Մասնակից:Նարինե Նազարյան/Ավազարկղ
Պայթող գլխի համախտանիշ, հիվանդին թվում է, թե բարձր ձայներ է լսում, ինչպես օրինակ՝ ռումբի պայթյուն, կրակոցի ձայն և այլն [1][2][3]: Այս ձայները հիվանդն անսպասելի է լսում, նրանց տևողությունը կարճ է, և հիմնականում դրանք տհաճ ու նյարդայնացնող բնույթ են կրում [4]:
Նկարագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Պայթող գլխի սինդրոմը համարվում է որպես պարասոմնիայի դրսևորում: Այն լսողական պատրանքի հազվադեպ հանդիպող տեսակ է: Հիմնական տարօրինակությունը կայանում է նրանում, որ այն դրսևորվում է այն պահին, երբ մարդը ո՛ չ ամբողջությամբ քնած է, ո՛ չ էլ արթուն [5]: Պայթող գլխի սինդրոմի առաջացման պատճառներն անհայտ են[5]: 2015 թվականին անցկացված ուսումնասիրությունների արդյունքում այդպես էլ չհաջողվեց պարզել՝ ինչպիսի մարդիկ են առավել հակված այս հիվանդությամբ տառապելու և թե որքան է կազմում այս սինդրոմն ունեցող մարդկանց թիվը [6]: Նախկինում կար վարկած, որ այն առավել հաճախ հանդիպում է կանանց մոտ, հատկապես հիսունանց կանանց, ովքեր տառապում են քնային կաթվածից: Սակայն 2015 թվականի հետազոտությունները ցույց տվեցին, որ այս սինդրոմը մեծ տարածում ունի նաև երիտասարդների շրջանակներում: Հարցմանը մասնակցած յուրաքանչյուր հինգերորդ ուսանողը նշել է, որ առնվազն մեկ անգամ պայթող գլխի համախտանիշի զգացում է ունեցել:
Ուսումնասիրությունների արդյունքում կազմած վիճակագրությունը չապացուցեց, որ կանայք ավելի շատ են հակված պայթող գլխի սինդրոմ ունենալուն: Սակայն այն հաստատեց, որ այս սինդրոմով տառապող մարդկանց ավելի քան մեկ երրորդի մոտ դրսևորվել է քնային կաթված: Ավելին, ապացուցվել է, որ ոմանց մոտ պայթող գլխի սինդրոմն այն աստիճանի է դրսևորվել, որ լրջորեն ազդել է այդ մարդկանց հետագա կյանքի վրա [7]:
Առաջին անգամ հիվանդությունը հայտնաբերվել է 1876 թվականին: Սայլաս Ուեյր Միտչել անունով բժիշկը այն անվանել է զգայական խանգարումներ[6]: Իսկ պայթող գլխի համխտանիշ տերմինն առաջարկվել է 1920 թվականին ուելսցի բժիշկ և հոգեբույժ Ռոբերտ Արմսթոնգ Ջոնսի կողմից[6]: Սակայն հիվանդության առավել մանրամասն և հավաստի նկարագրությունը տրվել է միայն 1989 թվականին բրիտանացի նյարդաբան Ջոն Փիրսի կողմից[8]:
Ախտանիշեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Պայթող գլխի համախտանիշով տառապող մարդիկ բարձր երևակայական ձայներ են լսում քնելիս կամ արթնանալիս: Փիրսն իր հետազոտությունների ժամանակ խնդրում էր հիվանդներին մանրամասն նկարագրել, թե ինչպիսի աղմուկ են հիմնականում լսում: Հիվանդները նշում էին, որ լսում են պայթյունի, կրակոցի բարձր ձայներ, որոտ, հրավառություն, աղմուկ, որից, կարծես, գլուխդ կպայթի: Քանի որ այդ աղմուկը շատ հանկարծակի և ուժգնորեն է լսվում, հիվանդները կարող են այնպես անակնկալի գալ, որ իրենց թվա, թե ցավ զգացին: Ոմանք աղմուկը նկարագրում էին որպես սարսափելի մռնչյուն, որը կարող է սպանել ինձ: Սակայն մանրամասն ուսումնասիրությունների արդյունքում ապացուցվել է, որ հիվանդությունը չի դրսևորվում ցավով: Իհարկե, կան դեպքեր, երբ հիվանդությունը մեղմ է դրսևորվում[9]:
Բացի աղմուկից որոշ հիվանդներ նշում են նաև վախի, սթրեսի, շփոթության զգացում, հաճախասրտություն, առատ քրտնարտադրություն, շնչարգելություն[2][9][10][11]:
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Sharpless, Brian A. (December 2014). «Exploding head syndrome». Sleep Medicine Reviews. 18 (6): 489–493. doi:10.1016/j.smrv.2014.03.001. PMID 24703829.
- ↑ 2,0 2,1 Frese, A.; Summ, O.; Evers, S. (6 June 2014). «Exploding head syndrome: Six new cases and review of the literature». Cephalalgia. 34 (10): 823–827. doi:10.1177/0333102414536059. PMID 24907167.
- ↑ «Exploding Head Syndrome - American Sleep Association». www.sleepassociation.org. Վերցված է 2015-11-28-ին.
- ↑ Sharpless, Brian (December 2014). «Exploding head syndrome». Sleep Medicine Reviews.
- ↑ 5,0 5,1 Blom JD (2015). «Auditory hallucinations». Handb Clin Neurol. 129: 433–55. doi:10.1016/B978-0-444-62630-1.00024-X. PMID 25726283.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Sharpless BA (2015). «Exploding head syndrome is common in college students». J Sleep Res. 24: 447–9. doi:10.1111/jsr.12292. PMID 25773787.
- ↑ Sorensen, Eric (March 30, 2015). «'Exploding head syndrome' affects more young than thought». Washington State University. Արխիվացված է օրիգինալից 19 September 2015-ին.
- ↑ Thorpy MJ, Plazzi G (2010). The Parasomnias and Other Sleep-Related Movement Disorders. Cambridge University Press. էջ 231. ISBN 0-521-11157-9. Վերցված է 2011-03-18-ին.
- ↑ 9,0 9,1 Pearce, J.M. (July 1989). «Clinical features of the exploding head syndrome». Journal of Neurology, Neurosurgery, and Psychiatry. 52: 907–10. doi:10.1136/jnnp.52.7.907. PMC 1031943. PMID 2769286.
- ↑ Blom, Jan Dirk (2009-12-08). A Dictionary of Hallucinations. Springer Science & Business Media. ISBN 9781441912237.
- ↑ Larner, Andrew J.; Coles, Alasdair J.; Scolding, Neil J.; Barker, Roger A. (2011-01-19). A-Z of Neurological Practice: A Guide to Clinical Neurology. Springer Science & Business Media. ISBN 9781848829947.