Մասնակից:Shush Aghababyan/Ավազարկղ3

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Վաթսոն, հարցեր պատասխանող համակարգչային համակարգ, որը կարող է պատասխանել բնական լեզվով տրված հարցերին[1], որը մշակվել է IBM-ի DeepQA նախագծում՝ գլխավոր հետազոտող Դեյվիդ Ֆերուչիի գլխավորած հետազոտական թիմի կողմից[2]: Վաթսոնն անվանվել է IBM-ի հիմնադիր և առաջին գործադիր տնօրեն, արդյունաբերող Թոմաս Վաթսոնի պատվին[3][4]։

Համակարգչային համակարգը ի սկզբանե ստեղծվել է հեռուստատեսային Jeopardy խաղի հարցերին պատասխանելու համար[5], իսկ 2011-ին Վաթսոն համակարգչային համակարգը մրցում է Jeopardy-ում չեմպիոններ Բրեդ Ռաթերի և Քեն Ջենինգսի դեմ[3][6]՝ շահելով 1 միլիոն դոլար առաջին տեղի մրցանակը[7]:

2013 թվականի փետրվարին IBM-ը հայտարարեց, որ Վաթսոն ծրագրային համակարգի առաջին առևտրային հավելվածը կլինի թոքերի քաղցկեղի բուժման կառավարման որոշումների օգտագործումը Նյու Յորքի Memorial Sloan Kettering քաղցկեղի կենտրոնում, WellPoint-ի (այժմ՝ Anthem) հետ համատեղ[8]: 2013 թվականին Մանոյ Սաքսենան՝ IBM Վաթսոնի բիզնեսի ղեկավարը, ասաց, որ ոլորտում գործող բուժքույրերի 90%-ը, ովքեր օգտագործում են Վաթսոնը, այժմ հետևում են նրա ուղեցույցին[9]:

Նկարագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վաթսոնը ստեղծվել է որպես հարցեր պատասխանող (QA) հաշվողական համակարգ, որը IBM-ը ստեղծել է առաջադեմ բնական լեզվի մշակման, տեղեկատվության որոնման, գիտելիքների ներկայացման, ավտոմատ դատողությունների և մեքենայական ուսուցման տեխնոլոգիաներ կիրառելու համար բաց տիրույթում հարցերին պատասխանելու ոլորտում[1]:

Վաթսոնում օգտագործված IBM-ի DeepQA-ի բարձր մակարդակի ճարտարապետությունը [10]

Ստեղծվելիս IBM-ը հայտարարեց, որ «ավելի քան 100 տարբեր մեթոդներ օգտագործվում են բնական լեզուն վերլուծելու, աղբյուրները բացահայտելու, վարկածներ գտնելու և առաջացնելու, ապացույցներ գտնելու և գնահատելու, ինչպես նաև վարկածները միավորելու և դասակարգելու համար»[11]:

Վերջին տարիներին Վաթսոնի հնարավորություններն ընդլայնվել են, և Վաթսոնի աշխատանքի եղանակը փոխվել է՝ օգտվելու տեղակայման նոր մոդելներից (Վաթսոնը IBM Cloud-ում) և զարգացած մեքենայական ուսուցման հնարավորությունները և օպտիմիզացված սարքավորումը, որը հասանելի է մշակողների և հետազոտողների համար: Այն այլևս զուտ հարց պատասխանող (QA) հաշվողական համակարգ չէ, որը նախագծված է Q&A զույգերից, բայց այժմ կարող է «տեսնել», «լսել», «կարդալ», «խոսել», «համտեսել», «մեկնաբանել», «սովորել» և «առաջարկել»:

Ծրագրակազմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վաթսոնն օգտագործում է IBM-ի DeepQA ծրագրակազմը և Apache UIMA (Unstructured Information Management Architecture) շրջանակի ներդրումը: Համակարգը գրվել է տարբեր լեզուներով՝ ներառյալ Java, C++ և Prolog, և աշխատում է SUSE Linux Enterprise Server 11 օպերացիոն համակարգով՝ օգտագործելով Apache Hadoop շրջանակը՝ բաշխված հաշվարկներ ապահովելու համար[12][13][14]:

Սարքակազմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Համակարգը օպտիմիզացված է ծանրաբեռնվածության համար՝ ինտեգրելով զանգվածաբար զուգահեռ POWER7 պրոցեսորները և կառուցված է IBM-ի DeepQA տեխնոլոգիայի վրա[15], որն օգտագործում է վարկածներ ստեղծելու, հսկայական ապացույցներ հավաքելու և տվյալներ վերլուծելու համար[1]: Վաթսոնն օգտագործում է իննսուն IBM Power 750 սերվերների կլաստեր, որոնցից յուրաքանչյուրն օգտագործում է 3,5 ԳՀց հաճախականությամբ POWER7 ութ միջուկային պրոցեսոր՝ յուրաքանչյուր միջուկի համար չորս թելերով: Ընդհանուր առմամբ, համակարգն ունի 2880 POWER7 պրոցեսորային թելեր և 16 տերաբայթ օպերատիվ հիշողություն[15]:

Ըստ Ջոն Ռենի՝ Վաթսոնը կարող է վայրկյանում մշակել 500 գիգաբայթ, որը համարժեք է մեկ միլիոն գրքի[16]։ IBM-ի վարպետ գյուտարար և ավագ խորհրդատու Թոնի Փիրսոնը գնահատեց Վաթսոնի սարքակազմի արժեքը մոտ երեք միլիոն դոլար[17]: Նրա Linpack-ի հզորությունը կազմում է 80 TeraFLOPs, ինչը 500 լավագույն գերհամակարգիչների ցանկի շեմի մոտ կեսն է[18]: Ըստ Ռենի, ամբողջ բովանդակությունը պահվում էր Վաթսոնի RAM-ում Jeopardy խաղի համար, քանի որ կոշտ սկավառակների վրա պահվող տվյալները չափազանց դանդաղ էին լինելու Jeopardy-ի իրական չեմպիոնների հետ մրցունակ լինելու համար[16]:

Տվյալներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վաթսոնի համար տեղեկատվության աղբյուրները ներառում են հանրագիտարաններ, բառարաններ, թեզաուրուսներ, լրատվական գործակալություններ և գրական ստեղծագործություններ: Վաթսոնը նաև օգտագործել է տվյալների շտեմարաններ, տաքսոնոմիա և գոյաբանություն, ներառյալ DBPedia, WordNet և Yago[19]: IBM թիմը Վաթսոնին տրամադրեց միլիոնավոր փաստաթղթեր, ներառյալ բառարաններ, հանրագիտարաններ և այլ տեղեկատու նյութեր, որոնք նա կարող էր օգտագործել իր գիտելիքները զարգացնելու համար[20]:

Մշակում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վաթսոնը հարցերը վերլուծում է տարբեր հիմնաբառերի և նախադասության հատվածների՝ վիճակագրորեն կապված արտահայտություններ գտնելու համար[20]: Վաթսոնի հիմնական նորամուծությունը ոչ թե այս գործողության համար նոր ալգորիթմի ստեղծումն էր, այլ միաժամանակ հարյուրավոր ապացուցված լեզվի վերլուծության ալգորիթմներ արագ իրականացնելու կարողությունը[20][21]: Որքան շատ ալգորիթմներ գտնեն նույն պատասխանը ինքնուրույն, այնքան ավելի հավանական է, որ Վաթսոնը ճիշտ լինի: Երբ Վաթսոնն ունենա փոքր թվով հնարավոր լուծումներ, այն կարող է ստուգել իր տվյալների բազան՝ պարզելու, թե արդյոք լուծումը իմաստ ունի, թե ոչ[20]:

Համեմատություն իրական խաղացողների հետ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վաթսոնի հիմնական սկզբունքը գործիքի հուշումի հիմնաբառերը վերլուծելն է, երբ որոնվում են առնչվող տերմիններ որպես պատասխաններ: Սա Վաթսոնին տալիս է որոշ առավելություններ և թերություններ այն մարդկանց նկատմամբ, ովքեր խաղում են Jeopardy[22]: Վաթսոնը թերություններ ունի՝ հասկանալու հուշումների համատեքստը: Արդյունքում, իրական խաղացողները սովորաբար ավելի արագ են արձագանքում, քան Վաթսոնը, հատկապես կարճ հուշումներին[20]: Վաթսոնի ծրագրավորումը թույլ չի տալիս նրան օգտագործել ազդանշան տալու հանրաճանաչ մարտավարությունը, նախքան վստահ լինելն իր պատասխանում[20]: Վաթսոնը հետևողականորեն ավելի լավ է արձագանքում ազդանշանի վրա, երբ այն արձագանքում է, և անձեռնմխելի է իրական խաղացողների հոգեբանական մարտավարությունից, ինչպես, օրինակ, ցատկել կատեգորիաների միջև յուրաքանչյուր հուշումի վրա[20][23]:

Jeopardy-ի 20 ծաղրական խաղերի հաջորդականության մեջ իրական մասնակիցները կարողացել են օգտագործել միջինում վեցից յոթ վայրկյանը, որն անհրաժեշտ էր Վաթսոնին, որպեսզի լսի հուշումը և որոշի՝ արդյոք ազդանշան տալ արձագանքելու համար[20]: Այդ ընթացքում Վաթսոնը նույնպես պետք է գնահատի պատասխանը և որոշի՝ արդյոք այն բավականաչափ վստահ է արդյունքի վրա ազդանշան տալու համար[20]: Համակարգի մի մասը, որն օգտագործվում էր Jeopardy մրցույթում հաղթելու համար, էլեկտրոնային միացումն էր, որն ընդունում էր «պատրաստի» ազդանշանը և այնուհետև ստուգում էր՝ արդյոք Վաթսոնի վստահության մակարդակը բավականաչափ մեծ էր ազդանշանն ակտիվացնելու համար: Հաշվի առնելով այս շղթայի արագությունը՝ համեմատած մարդու արձագանքման ժամանակների արագության հետ, Վաթսոնի արձագանքման ժամանակն ավելի արագ էր, քան մրցակիցներինը, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ մարդն սպասում էր (փոխարենը՝ արձագանքելու) պատրաստի ազդանշանին[24]: Ազդանշան տալուց հետո Վաթսոնը խոսում է էլեկտրոնային ձայնով և պատասխանները տալիս Jeopardy-ի հարցի ձևաչափով[20]։ Վաթսոնի ձայնը սինթեզվել է ձայնագրություններից, որոնք դերասան Ջեֆ Վուդմանը արել է IBM-ի տեքստից խոսքի հաղորդման համար 2004 թվականին[25]:

Jeopardy-ի անձնակազմը տարբեր միջոցներ էր օգտագործում՝ ծանուցելու Վաթսոնին և իրական խաղացողներին, թե երբ պետք է ազդանշան տալ[24], ինչը շատ փուլերում կարևոր էր[23]: Մարդկանց ծանուցում էր տալիս լույսը, որն ընկալելու համար նրանց պահանջվեց վայրկյաններ[26][27]: Վաթսոնը տեղեկացվել է էլեկտրոնային ազդանշանի միջոցով և կարող է ակտիվացնել ազդանշանը մոտ ութ միլիվայրկյանում[28]: Մարդիկ փորձեցին փոխհատուցել ընկալման ուշացումը՝ սպասելով լույսը, սակայն սպասման ժամանակի տատանումները, ընդհանուր առմամբ, չափազանց մեծ էին Վաթսոնի արձագանքման ժամանակի մեջ տեղավորվելու համար[23]: Վաթսոնը չի փորձել սպասել ծանուցման ազդանշանին[27][29]:

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Զարգացում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1997 թվականին շախմատում Գարրի Կասպարովի նկատմամբ Deep Blue-ի հաղթանակից հետո IBM-ը սկսեց նոր մարտահրավերներ փնտրել։ 2004 թվականին IBM Research-ի ղեկավար Չարլզ Լիկելը գործընկերների հետ ընթրիքի ժամանակ նկատեց, որ ռեստորանում, որտեղ նրանք գտնվում էին, լռություն է տիրում։ Շուտով նա հայտնաբերեց այդ երեկոյի դադարի պատճառը․ Քեն Ջեննինգսը, որն այդ ժամանակ գտնվում էր Jeopardy-ի 74 խաղի հաջող ընթացքի մեջ: Գրեթե ամբողջ ռեստորանը հավաքվել էր հեռուստացույցների մոտ, ճաշի կեսին՝ դիտելու Jeopardy-ն»: Հետաքրքրված լինելով հեռուստատեսային խաղով, որպես IBM-ի հնարավոր մարտահրավեր, Լիկելը ներկայացրեց իր գաղափարը, և 2005-ին IBM Research-ի գործադիր Փոլ Հորնը աջակցեց Լիքելին՝ ստիպելով, որ իր բաժնի որևէ մեկը ստանձնի IBM համակարգով Jeopardy խաղալու մարտահրավերը: Թեև նա սկզբում դժվարանում էր գտնել որևէ հետազոտող անձնակազմ, որը պատրաստ էր ընդունելու այն, ինչ թվում էր, թե շատ ավելի բարդ մարտահրավեր է, քան անխոս շախմատը, ի վերջո, Դեյվիդ Ֆերուչին ընդունեց նրա առաջարկը[30]: Միացյալ Նահանգների կառավարության կողմից կառավարվող մրցույթներում Վաթսոնի նախորդը՝ Piquant անունով համակարգը, սովորաբար կարողանում էր ճիշտ արձագանքել հուշումների միայն մոտ 35%-ին և հաճախ պատասխանելու համար պահանջվում էր մի քանի րոպե[31][32][33]: Jeopardy-ում հաջողությամբ մրցելու համար Վաթսոնը պետք է պատասխաներ հետևյալ կերպ. ոչ ավելի, քան մի քանի վայրկյան, և այդ ժամանակ խաղային շոուի առաջացրած խնդիրները համարվում էին անհնարին լուծում[20]:

2006 թվականին IBM-ի իմաստային վերլուծության և ինտեգրման բաժնի ավագ մենեջեր Դեյվիդ Ֆերուչիի կողմից իրականացված նախնական փորձարկումների ժամանակ Վաթսոնին տրվել է 500 հուշում անցյալ Jeopardy ծրագրերից: Մինչ իրական կյանքի լավագույն մրցակիցները ազդանշան էին տալիս ժամանակի կեսում և ճիշտ արձագանքում հուշումների 95%-ին, Վաթսոնի առաջին փոխանցումը կարող էր ճիշտ լինել միայն մոտ 15%-ով: 2007 թվականի ընթացքում IBM-ի թիմին տրվել է երեքից հինգ տարի ժամկետ և 15 հոգանոց աշխատակազմ՝ խնդիրները լուծելու համար[20]։ Ջոն Քելլի III-ը փոխարինեց Փոլ Հորնին IBM Research-ի ղեկավարի պաշտոնում 2007 թվականին[34]: InformationWeek-ը Քելլիին նկարագրել է որպես «Վաթսոնի հայր» և նրան վերագրել այն բանի համար, որ խրախուսել է համակարգին մրցել մարդկանց դեմ Jeopardy խաղի ժամանակ[35]: Մինչև 2008 թվականը մշակողները զարգացրել էին Վաթսոնն այնպես, որ այն կարող էր մրցակցել Jeopardy-ի չեմպիոնների հետ[20]: 2010 թվականի փետրվարին Վաթսոնը կարող էր կանոնավոր կերպով հաղթել Jeopardy-ի իրական մասնակիցներին[36]:

Խաղի ընթացքում Վաթսոնը մուտք ուներ 200 միլիոն էջ կառուցվածքավորված և չկառուցված բովանդակություն, որը սպառում էր չորս տերաբայթ սկավառակի պահեստ[12], ներառյալ 2011 թվականի Վիքիպեդիայի[37] հրատարակության ամբողջական տեքստը, բայց միացված չէր համացանցին[38][20]: Յուրաքանչյուր նշանի համար Վաթսոնի երեք ամենահավանական պատասխանները ցուցադրվեցին հեռուստատեսային էկրանին: Վաթսոնը խաղի ազդանշանային սարքի վրա հետևողականորեն գերազանցում էր իր իրական հակառակորդներին, բայց մի քանի կատեգորիաներում խնդիրներ ուներ, հատկապես նրանցում, որոնք ընդամենը մի քանի բառ պարունակող կարճ հուշումներ ունեին:

Չնայած համակարգը հիմնականում IBM-ի ջանքերն է, Վաթսոնի զարգացումը ներառում է Ռենսելեր պոլիտեխնիկական ինստիտուտի, Կարնեգի Մելոն համալսարանի, Մասաչուսեթսի Ամհերսթի համալսարանի, Հարավային Կալիֆոռնիայի համալսարանի տեղեկատվական գիտությունների ինստիտուտի, Օսթինի Տեխասի համալսարանի, Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտի և Տրենտոյի համալսարանի[10] պրոֆեսորադասախոսական կազմիn և ասպիրանտներիn, ինչպես նաև Նյու Յորքի բժշկական քոլեջի ուսանողներին[39]: Վաթսոնի վրա աշխատող IBM ծրագրավորման թիմում էր Էդ Թաուտանտը, որն ինքն էր հայտնվել Jeopardy-ում 1989 թվականին (հաղթելով մեկ խաղում)[40]:

Jeopardy![խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նախապատրաստում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2008թ.-ին IBM-ի ներկայացուցիչները շփվեցին Jeopardy-ի գործադիր պրոդյուսեր Հարի Ֆրիդմանի հետ Վաթսոնի հետ մրցելու հնարավորության մասին շոուի ամենահաջողակ մրցակիցներից երկուսի՝ Քեն Ջենինգսի և Բրեդ Ռաթերի դեմ, և ծրագրի պրոդյուսերները համաձայնեցին[20][41]: Վաթսոնի տարբերությունները իրական խաղացողների հետ կոնֆլիկտներ էին առաջացրել IBM-ի և Jeopardy-ի անձնակազմի միջև մրցույթի պլանավորման ընթացքում[22]: IBM-ը բազմիցս մտահոգություն է հայտնել, որ շոուի հեղինակները կօգտագործեն Վաթսոնի ճանաչողական թերությունները հուշումները գրելիս՝ այդպիսով խաղը վերածելով Թյուրինգի թեստի: Այդ պնդումը մեղմելու համար երրորդ կողմը պատահականորեն ընտրեց նախկինում գրված հաղորդումներից, որոնք երբեք չեն հեռարձակվել[22]: Jeopardy-ի անձնակազմը նույնպես մտահոգություն է հայտնել ազդանշանի վրա Վաթսոնի արձագանքման ժամանակի վերաբերյալ: Ի սկզբանե Վաթսոնը ազդանշան է տվել էլեկտրոնային եղանակով, սակայն շոուի անձնակազմը խնդրել է, որ այն ֆիզիկապես սեղմի կոճակը, ինչպես կանեին իրական մրցակիցները[42]: Նույնիսկ երբ ռոբոտային «մատը» սեղմում էր ազդանշանը, Վաթսոնը մնաց ավելի արագ, քան իրական մրցակիցները։

Watson-ի ցուցադրությունը IBM-ի տաղավարում` առևտրային ցուցահանդեսում

Քեն Ջենինգսը նշել է. «Եթե դուք փորձում եք հաղթել խաղը, ապա ամեն ինչ կապված է ազդանշանի հետ», և որ Վաթսոնը «կարող է ամեն անգամ տապալել ազդանշանը՝ չնչին կամ առանց փոփոխության: Մարդկային ռեֆլեքսներն այս հարցում չեն կարող մրցել համակարգչային սխեմաների հետ[23][29][43]։ Լրագրող Սթիվեն Բեյքերը, որ գրանցել է Վաթսոնի զարգացումը իր "Final Jeopardy" գրքում, հայտնում է, որ IBM-ի և Jeopardy-ի միջև կոնֆլիկտն այնքան լուրջ դարձավ 2010 թվականի մայիսին, որ մրցույթը գրեթե չեղարկվեց[22]: Նախապատրաստման շրջանակներում IBM-ն իր տեխնոլոգիական տեղամասերից մեկում կոնֆերանսների սենյակում կառուցեց ծաղրական սարք՝ «Jeopardy»-ի վրա օգտագործվածը մոդելավորելու համար: իրական խաղացողները, այդ թվում՝ Jeopardy-ի նախկին մասնակիցները, նույնպես մասնակցում էին Վաթսոնի դեմ ծաղրական խաղերին, որի հաղորդավարն էր The Onion-ից Թոդ Ալան Քրեյնը[20]: Անցկացվել է մոտ 100 ստուգողական հանդիպում, որտեղ Վաթսոնը հաղթել է խաղերի 65%-ում[44]։

Հեռուստատեսային խաղերում ֆիզիկական ներկայություն ապահովելու համար Վաթսոնը ներկայացված էր գլոբուսի «ավատարով»՝ ոգեշնչված IBM «խելացի մոլորակ» խորհրդանիշով: Ջենինգսը նկարագրեց համակարգչային ավատարը որպես «շողշողացող կապույտ գնդակ, որը խաչված է «մտքի թելերով»՝ ճշգրիտ 42 թելերով»[45], և հայտարարեց, որ ավատարի մեջ մտքի թելերի թիվը կատակ էր՝ վկայակոչելով 42 թվի նշանակությունը Դուգլաս Ադամսի «Ավտոստոպով զբոսաշրջիկի միջգալակտիկական ուղեցույցում»[45]: Ջոշուա Դևիսը՝ նկարիչը, որ նախագծել է ավատարը ծրագրի համար, Սթիվեն Բեյքերին բացատրել է, որ կան 36 գործարկվող վիճակներ, որոնք Վաթսոնը կարողացել է օգտագործել ամբողջ խաղի ընթացքում՝ ցույց տալու իր վստահությունը հուշումներին ճիշտ արձագանքելու հարցում. նա հույս ուներ, որ կկարողանա գտնել քառասուներկուսը՝ ևս մեկ մակարդակ ավելացնելով ավտոստոպի ուղեցույցի հղմանը, բայց նա չկարողացավ մատնանշել բավականաչափ խաղային վիճակներ[46]:

Գործնական հանդիպումը գրանցվել է 2011 թվականի հունվարի 13-ին, իսկ պաշտոնական հանդիպումները գրանցվել են 2011 թվականի հունվարի 14-ին: Արդյունքը բոլոր մասնակիցների կողմից գաղտնի է պահվել մինչև խաղի հեռարձակումը փետրվարին[47]:

Գործնական խաղ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2011 թվականի հունվարի 13-ին մամուլի առջև կայացած գործնական խաղում Վաթսոնը հաղթեց 15 հարցերից բաղկացած փուլում Քեն Ջենինգսի և Բրեդ Ռաթերի դեմ՝ 4400 դոլար, Ջենինգսի՝ 3400 դոլարի և Ռաթերի՝ 1200 դոլարի դիմաց, թեև Ջենինգսն ու Վաթսոնը ոչ-ոքի ունեին մինչև 1000 դոլարի վերջին հարցը։ Երեք խաղացողներից ոչ մեկը սխալ չպատասխանեց հուշումներին[48]:

Առաջին հանդիպում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Առաջին փուլը հեռարձակվել է 2011թ. փետրվարի 14-ին, իսկ երկրորդ փուլը՝ 2011թ. փետրվարի 15-ին: Առաջին կատեգորիայի ընտրության իրավունքը որոշվել էր Ռաթերի շահած վիճակահանությամբ[49]: Վաթսոնը, որը ներկայացված էր համակարգչային մոնիտորի էկրանով և արհեստական ձայնով, ճիշտ արձագանքեց երկրորդ հուշումին, այնուհետև ընտրեց առաջին կատեգորիայի չորրորդ հուշումը, որը կանխամտածված ռազմավարություն էր՝ հնարավորինս արագ գտնել Daily Double-ը[50]: Daily Double-ի գտնվելու վայրում Վաթսոնի գուշակությունը ճիշտ էր: Առաջին փուլի վերջում Վաթսոնն ու Ռաթերը բաժանում էին 5000 դոլար, իսկ Ջենինգսն ուներ 2000 դոլար[49]։

Վաթսոնի աշխատանքը բնութագրվում էր որոշ տարօրինակություններով: Մի դեպքում, Վաթսոնը կրկնեց Ջենինգսի կողմից առաջարկված սխալ պատասխանի վերաձևակերպված տարբերակը: (Ջենինգսն ասաց․ «Ի՞նչ են 20-ականները»՝ նկատի ունենալով 1920-ականները: Այնուհետև Վաթսոնն ասաց․ «Ի՞նչ է 1920-ականները»:) Քանի որ Վաթսոնը չէր կարող ճանաչել մյուս մասնակիցների պատասխանները, նա չգիտեր, որ Ջենինգսն արդեն տվել էր նույն պատասխանը: Մեկ այլ դեպքում Վաթսոնին սկզբում տրվեց «Ի՞նչ է ոտքը» պատասխանը այն բանից հետո, երբ Ջենինգսը սխալ պատասխանեց «Ի՞նչ է. նա միայն մեկ ձեռք ուներ» Ջորջ Էյզերի մասին հուշումին (ճիշտ պատասխանն էր՝ «Ի՞նչ է. նա ոտք չունի՞»): Քանի որ Վաթսոնը, ի տարբերություն մարդու, չէր կարող արձագանքել Ջենինգսի սխալին, որոշվեց, որ այս պատասխանը սխալ էր: Դրվագի հեռարձակման տարբերակը խմբագրվել է, որպեսզի բաց թողնվի Վաթսոնի պատասխանի սկզբնական ընդունումը Տրեբեկի կողմից[51]: Վաթսոնը նաև ցուցադրեց խաղադրույքների բարդ ռազմավարություններ Daily Doubles-ում, որոնցից մեկ խաղադրույքը կազմում էր 6435 դոլար, մյուսը՝ 1246 դոլար[52]: Ջերալդ Տեսաուրոն՝ IBM-ի հետազոտողներից մեկը, որ աշխատել է Վաթսոնի վրա, բացատրել է, որ Վաթսոնի խաղադրույքները հիմնված են կատեգորիայի համար նրա վստահության մակարդակի և բարդ ռեգրեսիայի մոդելի վրա, որը կոչվում է «Game State Evaluator»[53]:

Watson-ը գլխավորեց Double Jeopardy-ը՝ ճիշտ պատասխանելով երկու Daily Doubles-ին: Watson-ը ճիշտ արձագանքեց երկրորդ Daily Double-ին 32% վստահության միավորով[52]:

Այնուամենայնիվ, Jeopardy-ի վերջին փուլի ժամանակ Վաթսոնը միակ մասնակիցն էր, որ բաց թողեց հուշումը ԱՄՆ-ի քաղաքների անվանակարգում («Նրա ամենամեծ օդանավակայանն անվանակոչվել է Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի հերոսի անունով, իսկ նրա մեծությամբ երկրորդ օդանավակայանն անվանվել է Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ճակատամարտի անունով»): Ռաթերը և Ջենինգսը Չիկագոյին տվեցին ճիշտ պատասխանը, բայց Վաթսոնի պատասխանն էր «Ի՞նչ է Տորոնտոն?????» անվստահություն մատնանշող հինգ հարցականի ավելացմամբ[52][54][55]։ Ֆերուչին պատճառաբանեց, թե ինչու էր Վաթսոնը գուշակում կանադական քաղաքը. կատեգորիաները միայն թույլ են ցույց տալիս ցանկալի պատասխանի տեսակը, «քաղաք ԱՄՆ-ում» արտահայտությունը չի երևացել հարցի մեջ, կան քաղաքներ, որոնք կոչվում են Տորոնտո ԱՄՆ-ում, և Տորոնտո՝ Օնտարիոյում, ունի ամերիկյան լիգայի բեյսբոլի թիմ[56]: Բժիշկ Քրիս Ուելթին, որ նաև աշխատել է Վաթսոնի վրա, ենթադրում է, որ այն, հնարավոր է՝ չկարողացավ ճիշտ վերլուծել հուշումի երկրորդ մասը, «երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ճակատամարտի համար մեծությամբ երկրորդը» (որը առանձին կետ չէր, չնայած, փաստ, որ ստորակետով և պահանջվող համատեքստից հետո հասկանալու համար, որ խոսքը մեծությամբ երկրորդ օդանավակայանի մասին է)[57]: Կարնեգի Մելոն համալսարանի պրոֆեսոր և դիզայներական թիմի անդամ Էրիկ Նայբերգը հայտարարեց, որ սխալը պայմանավորված է նրանով, որ Վաթսոնը չունի համեմատական գիտելիքներ այս պոտենցիալ պատասխանը որպես անիրագործելի համարելու համար: Չնայած այն չցուցադրվեց հանրությանը, որպես ոչ վերջնական Jeopardy հարցերով, Վաթսոնի երկրորդ ընտրությունը Չիկագոն էր: Ե՛վ Տորոնտոն, և՛ Չիկագոն բավականին ցածր էին Վաթսոնի վստահության շեմից՝ համապատասխանաբար 14% և 11%: Վաթսոնը այս հարցի վրա խաղադրույք է կատարել ընդամենը 947 դոլար:

Խաղն ավարտվել է Ջենինգսի մասնակցությամբ՝ 4800 դոլարով, Ռաթերով՝ 10400 դոլարով և Վաթսոնով՝ 35734 դոլարով[52]։

Երկրորդ հանդիպում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ելույթի ժամանակ Տրեբեկը (ծնունդով Կանադայից) կատակեց, որ իմացել է, որ Տորոնտոն ԱՄՆ քաղաք է, և առաջին խաղում Վաթսոնի սխալը ստիպեց IBM-ի ինժեներին երկրորդ հանդիպման ձայնագրության ժամանակ հագնել Toronto Blue Jays բաճկոն[58]։

Առաջին փուլում Ջենինգսը վերջապես կարողացավ ընտրել Daily Double հուշումը[59], մինչդեռ Վաթսոնը Double Jeopardy փուլում առաջին անգամ սխալ պատասխանեց մեկ Daily Double հուշումին[60]։ Առաջին փուլից հետո Վաթսոնն առաջին անգամ զբաղեցրեց երկրորդ տեղը մրցույթում այն բանից հետո, երբ Ռաթերը և Ջենինգսը կարճ ժամանակով հաջողությամբ բարձրացրին իրենց դոլարի արժեքը, նախքան Վաթսոնը կկարողանար պատասխանել[60][61]: Այնուամենայնիվ, վերջնական արդյունքը ավարտվեց Վաթսոնի հաղթանակով՝ 77,147 դոլարով, գերազանցելով Ջենինգսին, որը վաստակեց 24,000 դոլար, և Ռաթերին՝ 21,600 դոլար[62]:

Վերջնական արդյունք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Մրցույթի մրցանակները կազմում էին 1 միլիոն դոլար առաջին տեղի համար (Վաթսոն), 300 հազար դոլար՝ երկրորդ տեղի համար (Ջենինգս), 200 հազար դոլար՝ երրորդ տեղի համար (Ռաթեր): Ինչպես խոստացել էր, IBM-ը Վաթսոնի շահումների 100%-ը նվիրաբերեց բարեգործությանը, ընդ որում այդ շահումների 50%-ը փոխանցվեց World Vision-ին, իսկ 50%-ը՝ World Community Grid-ին[63]: Նմանապես, Ջենինգսն ու Ռաթերը իրենց շահումների 50%-ը նվիրաբերեցին իրենց համապատասխան բարեգործական կազմակերպություններին[64]:

Ի նշան IBM-ի և Վաթսոնի նվաճումների՝ Ջենինգսը լրացուցիչ նկատողություն արեց իր վերջնական Jeopardy-ի պատասխանում. «Ես ողջունում եմ մեր նոր համակարգիչների տիրակալներին»[65][66]: Ավելի ուշ Ջենինգսը հոդված է գրել Slate-ի համար, որտեղ նա նշել է.

IBM-ը պարծենում է լրատվամիջոցներին, որ հարցերին պատասխանելու Վաթսոնի կարողությունը ավելին է, քան պարզապես զայրացնելը Ալեքս Թրեբեկին: Ընկերությունը տեսնում է ապագա, որտեղ այնպիսի ոլորտներ, ինչպիսիք են բժշկական ախտորոշումը, բիզնեսի վերլուծությունը և տեխնիկական աջակցությունը, ավտոմատացված են Վաթսոնի՝ նման հարցեր պատասխանող ծրագրերի միջոցով: Ճիշտ այնպես, ինչպես 20-րդ դարում գործարանային աշխատատեղերը վերացան նոր մոնտաժային գծի ռոբոտների կողմից, ես և Բրեդը գիտելիքի ոլորտի առաջին աշխատողներն էինք, որոնք աշխատանքից ազատվեցին նոր սերնդի «մտածող» մեքենաների կողմից: «Հեռուստատեսային խաղի մասնակիցը» կարող է լինել Վաթսոնի կողմից ավելորդ դարձրած առաջին աշխատանքը, բայց ես վստահ եմ, որ այն վերջինը չի լինի[45]:

Փիլիսոփայություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Փիլիսոփա Ջոն Սիրլը պնդում է, որ Վաթսոնը, չնայած տպավորիչ կարողություններին, իրականում չի կարող մտածել[67]: Հիմք ընդունելով իր չինական սենյակային մտածողության փորձը՝ Սիրլը պնդում է, որ Վաթսոնը, ինչպես և մյուս հաշվողական մեքենաները, ունակ է միայն մանիպուլյացիայի ենթարկել սիմվոլները, բայց չունի կարողություն հասկանալու այդ նշանների իմաստը։ Այնուամենայնիվ, Սիրլի փորձն ունի իր քննադատողները[68]:

Հանդիպում Միացյալ Նահանգների Կոնգրեսի անդամների դեմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2011 թվականի փետրվարի 28-ին Վաթսոնը խաղաց հեռուստատեսությամբ չցուցադրվող Jeopardy խաղը՝ ընդդեմ Միացյալ Նահանգների Ներկայացուցիչների պալատի անդամների: Առաջին փուլում Ռաշ Դ. Հոլթը կրտսերը (D-NJ, Jeopardy-ի նախկին մասնակից), որ մարտահրավեր էր նետում համակարգչին Բիլ Քեսսիդիի հետ (R-LA, հետագայում Լուիզիանա նահանգի սենատոր), գլխավորում էր Վաթսոնը երկրորդ տեղում: Այնուամենայնիվ, միավորելով բոլոր հանդիպումների արդյունքները, վերջնական հաշիվը 40,300 դոլար էր Վաթսոնի համար, իսկ 30,000 դոլար՝ Կոնգրեսի խաղացողների համար միասին[69]:

IBM-ից Քրիստոֆեր Պադիլլան հանդիպման մասին ասել է. «Վաթսոնի հիմքում ընկած տեխնոլոգիան զգալի առաջընթաց է ներկայացնում հաշվողական ոլորտում: Կառավարության տվյալների ինտենսիվ միջավայրում այս տեսակի տեխնոլոգիան կարող է օգնել կազմակերպություններին ավելի լավ որոշումներ կայացնել և բարելավել, թե ինչպես է կառավարությունն օգնում իր քաղաքացիներին[69]:

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 «DeepQA Project: FAQ». IBM. Արխիվացված օրիգինալից June 29, 2011-ին. Վերցված է February 11, 2011-ին.
  2. ↑ Ferrucci, David; Levas, Anthony; Bagchi, Sugato; Gondek, David; Mueller, Erik T. (2013-06-01). «Watson: Beyond Jeopardy!». Artificial Intelligence. 199: 93–105. doi:10.1016/j.artint.2012.06.009.
  3. ↑ 3,0 3,1 Hale, Mike (February 8, 2011). «Actors and Their Roles for $300, HAL? HAL!». The New York Times. Վերցված է February 11, 2011-ին.
  4. ↑ «The DeepQA Project». IBM Research. Արխիվացված օրիգինալից June 29, 2011-ին. Վերցված է February 18, 2011-ին.
  5. ↑ «Dave Ferrucci at Computer History Museum – How It All Began and What's Next». IBM Research. December 1, 2011. Արխիվացված օրիգինալից March 13, 2012-ին. Վերցված է February 11, 2012-ին.
  6. ↑ Loftus, Jack (April 26, 2009). «IBM Prepping 'Watson' Computer to Compete on Jeopardy!». Gizmodo. Արխիվացված օրիգինալից July 31, 2017-ին. Վերցված է September 18, 2017-ին.
  7. ↑ «IBM's "Watson" Computing System to Challenge All Time Henry Lambert Jeopardy! Champions». Sony Pictures Television. December 14, 2010. Արխիվացված է օրիգինալից June 16, 2013-ին.
  8. ↑ Upbin, Bruce (February 8, 2013). «IBM's Watson Gets Its First Piece Of Business In Healthcare». Forbes. Արխիվացված օրիգինալից September 18, 2017-ին. Վերցված է September 18, 2017-ին.
  9. ↑ Upbin, Bruce (February 8, 2013). «IBM's Watson Gets Its First Piece Of Business In Healthcare». Forbes. Արխիվացված օրիգինալից September 18, 2017-ին. Վերցված է September 18, 2017-ին.
  10. ↑ 10,0 10,1 Ferrucci, D.; և այլք: (2010). «Building Watson: An Overview of the DeepQA Project». AI Magazine. 31 (3): 59. doi:10.1609/aimag.v31i3.2303. Արխիվացված օրիգինալից December 28, 2017-ին. Վերցված է February 19, 2011-ին.
  11. ↑ «Watson, A System Designed for Answers: The Future of Workload Optimized Systems Design». IBM Systems and Technology. February 2011. էջ 3. Արխիվացված օրիգինալից March 4, 2016-ին. Վերցված է September 9, 2015-ին.
  12. ↑ 12,0 12,1 Jackson, Joab (February 17, 2011). «IBM Watson Vanquishes Human Jeopardy Foes». PC World (magazine). IDG News. Արխիվացված օրիգինալից February 20, 2011-ին. Վերցված է February 17, 2011-ին. {{cite web}}: Text "PC World" ignored (օգնություն)
  13. ↑ Takahashi, Dean (February 17, 2011). «IBM researcher explains what Watson gets right and wrong». VentureBeat. Արխիվացված օրիգինալից February 18, 2011-ին. Վերցված է February 18, 2011-ին.
  14. ↑ Novell (February 2, 2011). «Watson Supercomputer to Compete on 'Jeopardy!' – Powered by SUSE Linux Enterprise Server on IBM POWER7». The Wall Street Journal. Արխիվացված է օրիգինալից April 21, 2011-ին. Վերցված է February 21, 2011-ին.
  15. ↑ 15,0 15,1 «Is Watson the smartest machine on earth?». Computer Science and Electrical Engineering Department, University of Maryland Baltimore County. February 10, 2011. Արխիվացված օրիգինալից September 27, 2011-ին. Վերցված է February 11, 2011-ին.
  16. ↑ 16,0 16,1 Rennie, John (February 14, 2011). «How IBM's Watson Computer Excels at Jeopardy!». PLoS blogs. Արխիվացված է օրիգինալից February 22, 2011-ին. Վերցված է February 19, 2011-ին.
  17. ↑ Lucas, Mearian (February 21, 2011). «Can anyone afford an IBM Watson supercomputer? (Yes)». Computerworld. Արխիվացված օրիգինալից December 12, 2013-ին. Վերցված է February 21, 2011-ին.
  18. ↑ «Top500 List – November 2013». Top500.org. Արխիվացված օրիգինալից 2013-12-31-ին. Վերցված է 2014-01-04-ին.
  19. ↑ Ferrucci, David; և այլք:. «The AI Behind Watson – The Technical Article». AI Magazine (Fall 2010). Արխիվացված օրիգինալից November 6, 2020-ին. Վերցված է November 11, 2013-ին.
  20. ↑ 20,00 20,01 20,02 20,03 20,04 20,05 20,06 20,07 20,08 20,09 20,10 20,11 20,12 20,13 20,14 20,15 Thompson, Clive (June 16, 2010). «Smarter Than You Think: What Is I.B.M.'s Watson?». The New York Times Magazine. Արխիվացված օրիգինալից June 5, 2011-ին. Վերցված է February 18, 2011-ին. {{cite news}}: More than one of |author= and |last= specified (օգնություն)
  21. ↑ «Will Watson Win On Jeopardy!?». Nova ScienceNOW. Public Broadcasting Service. January 20, 2011. Արխիվացված է օրիգինալից April 14, 2011-ին. Վերցված է January 27, 2011-ին.
  22. ↑ 22,0 22,1 22,2 22,3 Needleman, Rafe (February 18, 2011). «Reporters' Roundtable: Debating the robobrains». CNET. Վերցված է February 18, 2011-ին.
  23. ↑ 23,0 23,1 23,2 23,3 «Jeopardy! Champ Ken Jennings». The Washington Post. February 15, 2011. Արխիվացված օրիգինալից February 14, 2011-ին. Վերցված է February 15, 2011-ին.
  24. ↑ 24,0 24,1 Gondek, David (January 10, 2011). «How Watson "sees," "hears," and "speaks" to play Jeopardy!». IBM Research News. Վերցված է February 21, 2011-ին.
  25. ↑ Avery, Lise (February 14, 2011). «Interview with Actor Jeff Woodman, Voice of IBM's Watson Computer» (MP3). Anything Goes!!. Արխիվացված օրիգինալից September 21, 2019-ին. Վերցված է February 15, 2011-ին.
  26. ↑ Kosinski, Robert J. (2008). «A Literature Review on Reaction Time». Clemson University. Արխիվացված օրիգինալից March 17, 2016-ին. Վերցված է January 10, 2016-ին.
  27. ↑ 27,0 27,1 Baker (2011), էջ. 174.
  28. ↑ Baker (2011), էջ. 178.
  29. ↑ 29,0 29,1 Strachan, Alex (February 12, 2011). «For Jennings, it's a man vs. man competition». The Vancouver Sun. Արխիվացված է օրիգինալից February 21, 2011-ին. Վերցված է February 15, 2011-ին.
  30. ↑ Baker (2011), էջեր. 6–8.
  31. ↑ Baker (2011), էջ. 30.
  32. ↑ Radev, Dragomir R.; Prager, John; Samn, Valerie (2000). «Ranking potential answers to natural language questions» (PDF). Proceedings of the 6th Conference on Applied Natural Language Processing. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2011-08-26-ին. Վերցված է 2011-02-23-ին.
  33. ↑ Prager, John; Brown, Eric; Coden, Annie; Radev, Dragomir R. (July 2000). «Question-answering by predictive annotation» (PDF). Proceedings, 23rd Annual International ACM SIGIR Conference on Research and Development in Information Retrieval. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2011-08-23-ին. Վերցված է 2011-02-23-ին.
  34. ↑ Leopold, George (July 18, 2007). «IBM's Paul Horn retires, Kelly named research chief». EE Times. Արխիվացված օրիգինալից June 3, 2020-ին. Վերցված է May 27, 2020-ին.
  35. ↑ Babcock, Charles (October 14, 2015). «IBM Cognitive Colloquium Spotlights Uncovering Dark Data». InformationWeek. Արխիվացված օրիգինալից June 3, 2020-ին. Վերցված է May 27, 2020-ին.
  36. ↑ Brodkin, Jon (February 10, 2010). «IBM's Jeopardy-playing machine can now beat human contestants». Network World. Արխիվացված է օրիգինալից June 3, 2013-ին. Վերցված է February 19, 2011-ին.
  37. ↑ Zimmer, Ben (February 17, 2011). «Is It Time to Welcome Our New Computer Overlords?». The Atlantic. Արխիվացված օրիգինալից August 29, 2018-ին. Վերցված է February 17, 2011-ին. {{cite web}}: More than one of |author= and |last= specified (օգնություն)
  38. ↑ Raz, Guy (January 28, 2011). «Can a Computer Become a Jeopardy! Champ?». National Public Radio. Արխիվացված օրիգինալից February 28, 2011-ին. Վերցված է February 18, 2011-ին.
  39. ↑ Relations/Assets/June2012_InTouch.pdf «Medical Students Offer Expertise to IBM's Jeopardy!-Winning Computer Watson as It Pursues a New Career in Medicine» (PDF). InTouch. New York Medical College. 18: 4. June 2012. {{cite journal}}: Check |url= value (օգնություն)(չաշխատող հղում)
  40. ↑ «'Millionaire' quiz whiz Toutant had passion for trivia, Austin's arts scene». Արխիվացված օրիգինալից 2021-09-23-ին. Վերցված է 2021-09-23-ին.
  41. ↑ Stelter, Brian (December 14, 2010). «I.B.M. Supercomputer 'Watson' to Challenge 'Jeopardy' Stars». The New York Times. Վերցված է December 14, 2010-ին. {{cite news}}: More than one of |author= and |last= specified (օգնություն)
  42. ↑ Baker (2011), էջ. 171.
  43. ↑ Flatow, Ira (February 11, 2011). «IBM Computer Faces Off Against 'Jeopardy' Champs». Talk of the Nation. National Public Radio. Արխիվացված օրիգինալից February 17, 2011-ին. Վերցված է February 15, 2011-ին.
  44. ↑ Sostek, Anya (February 13, 2011). «Human champs of 'Jeopardy!' vs. Watson the IBM computer: a close match». Pittsburgh Post Gazette. Արխիվացված օրիգինալից February 17, 2011-ին. Վերցված է February 19, 2011-ին.
  45. ↑ 45,0 45,1 45,2 Jennings, Ken (February 16, 2011). «My Puny Human Brain». Slate (magazine). Newsweek Interactive Co. LLC. Արխիվացված օրիգինալից February 18, 2011-ին. Վերցված է February 17, 2011-ին. {{cite web}}: More than one of |author= and |last= specified (օգնություն); Text "Slate" ignored (օգնություն)
  46. ↑ Baker (2011), էջ. 117.
  47. ↑ Baker (2011), էջեր. 232–258.
  48. ↑ Dignan, Larry (January 13, 2011). «IBM's Watson wins Jeopardy practice round: Can humans hang?». ZDnet. Արխիվացված օրիգինալից January 13, 2011-ին. Վերցված է January 13, 2011-ին.
  49. ↑ 49,0 49,1 «The IBM Challenge Day 1». Jeopardy. Season 27. Սերիա 23. February 14, 2011.
  50. ↑ Lenchner, Jon (February 3, 2011). «Knowing what it knows: selected nuances of Watson's strategy». IBM Research News. IBM. Արխիվացված օրիգինալից February 16, 2011-ին. Վերցված է February 16, 2011-ին.
  51. ↑ Johnston, Casey (February 15, 2011). «Jeopardy: IBM's Watson almost sneaks wrong answer by Trebek». Ars Technica. Արխիվացված օրիգինալից February 18, 2011-ին. Վերցված է February 15, 2011-ին.
  52. ↑ 52,0 52,1 52,2 52,3 «Computer crushes the competition on 'Jeopardy!'». Associated Press. February 15, 2011. Արխիվացված է օրիգինալից February 19, 2011-ին. Վերցված է February 19, 2011-ին.
  53. ↑ Tesauro, Gerald (February 13, 2011). «Watson's wagering strategies». IBM Research News. IBM. Արխիվացված օրիգինալից February 18, 2011-ին. Վերցված է February 18, 2011-ին.
  54. ↑ Staff (February 15, 2011). «IBM's computer wins 'Jeopardy!' but... Toronto?». CTV News. Արխիվացված օրիգինալից November 27, 2012-ին. Վերցված է February 15, 2011-ին.
  55. ↑ Robertson, Jordan; Borenstein, Seth (February 16, 2011). «For Watson, Jeopardy! victory was elementary». The Globe and Mail. The Associated Press. Արխիվացված է օրիգինալից February 20, 2011-ին. Վերցված է February 17, 2011-ին.
  56. ↑ Hamm, Steve (February 15, 2011). «Watson on Jeopardy! Day Two: The Confusion over and Airport Clue». A Smart Planet Blog. Արխիվացված օրիգինալից October 24, 2011-ին. Վերցված է February 21, 2011-ին.
  57. ↑ Johnston, Casey (February 15, 2011). «Creators: Watson has no speed advantage as it crushes humans in Jeopardy». Ars Technica. Արխիվացված օրիգինալից February 18, 2011-ին. Վերցված է February 21, 2011-ին.
  58. ↑ Oberman, Mira (February 17, 2011). «Computer creams human Jeopardy! champions». Vancouver Sun. Agence France-Presse. Արխիվացված է օրիգինալից February 20, 2011-ին. Վերցված է February 17, 2011-ին.
  59. ↑ Johnston, Casey (February 17, 2011). «Bug lets humans grab Daily Double as Watson triumphs on Jeopardy». Ars Technica. Արխիվացված օրիգինալից February 21, 2011-ին. Վերցված է February 21, 2011-ին.
  60. ↑ 60,0 60,1 Upbin, Bruce (February 17, 2011). «IBM's Supercomputer Watson Wins It All With $367 Bet». Forbes. Արխիվացված օրիգինալից February 21, 2011-ին. Վերցված է February 21, 2011-ին.
  61. ↑ Oldenburg, Ann (February 17, 2011). «Ken Jennings: 'My puny brain' did just fine on 'Jeopardy!'». USA Today. Արխիվացված օրիգինալից February 20, 2011-ին. Վերցված է February 21, 2011-ին.
  62. ↑ «Show 6088 – The IBM Challenge, Day 2». Jeopardy!. February 16, 2011. Syndicated.
  63. ↑ «World Community Grid to benefit from Jeopardy! competition». World Community Grid. February 4, 2011. Արխիվացված օրիգինալից January 14, 2012-ին. Վերցված է February 19, 2011-ին.
  64. ↑ «Jeopardy! And IBM Announce Charities To Benefit From Watson Competition». IBM Corporation. January 13, 2011. Արխիվացված օրիգինալից November 10, 2021-ին. Վերցված է February 19, 2011-ին.
  65. ↑ «IBM's Watson supercomputer crowned Jeopardy king». BBC News. February 17, 2011. Արխիվացված օրիգինալից February 18, 2011-ին. Վերցված է February 17, 2011-ին.
  66. ↑ Markoff, John (February 16, 2011). «Computer Wins on 'Jeopardy!': Trivial, It's Not». The New York Times. Yorktown Heights, New York. Արխիվացված օրիգինալից October 22, 2014-ին. Վերցված է February 17, 2011-ին.
  67. ↑ Searle, John (February 23, 2011). «Watson Doesn't Know It Won on 'Jeopardy!'». The Wall Street Journal. Արխիվացված օրիգինալից November 10, 2021-ին. Վերցված է July 26, 2011-ին.
  68. ↑ Lohr, Steve (December 5, 2011). «Creating AI based on the real thing». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից November 10, 2021-ին. Վերցված է February 26, 2017-ին..
  69. ↑ 69,0 69,1 «NJ congressman tops 'Jeopardy' computer Watson». Associated Press. March 2, 2011. Արխիվացված է օրիգինալից March 7, 2011-ին. Վերցված է March 2, 2011-ին.

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Baker, Stephen (2011). Final Jeopardy: Man vs. Machine and the Quest to Know Everything. Boston, New York: Houghton Mifflin Harcourt. ISBN 978-0-547-48316-0.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

J! Արխիվ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիդեոներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մասնակից:Shush_Aghababyan/Ավազարկղ3&oldid=8369311» էջից