Մասնակից:DrVahag/Ավազարկղ Ա
| Կարդիոգեն շոկ Cardiogenic shock | |
|---|---|
| ՀՄԴ-9 | 785.51 |
| ՀՄԴ-10 | R57.0 |
Կարդիոգեն շոկ, ձախփորոքային անբավարարության ծայրահեղ դրսևորում, բնութագրվում է սրտամկանի կծկողական ակտիվության կտրուկ իջեցմամբ (սրտի հարվածային և րոպեական ծավալների իջեցում), որը չի փոխհատուցվում անոթային դիմադրության բարձրացմամբ և հանգեցնում է բոլոր օրգան համակարգերի և հյուսվածքների, առաջին հերթին՝ կեսական կարևոր օրգանների արյունամատակարարման խանգարման։ Հաճախ այն զարգանում է սրտամկանի ինֆարկտից հետո՝ որպես բարդություն, ավելի հազվադեպ զարգանում է միոկարդիտի կամ կարդիոտոքսիկ նյութերի ազդեցության հետևանքով։ Շոկի զարգացմանը մասնակցում են հետևյալ մեխանիզմները՝
- Սրտամկանի պոմպային ֆունկցիայի խանգարում
- Սրտի ռիթմի ծանր խանգարումներ
- Պերիկարդի խոռոչում հեղուկի զանգվածային կուտակում
- Թոքային զարկերակի զանգվածային թրոմբոէմբոլիա
Պատճառներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմնականում առաջանում է սրտամկանի սուր ինֆարկտից հետո՝ որպես բարդություն։ Այն զարգանում է ձախ փորոքի սրտամկանի զանգվածի 40%–ից ավելի ընդգրկման դեպքում։ Դիտվում է սրտամկանի ինֆարկտ ունեցող մարդկանց 5-20%–ի շրջանում։
Այլ պատճառներից են՝
- Սուր միոկարդիտ
- Արտահայտված, սուր զարգացած աորտալ կամ միտրալ ստենոզ
- Արտահայտված, սուր զարգացած աորտալ կամ միտրալ հետհոսք
- Միջփորոքային միջնապատի պատռում
- Առիթմիաներ
Ռիսկի գործոններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ST–սեգմենտի բարձրացումով ընթացող սրտամկանի ինֆարկտ
- Սրտամկանի կրկնակի սուր ինֆարկտ, հատկապես սրտի ռիթմի և հաղորդականության խանգարման հետ զուգակցված
- Սրտամկանի մեռուկի օջախ, որը զբաղեցնում է ձախ փորոքի սրտամկանի զանգածի 40%–ից ավելին
- Սրտամկանի կծկողական ակտիվության իջեցում
- Սրտամկանի ռեմոդելավորման հետևանքով առաջացած սրտի պոմպային ֆունկցիայի խանգարում, որը սկսում է զարգանալ պսակաձև արյան շրջանառության խանգարման առաջին ժամերից և օրերից սկսած
- Սրտի տամպոնադա
- Ծերունական հասակ
- Շաքարային դիաբետ
Ախտածագում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիմքում ընկած է սրտամկանի կծկողական ֆունկցիայի ծանր խանգարումը, ինչը զուգահեղ ընթանում է սրտամկանի իշեմիան ծանրացնող որոշ գործոններով․
- Սրտի հարվածային ծավալի և զարկերակային ճնշման իջեցում-> սիմպաթիկ նյարդային համակարգի ակտիվացում-> սրտի ռիթմի հաճախացում և սրտի կծկողական ֆունկցիայի ուժեղացում-> թթվածնի նկատմամբ սրտի պահանի ավելացում
- Երիկամային արյունահոսքի իջեցում-> օրգանիզմում հեղուկի պահում և շրջանառող արյան ծավալի ավելացում-> նախաբեռնվածության ավելացում-> թոքերի այտուց և հիպօքսեմիա
- Անոթասեղմում-> ընդհանուր ծայրամասային անոթային դիմադրության աճ-> հետբեռնվածության ավելացում-> թթվածնի նկատմամբ սրտի պահանի ավելացում
- Ձախ փորոքի արյունալեցման և նորմալ «թուլացման» պրոցեսի խանգարում-> ձախ փորոքի դիաստոլիկ դիսֆունկցիա-> ձախ նախասրտում ճնշման աճ, թոքերում արյան կանգի խորացում
- Օրգան համակարգերի և հյուսվածքների երկարատև թերսնուցում->նյութափախանակային ացիդոզ
Կլինիկական դրսևորում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Կայուն պահպանվող (30 րոպե<) զարկերակային թերճնշում․ սիստոլիկ զարկերակային ճնշումը 90մմ ս․ս․–ից ցածր է
- Սրտային ինդեքսի իջեցում 1․8-2 լ/ր/մ²>
- Ծայրամասային թերսնուցման նշաններ․ օլիգուրիա, մաշկի գունատություն, քրտնարտադրություն, մթագնած գիտակցություն, սոպոր
- Թոքերի այտուց՝ որպես ձախփորոքային անբավարարության և բարձրացած թոքային զակերակի սեպման ճնշման հետևանք
Պացիենտին ուսումնասիրելիս հայտնաբերվում են սառև վերջույթներ, գիտակցության խանգարում, զարկերակաին թերճնշում (միջին զարկերակային ճնշումը 50-60մմ ս․ս․–ից ցածր), հաճախասրտություն, սրտի խլացած տոներ, օլիգուրիա (20 մլ/ժամ>)։ Թոքերի աուսկուլտացիայի ժամանակ հաճախ հայտնաբերվում են թաց խզզոցներ։
Տարբերակիչ ախտորոշում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Անհրաժեշտ է բացառել զարկերակային թերճնշման հանգեցնող այլ պատճառները, որոնցից են՝ հիպովոլեմիան, վազովագալ ռեակցիաները, էլեկտրոլիտային հավասարակշռության խանգարումները (օրինակ՝ հիպոնատրեմիա), դեղորայքի կողմնակի ազդեցությունը, առիթմիաները (օրինակ՝ պարոքսիզմալ վերփորոքային և փորոքային տախիկարդիաներ)։
Բուժում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կարգիոգեն շոկը հանդիսանում է անհետաձգելի իրավիճակ և պահանջում է անհապաղ բժշկական միջամտություն։ Հիմնական նպատակն է զարկերակային ճնշման բարձրացումը։
Դեղորայքային միամտություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Զարկերակային ճնշումը հարկ է բարձրացնել 90մմ ս․ս․–ից բարձր։ Կիրառվում են հետևյալ դեղորայքային միջոցները, որոնք ցանկալի է ներմուծել ներերակային ներմուծման համար նախատեսված հատուկ հաշվիչ սարքի միջոցով՝
- Դոբուտամին– ընտրողական b1-ադրենոխթանիչ, օժտված է դրական ինոտրոպ ազդեցությամբ և նվազագույն քրոնոտրոպ ազդեցությամբ, այսինքն՝ սրտի կծկման հաճախության մեծացումն աննշան է արտահայտվում։ Կիրառվող դեղաչափ՝ 2,5-10 մկգ/կգ/ր
- Դոպամին– ունի առավել արտահայտված քրոնոտրոպ ազդեցություն, այսինքն ունակ է մեծացնել սրտի կծկման հաճախությունը, ինչը կարող է մեծացնել թթվածնի նկատմամբ սրտի պահանջը և այդ ձևով խորացնել իշեմիան։ Կիրառվող դեղաչափ՝ 2-10 մկգ/կգ/ր, դեղաչափի հետագա աստիճանական մեծացմամբ յուրաքանչյուր 2-5 րոպեն մեկ մինչև առավելագույնը 20-50 մկգ/կգ/ր
- Նորէպինեֆրին– Սրտամկանի կծկողական ֆուկցիայի վերականգման հետ միասին արտահայտված ձևով բարձրացնում է նաև ընդհանուր ծայրամասային անոթային դիմադրությունը, ինչը կարող է խորացնել սրտամկանի իշեմիան։ Կիրառվող դեղաչափ՝ 2-4 մկգ/կգ/ր (մինչև15 մկգ/ր)
Բուժման վիրահատական եղանակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ներաորտալ բալոնային կոնտրպուլսացիա– դիաստոլայի ժամանակ դեպի աորտա արյան մեխանիկական մղում՝ փչվող բալոնի օգնությամբ, ինչև նպաստում է պսակաձև անոթներում արյունահոսքի մեծացման։ Անցկացվում է համապատասխան սարքի առկայության և կարդիոգեն շոկի դեղորայքային բուժման անարդյունավետության դեպքում։
Տրանլյումինալ պսակաձև անգիոպլաստիկա– պսակաձև անոթների անցանելիության վերականգնում, որը սրտամկանի սուր ինֆարկտի զարգացման առաջին 4-8 ժամերի ընթացքում ոչ միայն հնարավոր չափով պահպանում է սրտամկանը, այլ նաև կանխում է կարդիոգեն շոկի զարգացմանը նպաստող ախտածին մեխանիզմների արատավոր օղակը։
Հսկողություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կարդիոգեն շոկի դեպքում խորհուրդ է տրվում զարկերակային ճնշման, սրտի կծկման հաճախության, դիուրեզի (միզային կաթետրի օգնությամբ), թոքային մազանոթների սեպման ճնշման (թոքային զարկերակի բալոնային կաթետր), ինչպես նաև՝ էխոսրտագրության կամ ռադիոնուկլիդային անգիագրաֆիայի միջոցով սրտի հարվածային ծավալի մտական հսկողություն։
Կանխատեսում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կարդիոգեն շոկից մահացությունը կազմում է 90%։