելու, թե ինչպես են երեխաները սովորում առարկաների անվանումները և ծառայում են բազմաթիվ առարկաներից գիտելիքների և փորձի համադրման առավելությունների հիանալի օրինակ[1]:
Պրոֆեսիոնալ կիրառման մասնավոր դեպքեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Watson Health[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Watson Health-ը IBM-ի հասանելի վերլուծական գործիքներից է ստեղծված 2020 թվականին։ Այն հագեցած է բժշկական գրականությամբ, ծառայում է որպես և՛ խորհրդատու, և՛ բժշկական փորձագետ։
Այս համակարգի նպատակն է մի տեղում հավաքել տվյալները, տեխնոլոգիան և փորձառությումը և դրա շնորհիվ փոխարինել կամ օժանդակել ֆիզիկական և հոգևոր առողջությանը, կատարել ախտորոշումներ և առաջարկել բուժումներ։
RP-VITA[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
RP-VITA (Remote Presence Virtual + Independent Telemedicine Assistant) ռոբոտը ընդունվել է ԱՄՆ-ի սննդի և դեղերի վարչության կողմից։ Այն ապահովում է հեռավար հաղորդակցություն առողջապահության ոլորտի աշխատակիցների և հիվանդների միջև, վերահսկում է հիվանդի բարեկեցությունը և ունի թույլտվություն ուսումնասիրելու նրա վերաբերյալ բժշկական գրառումները։ Համակարգը բազմաոլորտային է․ օգտագործվում է հոգեբանական, նյարդաբանական, սրտանոթային և ինտենսիվ խնամքի զննման և գնահատման մեջ։[2]
Հավելվածներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Woebot[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Woebot բջջային հավելվածը առաջարկում է օգտատիրոջը մտորել որոշակի իրավիճակների շուրջ՝ օգտագործելով Կոգնիտիվ-վարքային թերապիայից ոգեշնչված գործիքներ։ Տրամադրությունը վերահսկող գործիքը ցույց է տալիս օրերի և շաբաթների ընթացքում դրական փոփոխությունները։ Woebot-ը հանդիսանում է Google Play-ի 2019 թվականի մրցանակաբաշխության հաղթողը։
Հասանելի է Google Play Store-ում[3] և Apple App Store-ում[4]։
Replika[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Replika-ն արհեստական բանականությամբ սնուցվող chatbot է, որը օգտատիրոջ հետ ստեղծում է էմոցիոնալ կապ և վիրտուալ ընկերություն, օգնում է հաղթահարել դեպրեսիան, անհանգստությունը և դժվար ժամանակները։
Հասանելի է Google Play Store-ում[5] և Apple App Store-ում[6]։
Biobase[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Biobase-ը օգտագործում է արհեստական բանականությունը մի շարք մտավոր գործութունեությանը վերաբերող թեստերի միջոցով սթրեսի մակարդակը գրանցելու և վերահսկելու համար։ Այն գրանցում և տեղեկացնում է, թե երբ է սթրեսը ամենաբարձր մակարդակին եղել և առաջարկում է համապատասխան հանգստացնող վարժություններ։
Happify[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Happify-ը կազմակերպում է ինտերակտիվ գործողություններ, որոնցից մի քանիսը խաղեր են, և այլ վարժություններ՝ Աննա անունով թվային մարզչի օգնությամբ: Այս տարի հավելվածը ներմուծեց "adherence fidelity" գործառույթը , որի համար խրախուսանք ստացավ: Այս ֆունկցիան օգտագործում է բնական լեզվի մշակումը, որպեսզի հայտնաբերի՝ երբ է օգտատերը կորցնում աշխատելու մոտիվացիան և նրբանկատորեն առաջնորդում է նրան: Happify-ը օգնել է հասնել առավելագույն առողջական արդյունքների:
Հասանելի է Google Play Store-ում[7] և Apple App Store-ում[8]։
Ginger[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ginger հավելվածը հավաքում է օգտատերերի վարքագծի տվյալները՝ վերջինիս խոսքի, քնի կամ մարզվելու տևողության միջոցով և այդ տվյալների մշակման արդյունքում կազմում է օգտատիրոջ հոգեկան առողջության մասին պատկերացում։ Հիմնվելով դրա վրա՝ հավելվածն ապահովում է բարձրորակ վարքագծային առողջապահական խնամքի հասանելիություն՝ իրենց փորձագիտական մարզիչների, թերապևտների և հոգեբույժների թիմը հզորացնելով մեքենայական ուսուցման և AI տեխնոլոգիայով: COVID-19-ի սկսվելուն պես հավելվածը սկսեց տրամադրել անվճար վարքագծային առողջության ուսուցում առաջնագծում աշխատողներին, COVID-19 ներծրագրային ռեսուրսները դարձրեց բոլորին հասանելի։
Հասանելի է Google Play Store-ում[9]։
Գիտական աստիճաններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Computational Neuroscience, Cognition and AI MSc[10]՝ Նոթինգհեմի համալսարան, Միացյալ Թագավորություն, Հոգեբանության դպրոց։ Այս միջառարկայական ծրագիրը միավորում է տարրեր հոգեբանությունից, մաթեմատիկայից և համակարգչային գիտությունից։
- Digital Health MSc[11]՝ Բորնմուտի համալսարան, Միացյալ Թագավորություն, Գիտության և տեխնոլոգիայի ֆակուլտետ։ Սովորեցնում է ուսանողներին՝ ինչպես պերսոնալիզացնել և խթանել «թվային առողջապահությունը» չատբոտների, կրվող տեխնոլոգիայի և համացանցի միջոցով։
- Artificial Intelligence: Cognitive Science MSc[12]՝ Ամստերդամի ազատ համալսարան, Նիդերլանդներ, Գիտությունների ֆակուլտետ։ Այս մագիստրոսական կուրսը ուղեղի և ճանաչողության ուսումնասիրության նպատակով օգտագործում է միջառարկայական մոտեցում ։ Հետազոտողները և անձնակազմը ընտրված են հոգեբանության, արհեստական բանականության, մաթեմատիկայի, փիլիսոփայության և նյարդաբանության մասնագետներից։
- Cognitive Science BSc[13]՝ Կարնեգի Մելոն համալսարան, Փենսիլիվանիա, Միացյալ Նահանգներ։ Այս միջառարկայական կուրսը համատեղում է հոգեբանությունը, արհեստական բանականությունը, նյարդաբանությունը և փիլիսոփայությունը և ունի այս ամենը միավորող մեկ նպատակ՝ հասկանալ բանականությունը։
- Cognitive Science in Education, BSc, MA, and PhD[14]՝ Կոլումբիայի համալսարան, Նյու Յորք, Միացյալ Նահանգներ։ Տարբեր՝ բակալավրի, մագիստրոսի և դոկտորի մակարդակներում ուսումնասիրում է ճանաչողական մեխանիզմները, որոնք հիմք են դնում մտածողությանը և սովորելուն։ Նրանց նպատակն է՝ զարգացնել կրթական պրակտիկան և ձևավորել նորարարական մեթոդներ՝ հիմնված նոր տեխնոլոգիաների վրա։
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Teuscher, Christof (2012). Turing’s Connectionism: An Investigation of Neural Network Architectures. Springer Science & Business Media. ISBN 1447101618, 9781447101611.
{{cite book}}: Check|isbn=value: invalid character (օգնություն)
- Boden, Margaret (1989). Artificial Intelligence in Psychology: Interdisciplinary Essays. MIT Press. ISBN 0262521407, 9780262521406.
{{cite book}}: Check|isbn=value: invalid character (օգնություն) - Luxton, David (2015). Artificial Intelligence in Behavioral and Mental Health Care. Elsevier Science. ISBN 0128007923, 9780128007921.
{{cite book}}: Check|isbn=value: invalid character (օգնություն) - Yong-Ku, Kim (2019). Frontiers in Psychiatry: Artificial Intelligence, Precision Medicine, and Other Paradigm Shifts. Springer Nature. ISBN 9813297212, 9789813297210.
{{cite book}}: Check|isbn=value: invalid character (օգնություն)
- Goodson, J. L. (1978). The plan recognition problem: An intersection of psychology and artificial intelligence, Artificial Intelligence, Volume 11, Issues 1–2. ISSN 0004-3702.
{{cite book}}: line feed character in|title=at position 89 (օգնություն)
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- PositivePsychology.com
- Machines can do most of a psychologist’s job. The industry must prepare for disruption.
- Top AI Based Mental Health Apps of 2020
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Ritter, Samuel; Barrett, David G. T.; Santoro, Adam; Botvinick, Matt M. (2017-06-29). «Cognitive Psychology for Deep Neural Networks: A Shape Bias Case Study». arXiv:1706.08606 [cs, stat].
- ↑ «RP-VITA Robot Extends Specialized Medical Care». MedTech Boston (ամերիկյան անգլերեն). 2014-08-26. Վերցված է 2021-10-26-ին.
- ↑ «Woebot: your self-care expert in CBT & mindfulness – Apps on Google Play». play.google.com (անգլերեն). Վերցված է 2021-10-26-ին.
- ↑ «Woebot: Your Self-Care Expert». App Store (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2021-10-26-ին.
- ↑ «Replika: My AI Friend – Apps on Google Play». play.google.com (անգլերեն). Վերցված է 2021-10-26-ին.
- ↑ «Replika - Virtual AI Friend». App Store (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2021-10-26-ին.
- ↑ «Happify - Apps on Google Play». play.google.com (անգլերեն). Վերցված է 2021-10-26-ին.
- ↑ «Happify: for Stress & Worry». App Store (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2021-10-26-ին.
- ↑ «Ginger Emotional Support - Apps on Google Play». play.google.com (անգլերեն). Վերցված է 2021-10-26-ին.
- ↑ «Computational Neuroscience, Cognition and AI MSc - University of Nottingham». www.nottingham.ac.uk. Վերցված է 2021-10-26-ին.
- ↑ «MSc Digital Health». www.bournemouth.ac.uk (անգլերեն). Վերցված է 2021-10-26-ին.
- ↑ «Master's Artificial Intelligence». Vrije Universiteit Amsterdam (անգլերեն). Վերցված է 2021-10-26-ին.
- ↑ University, Carnegie Mellon. «Bachelor of Science in Cognitive Science - Department of Psychology - Dietrich College of Humanities and Social Sciences - Carnegie Mellon University». www.cmu.edu (անգլերեն). Վերցված է 2021-10-26-ին.
- ↑ «Cognitive Science in Education | Human Development | Teachers College, Columbia University». Teachers College - Columbia University (անգլերեն). Վերցված է 2021-10-26-ին.