Մասնակից:Մարիկ/Ավազարկղ8
Ճանապարհորդություն՝ հեռավոր աշխարհագրական կետերի միջև մարդկանց տեղաշարժ: Ճանապարհորդությունը կարող է կատարվել ոտքով, հեծանիվով, ավտոմեքենայով, գնացքով, նավով, ավտոբուսով, ինքնաթիռով, կամ այլ միջոցներով, ուղեբեռով կամ առանց դրա, ինչպես նաև կարող է լինել մեկ կամ երկու ուղղությամբ[1][2]:Ճամփորդությունը կարող է ներառել նաև համեմատաբար կարճ ընդմիջումներով հետեւողական շարժումների միջև, ինչպես օրինակ զբոսաշրջության դեպքում:
Ստուգաբանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
«Ճանապարհորդություն» բառի ծագումը, ամենայն հավանականությամբ, կորրել է պատմության համար: «Ճանապարհորդություն» տերմինը, հնարավոր է, գալիս է travail-ի հին ֆրանսիական բառից, ինչը նշանակում է «աշխատանք»[3]: Ըստ Merriam Webster բառարանի, ճանապարհորդություն բառի առաջին հայտնի օգտագործումը եղել է 14-րդ դարում: Այն նաև ասում է, որ բառը գալիս է միջին անգլերենից ՝ travailen, Travelen (ինչը նշանակում է տանջել, աշխատել, ձգտել, ճանապարհորդել) և ավելի վաղ ՝ հին ֆրանսիական travailler- ից (ինչը նշանակում է լարված աշխատել, աշխատել): Անգլերենում մենք դեռ երբեմն օգտագործում ենք «travail» բառերը, ինչը նշանակում է պայքար: Ըստ Սիմոն Ուինչեստերի իր «Լավագույն ճանապարհորդների հեքիաթներ» գրքում (2004), «ճանապարհորդություն» և «ծանրություն» բառերը երկուսն էլ ավելի հին արմատ ունեն. հռոմեական խոշտանգումների գործիքը կոչվում էր tripalium (լատիներեն նշանակում է "երեք ցից", ինչպես նաև ցցել): Այս հղումը կարող է արտացոլել ճանապարհորդության ծայրահեղ դժվարությունը հին ժամանակներում:Մեր ժամանակներում ճանապարհորդությունը կարող է շատ ավելի հեշտ լինել կամ լինել ՝ կախված նպատակակետից: Ճանապարհորդել դեպի Էվերեստ լեռ, Ամազոնի անտառները,էքստրեմալ տուրիզմը և արկածային ճանապարհորդությունները ճանապարհորդության ավելի բարդ ձևեր են: Ճանապարհորդությունը կարող է նաև ավելի դժվար լինել, կախված ճանապարհորդության եղանակից, օրինակ, ավտոբուսով, կռուիզ նավով կամ նույնիսկ կամային կառքով[4]:
Նպատակը և մոտիվացիան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
ճամփորդելու պատճառները ներառում են հանգիստը[5], զբոսաշրջությունը[5] կամ արձակուրդը[5] , հետազոտական ճանապարհորդությունը[5], տեղեկատվության հավաքագրումը, մարդկանց այցելելը, կամավոր ճանապարհորդությունը բարեգործության համար, միգրացիան `այլ վայրում կյանքը սկսելու համար, կրոնական ուխտագնացությունները[5] և առաքելության ուղևորությունները, գործուղումները[5], առևտուրը[5], ճանապարհորդությունը և այլ պատճառներ ինչպիսիք են առողջապահական խնամք ձեռք բերելը կամ պատերազմ վարելը[5] կամ փախչելը կամ ճանապարհորդությունից հաճույք ստանալու համար:Ճանապարհորդները կարող են օգտվել մարդատար տրանսպորտից, ինչպիսիք են քայլելը կամ հեծանիվը: կամ տրանսպորտային միջոցներ, ինչպիսիք են հասարակական տրանսպորտը, ավտոմեքենաները, գնացքները և ինքնաթիռները: Ճամփորդության դրդապատճառները ներառում են.
- Հաճույք[6]
- Հանգիստ
- Հայտնագործություն և Աշխարհագրական հետազոտություն[5]
- Միջմշակութային հաղորդակցություն[5]
- Անձնական ժամանակ հատկացնելը միջանձնային հարաբերություններ կառուցելու համար:
Ճանապարհորդության պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ճամփորդությունը սկիզբ է առել անտիկ ժամանակներում, երբ հարուստ հույներն ու հռոմեացիները հանգստի համար մեկնում էին իրենց ամառանոցներն ու վիլլաները այնպիսի քաղաքներում, ինչպիսիք են Պոմպեյը և Բայան[7]: Չնայած վաղ ուղևորությունները դանդաղ էին, ավելի վտանգավոր և ավելի գերակշռում էին առևտուրն ու միգրացիան, բայց երկար տարիներ մշակութային և տեխնոլոգիական նվաճումները նշանակում էին, որ ճանապարհորդությունը դարձել է ավելի դյուրին և մատչելի[8]: Մարդկությունը տրանսպորտում երկար ճանապարհ է անցել այն պահից ի վեր, երբ Քրիստոֆեր Կոլումբոսը Իսպանիայից նոր աշխարհ նավարկեց 1492 թվականին, արշավախումբը, որի վերջնական նպատակակետ հասնելը տևեց 10 շաբաթ: 21-րդ դարում, ինքնաթիռները թույլ են տալիս մեկ գիշերվա ընթացքում Իսպանիայից Միացյալ Նահանգներ մեկնել: Միջնադարում ճանապարհորդությունները դժվարություններ և մարտահրավերներ էին առաջացնում, սակայն դրանք կարևոր էին տնտեսության և հասարակության համար: Մեծածախ ոլորտը կախված էր (օրինակ) վաճառականներից, որոնք զբաղվում էին քարավանների կամ ծովային ճանապարհորդների միջոցով, վերջնական օգտագործողների մանրածախ վաճառքը հաճախ պահանջում էր գյուղից գյուղ գյուղեր թափառող շատ շրջիկ վաճառողների ծառայություններ, թափառող վանականներ և ֆրայերներ, որոնք բերում էին աստվածաբանություն և հովվերգություն աջակցություն լքված տարածքներում: շրջիկ վանականները գործնականում անվերջ շրջագայություն էին վարում, և բանակները շատ հեռու էին տարբեր խաչակրաց արշավանքներում և բազմաթիվ այլ պատերազմներում[7]: Ուխտագնացությունները սովորական էին ինչպես եվրոպական, այնպես էլ իսլամական աշխարհում և ներգրավում էին ճանապարհորդների հոսքեր ինչպես տեղական, այնպես էլ միջազգային (Քենթերբերիի հեքիաթների ոճով)[9]: 16-րդ դարի վերջին նորաձև դարձավ եվրոպացի երիտասարդ արիստոկրատների և բարձր խավերի հարուստ տղամարդկանց համար, ովքեր գնում էին եվրոպական նշանակալի քաղաքներ ՝ արվեստի և գրականության մեջ իրենց կրթության շրջանակներում: Սա հայտնի էր որպես Grand Tour, այն ներառում էր քաղաքներ, ինչպիսիք են Լոնդոնը, Փարիզը, Վենետիկը, Ֆլորենցիան և Հռոմը: Այնուամենայնիվ, Ֆրանսիական հեղափոխությունն իր հետ բերեց Grand Tour- ի ավարտը[7]: Ջրային ճանապարհորդությունը հաճախ ապահովում էր ավելի հարմարավետությունն ու արագությունը, քան ցամաքային ճանապարհորդությունը, առնվազն մինչև երկաթուղային ցանցի 19-րդ դարում գալուստը: Զբոսաշրջության նպատակով ճանապարհորդությունները, ինչպես հաղորդվում Է, սկսվել են մոտավորապես միևնույն ժամանակ, երբ մարդիկ սկսեցին ճանապարհորդել հաճույքի համար,քանի որ ճանապարհորդությունը այլևս դժվար և բարդ խնդիր չէր: Դրա վրա աշխատել են այնպիսի մարդիկ, ինչպիսիք են Թոմաս Կուկը ՝ վաճառելով զբոսաշրջային փաթեթներ, որտեղ գնացքներն ու հյուրանոցները գրանցվում են միասին[10]։20-րդ դարում, հատկապես Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո, որտեղ եղել են ինչպես ինքնաթիռների, այնպես էլ օդաչուների ավելցուկ, հեռավոր ցամաքային ճանապարհորդությունների դերի մեծ մասն իրենց վրա են վերցրել նավերն ու ինքնաթիռները[7]։Իրոք, 21-րդ դարում օդային ճանապարհորդությունն այնքան համատարած է դարձել, որ մի կին ՝ Ալեքսիս Ալֆորդը, մինչ 21 տարեկան դառնալը այցելել էր բոլոր 196 երկրները[11]
Աշխարհագրական տեսակները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ուղևորությունները կարող են լինել տեղական, տարածաշրջանային, ազգային (ներքին) կամ միջազգային:Որոշ երկրներում ներքին ուղևորությունների համար ներքին անձնագիր կարող է պահանջվել, իսկ միջազգային ուղևորությունների համար սովորաբար պահանջվում է անձնագիր և վիզա: Ուղևորությունը կարող է նաև լինել շրջադարձի մի մաս, որը ճանապարհորդության որոշակի տեսակ է, որով մարդը տեղափոխվում է մի տեղից մյուսը և վերադառնում[12]:
ճանապարհորդության անվտանգություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ղեկավարները շեշտում են ճանապարհորդության անվտանգության ապահովման համար նախազգուշական միջոցներ ձեռնարկելու կարևորությունը[13]: Արտերկիր մեկնելիս գործակիցները նախընտրում են անվտանգ և առանց միջադեպերի ուղևորություն, այնուամենայնիվ, ճանապարհորդները կարող են ենթարկվել դժվարությունների, հանցագործությունների և բռնության[14]: Անվտանգության որոշ նկատառումներ ներառում են իրենց շրջապատի մասին իրազեկությունը[13], հանցագործության օբյեկտ լինելուց խուսափելը[13], վստահված անձանց անձնագրերի և երթուղային տեղեկատվության կրկնօրինակները թողնելը[13], երկրում գործող բժշկական ապահովագրության ստացումը[13] և օտար երկիր ժամանելուն պես ազգային դեսպանատանը գրանցվելը[13]: Շատ երկրներ չեն ճանաչում այլ երկրների վարորդական վկայականները, Սակայն երկրների մեծ մասը ընդունում են միջազգային վարորդական վկայականները[15]։Ավտոապահովագրության պոլիսները, որոնք տրված են սեփական երկրում, հաճախ անվավեր են արտասահմանյան երկրներում, և հաճախ պահանջվում է ստանալ ժամանակավոր ավտոապահովագրություն, որը գործում է այդ երկրում այցելություններ կատարելու համար[15]: Ցանկալի է նաև կողմնորոշվել նպատակակետային երկրների վարորդական կանոններում և կանոնակարգերում[15]: Անվտանգության նկատառումներից ելնելով ՝ անվտանգության գոտի կրելը խիստ նպատակահարմար է. շատ երկրներ պատիժներ ունեն ամրագոտիների մասին օրենքները խախտելու համար[15]: Գոյություն ունեն երեք հիմնական վիճակագրություններ, որոնք կարող են օգտագործվել ճանապարհորդության տարբեր ձևերի անվտանգությունը համեմատելու համար (2000 թ. Հոկտեմբերին անցկացված DETR հետազոտության հիման վրա)[16]:
| Ռեժիմ | 1 միլիարդ մահերի թիվը | ||
|---|---|---|---|
| ճանապարհորդություններ | ժամ | Կիլոմետր | |
| Ավտոբուս | 4.3 | 11.1 | 0.4 |
| Երկաթուղային ճանապարհորդություն | 20 | 30 | 0.6 |
| օդային ճանապարհորդություն | 117 | 30.8 | 0.05 |
| Ծովային Տրանսպորտ | 90 | 50 | 2.6 |
| ֆուրգոն | 20 | 60 | 1.2 |
| Ավտոմեքենա | 40 | 130 | 3.1 |
| Ոտքով | 40 | 220 | 54 |
| Հեծանիվ | 170 | 550 | 45 |
| Մոտոցիկլ | 1640 | 4840 | 109 |
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ "Travel." (definition). Thefreedictionary.com. Accessed July 2011.
- ↑ "Travel." (definition). Merriam-webster.com. Accessed July 2011.
- ↑ Entymoligical dictionary (definition). Retrieved on 10 December 2011
- ↑ Buzard, J. (1993) The Beaten Track. European Tourism literature, and the Ways to 'Culture' 1800 - 1918. Oxford: Oxford University Press
- ↑ 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 "The Road to Travel: Purpose of Travel." University of Florida, College of Liberal Arts and Sciences. (Compilation for History 3931/REL 3938 course.) Accessed July 2011.
- ↑ «So Your Community Wants Travel/Tourism? Guidelines for Attracting and Servicing Visitors». conservancy.edu. Վերցված է 10 April 2018-ին.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 «A History Of Why People Travel». Matador Network.
- ↑ "A Brief Visual History of Travel". Accessed May 2017.
- ↑ Peters, F. E. (1994). The Hajj: The Muslim Pilgrimage to Mecca and the Holy Places. Princeton University Press. էջ 164. ISBN 9780691026190.
- ↑ «A brief history of travel: From elite hobby to mass tourism». Deutsche Welle (անգլերեն). Վերցված է 13 February 2018-ին.
- ↑ Shauna Beni (July 29, 2019). «This Gen Zer Just Became the Youngest Person to Travel to Every Country: Alexis Alford—or Lexie Limitless, as she's known on Instagram—has set the record at just 21 years old». Conde Nast Traveler. Վերցված է March 6, 2020-ին. «... By age 12, Alexis Alford ... Alford, now 21, has accomplished her goal...»
- ↑ «Round-trip — Definition and More from the Free Merriam-Webster Dictionary». Merriam-Webster. Վերցված է 2 March 2013-ին.
- ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 13,4 13,5 "Tips for Traveling Abroad." Bureau of Consular Affairs, U.S. Department of State. Accessed July 2011.
- ↑ "A Safe Trip Abroad." Bureau of Consular Affairs, U.S. Department of State. Accessed July 2011.
- ↑ 15,0 15,1 15,2 15,3 "Road Safety Overseas." Bureau of Consular Affairs, U.S. Department of State. Accessed July 2011.
- ↑ The risks of travel Արխիվացված 2001-09-07 Wayback Machine