Մասնակից:Մարիա Պետրոսյան/Ավազարկղ

Վերնագրի տեքստ

Բորիս Վլադիմիրովիչ Ասաֆև (1884– 1949), ռուս սովետական, երաժշտագետ և կոմպոզիտոր։ ՍՍՀՄ ԳԱ ակադեմիկոս (1943)։ ՍՍՀՄ ժողեվրդական արտիստ (1946)։ Ծնվել է հուլիսի 17(29)–ին, Պետերբուրգում։ Ավարտել է Պետերբուրգի համալսարանի պատմաբանասիրական ֆակուլտետը (1908) և Պետերբուրգի կոնսերվատորիան (1910)։ Եղել է Լենինգրադի (1925–1943) և Մոսկվայի–( 1943–1948) կոնսերվատորիաների պրոֆեսոր, ՍՍՀՄ ԳԱ Արվեստի պատմության ինստիտուտի երաժշտության պատմության սեկտորի վարիչ (1945–1949), ՍՍՀՄ կոմպոզիտորների միության վարչության նախագահ Գ. Ասաքի։ Բորիս Վլադիմիրովիչ Ասաֆև։ (1948–1949)։ Երաժշտության տեսության ու պատմության մեջ արժեքավոր ներդրում Են Ասաֆևի «Երաժշտական ձևը որպես պրոցես» (հ. 1–2, 1930–1947), «Ռուսական երսւժշտությունը XIX դարի սկզբից» (1930) ուսումնասիրությունները, ռուս ականավոր կոմպոզիտորներին նվիրված աշխատությունները։Մեծ ժողովրդականություն են վայելում նրա «Բախչիսարայի շատրվանը» (1934) և «Կովկասի գերին» (1937) բալետները, որոնք բեմադրվել են նաև Երևանում։ Ասաֆեվը մեծ հետաքրքրություն է ցուցաբերել հայ մշակույթի նկատմամբ. գրել է «Ակնարկներ Հայաստանի մասին» (1958), որտեղ հոդվածներ կան նվիրված Ա. Ապենդիարյանին և Ա. Խաչատրյանին։ Նրա հայ աշակերտներից են կոմպոզիտոր Թ. Հովհաննիսյանը և երաժշտագետ Գ. Տիգրանովը։ Ա. արժանացեւ է ԱԱՀՄ պետական մրցանակների (1943, 1948)։ Մահացել է հունվարի 27-ին, Մոսկվայում։

Հիմնական ստեղծագործություններ

11 օպերա

• «Կարմիր գլխարկ» (Մանկական, ըստ հեքիաթի Շառլ. Պեռո, 1906)
• «Մոխրոտիկը» (մանկական, 1906)
• «Ձնե թագուհին» (մանկական, ըստ հեքիաթի Հ. Ք. Անդերսոն, 1908, բեմադրվել է Սանկ-Պետերբուրգում)
• «Գանձապահը» (Ըստ պոեմի Մ. Յ. Լերմոնտով , 1937, Լենինգրադի ակումբի նավաստիներ անվ. Պախոմովը)
• «Մինին և Պոժարսկին» (1936, չի ավարտվել, հատվածներ իրականացվում է 1938 թվականին )
• «Ալտընչեչ» («Ոսկեմազը», 1938, չի բեմադրվել)
• «Սովը ժանտախտի ժամանակ» (ըստ Ա. Ս. Պուշկին, 1940, չի բեմադրվել)
• «Ամպրոպը» Ըստ Ա. Ն. Աստրովսկի (1941, համերգի տեսքով)
• «Սլովանական գեղեցկուհին» (1941, չի բեմադրվել)
• «Բրոնզե հեծյալը» (ըստ Ա. Ս. Պուշկին, 1942, չի բեմադրվել)
• «Ալյոնուշկա և եղբայրը Իվանուշկան» (Մանկական, 1945, չի բեմադրվել)
• 5-րդ ակցիան է օպերայի «Իշխանության ուժը» Ա. Ն. Սերով (1947)
• Оперная сцена «Фауст и Мефистофель» (1936)

28 բալետ այդ թվում

• «Թիթեռը» (1909, Մարիինյան թատրոն)
• «Ընծա փերիին» (1910)
• «Սպիտակ Լիլիյան» (1911)
• «Խորամանկ Ֆլորան» (1912)
• «Պյերրո և դինակ» (1915,Սանկ-Պետերբուրգ)
• «Կարմանյոլա» (1918, Պետրոգրադ)
• «Սոլվեյգ կամ Սառցե կույսը» (ստեղծագործության հիման վրաԷ. Գրիգ, սցենարը Վ. Րոմանով (1922, Պետրոգրադ)
• «Փարիզի կրակներ, կամ Հանրապետության Տրիումֆ» (1932, Լենինգրադի օպերայի թատրոն և բալետ անվ. Ս. Կիրովի)
• «Շատրվանային Բախչիսարայի» (ըստ Ա. Ս. Պուշկինի, 1934, Լենինգրադի օպերայի թատրոն և բալետ անվ. Ս. Կիրովի)
• «Կորցրած պատրանքները» (ըստ վեպի Օ. դե Բալզակ, 1935, Լենինգրադի օպերայի թատրոն և բալետ անվ. Ս. Կիրովի)
• «Պարտիզանական օրեր» (1935, Լենինգրադի օպերայի թատրոն և բալետ անվ. Ս. Կիրովի)
• «Կովկասյան բանտարկյալը» (ըստ Ա. Ս. Պուշկինին, 1938, Ձոքր օպերայի թատրոն, Լենինգրադ)
• «Ստեփան Ռազին» (1938, չի ավարտվել)
• «Սուրբ ծննդյան նախորեյին» (ըստ Ն. Վ. Գոգլի, 1938, Լենինգրադի օպերայի թատրոն և բալետ անվ. Ս. Կիրովի)
• «Րադդա և Լոյկո» (ըստ Մ. Գորկով, 1938, Մեսկվա, Մշակույթի և հանգստյան կենտրոնական զբոսայգի)
• «Աշուղ-Ղարիբ» (ըստ Մ. Յ. Լերմոնտովի, 1939, փոքր օպերայի թատրոն, Լենինգրադ)
• «Գրաֆ Նուլին» (ըստ Ա. Ս. Պուշկինի, 1940—1941)
• «Սուլամիֆ» (ըստ պատմվածքի Ա. Ի. Կուպրինի, 1941, Սվերդլովսկ)
• «Դագաղագործը» (երաժշտա-պարարվեստային էպիզոդ ըստ Ա. Ս. Պուշկինի, 1943)
• «Լեդա» (ըստ ռուսական բանահյուսության, 1943)
• «Օրիորդ-գեղջկուհի» (ըստ Ա. Ս.Պուշկինի, 1945, Մեծ թատրոն, Մոսկվա)
• «Քարե հյուրը» (1943—1945)
• «Ֆրանչեսկա դա Րիմինի» (ըստ Դանթե, 1947, Մոսկովյան երաժշտական թատրոն անվ. Կ. Ս. Ստալինսկովի և Վ. Ի. Նեմիրովիչ-Դանչենկո)
• «Ոստիկան» (1947, Լենինգրադի օպերայի թատրոն և բալետ անվ. Ս. Կիրովի)
• «Գարնանային հեքիաթ» (Ըստ թեմայի, արձանագրված և չօգտագործված Պ. Ի. Չայկովսկու, ինչպես նաև նրա ստեղծագործությունների. ստեղծագործությունը գործիքավորում Բ. Վ. Ասաֆև և Պ. Է. Ֆելդտա, 1947)
• «Ձյունանուշիկ» (Ըստ ստեղծագործության նյութի Պ. Ի. Չայկովսկովի, ավարտված չէ)
• «Իվան Բոլոտնիկով» (ավարտված չէ)

Օպերետա

«*Կլերետտի կարյերան » (1940)

Նվագախմբային ստեղծագործություններ, համերգներ

• 5 սիմֆոնիաներ («Լերմոնտովի հիշատակին» (1938), գյուղացիական ապստամբությունների դարաշրջան (1938, չի ավրտվել),ըստ թեմայի «Հայրենիք» (1938, 2 ред. 1942), Սիմֆոնիետա «Ողջույնի», նվիրված է խիզախ Կարմիր բանակին (1933, 2 ред. 1942), «Տարվա եղանակներ» (1942, չի ավարտվել)
• Համերգ՝ ֆորտեպիանո նվագախմբի հետ (1939)
• Համերգ՝ կիթառներ և լարային քառյակ (1939)
• Համերգ՝ կլարնետնվագախմբով (1939)

Կամերային ստեղծագործություններ

• Եռյակ (1935)
• Սոնատ՝ թավջութակ և ֆորտեպիանո (1935)
• Հնգանվագ՝ հոգեևոր գործիքների (1936)
• Սոնատ Ալտի սոլո(1938)
• Սոնատ` Փողեր և ֆորտեպիանո (1939)
• Սոնատինա՝ Հոբոյ և ֆորտեպիանո (1939)
• Վարիացիաներ ըստ թեմայի Մոցարտа для Վալտոռներ և ֆորտեպիանո (1940)
• Լարային քառյակ (1940)

Ստեղծագործություններ մենակատարների, երգչախմբերի, նվագախմբերի համար

• Կանտատա «փետրվարի 19»(գյուղացիների ազատագրման 50-ամյակին նվիրված 1910)

Կոմպոզիցիաներ դաշնամուրի համար

• Շարանվագ հնադարյան պարերից (изд. 1912)
• Վեց պիեսաներ (հրատարակում 1914)
• «Ռուսական բնապատկերներ» (2 тетр., 1938, 1939)
• Երեք սոնատինաներ (1939)
• Պիեսի բոլորաշրջան «Լճակներ» (1939)
• Երևակայություն «Ի հիշատակ Մոցարտի» (1941)
• 8 գիշերերգ (1941)

Ստեղծագրություններ կիթառի համար

• 24 նոկտյուռն

Ստեղծագործություններ թավջութակի և դաշնամուրի համար

«Մռայլ օրերին» (Կոպիտ եղանակ, վեց թեմաներ, 1944)

Ստեղծագործություններ հոգեկան գործիքների և ֆորտեպիանոյին համար

• Արիական՝ Կլարնետ (1939)

Ստաղծագործություններ հոգևոր նվագախմբի համար

• 2 շարերդ (1940, 1941)
• Երթ (1941)

Ստեղծագործություններ ձայնի և ֆորտեպիանոյի համար

• 8 սիրերգ՝ ըստ բառերի Կ. Դ. Բալմոնտի, Գ. Գալինի, Ա. Ն. Մայկովի (հրատարակում. 1909)
• 7 սիրերգեր՝ ըստ բառերի А. К. Толстого (изд. 1912)
• 3 սիրերգերի ցիկլ «Մենակություն» Ըստ բարերի Մ. Յ. Լերմոնտովի (հրատարակում. 1935, 1939, 1941)
• 3 սիրերգեր՝ բանաստեղծությունը ըստ բառերի Ա. Ս. Պուշկինի(հրատարակում. 1937)
• «Ի պաշտպանություն սիրահարների», 7 բանաստեղծություններ Ըստ բառերի Ա. Ա. Պրոկոֆևի (1939)
• «Նմանակ Ղուրանի», րոմամնսների ցիկլ ըստ բառերի Ա. Ս. Պուշկինի (1939)
• 2 սիրերգերի ցիկլ ըստ բառերիԱ. Ն. Ապուխտինի (1940)
• 4 սիրերգերի ցիկլ՝ ըստ բառերի Ֆ. Ի. Տյուչևի

Վոկալային ստեղծագործությունները

• Երգչախմբերի ա կապելլա
• Բազմաքանակ երգեր
• Օպերային գործիքավորումը «Խովանշինա» Մ. Պ. Մուսորգսկովի
• Թատերային բեմագրումների երաժշտություն, («Ցար Էպիդ» Սոֆոկլ (1918,Ողբերգության թատրոնի ղեկավարությամբ Յ. Մ. Յուրև, Պետրոգրադ), «Մակբետ» Ու. Շեքսպիր (1918, այնտեղ էլ), «Дон Դոն Կարլոս» Ֆ. Շիլլեր (1919, Մեծ դրամատիկական թատրոն, Պետրոգրադ), «Երուսաղեմի կործանիչը» Ա. Իերնեֆելդա (1919, այդտեղ էլ), «Վենետիկի վաճառականը» Ու. Շեքսպիր (1920, այդտեղ էլ), «Օթելլո» Ու. Շեքսպիրի(1920, այդտեղ էլ), «Ծառան երկու տիրոջ» Գոլդոնի (1921, այդտեղ էլ), «Յուլի Ցեզար» Ու. Շեքսպիրի (1922, այդտեղ էլ), «Զավթախուժում» Լ. Ի. Սլավինի (1933, [[Վախթանգովի անվան թատրոն],Մոսկվա), «Տասներկու ամիս» Ս. Յ. Մարշակի (1947, МХАТ) և ուրիշները.

===Կոմպոզիտորային ֆիլմոգրաֆիա

• Կաղապար:Մի տարի ֆիլմերում — Բեմի վարպետները (փաստագրական)
• Կաղապար:Մի տարի ֆիլմերում — Գրաֆ Նուլին (Ֆիլմ- թատերախաղ)

Գլխավոր Երաժշտագիտական և քննադատական գրվածքները

Առանձին աշխատանքներ, մենագրություններ

շեղատառերով առանձնացվածները գրված իսկական անուններով, մնացածները — Կեղծանվամբ՝ Իգոր Գլեբով

• Օրեստեյա. Երաժշտական տրիլոգիա Ս. Ի. Տանեևի (Մեսկվա, 1916)
• սիրերգեր ՝Ս. Ի. Տանեև (Մոսկվա, 1916)
• Առանձնահատկություններ անձնական հաջորդականության և վաղանցուկության՝ կոմպոզիտորների ստեղծագործությունները ռուսական սիրերգերում (Ակնարկ) (Պետրոգրադ, 1917)
• Համերգների ուղղեկցող, вып. I. Բառարան առավել անհրաժեշտ երաժշտական եւ տեխնիկական խորհրդանիշներ(Պետրոգրադ, 1919)
• Ռուսական երգի անցյալը Նյութեր և հետազոտություններ, вып. 1. Պ.Ի. Չայկովսկի (Պետրոգրադ, 1920)
• Ռուսական պոեզիան ռուսական երաժշտությունում (Պետրոգրադ,1921)
• Չայկովսկի. Բնութագրության փորձ(Պետրոգրադ,1921)
• Սկրյաբին: Բնութագրության փորձ (Պետրոգրադ, 1921)
• Դանթեն և երաժշտությունը, в сб.: Դանթե Ալիգերի. 1321-1921 (Պետրոգրադ, 1921)
• Ղրիմ-Կորսակով (Պետրոգրադ, 1921)
• Չայկովսկի (Պետրոգրադ, 1921, 2 հրատարակում. Պետրոգրադ-Բեռլին, 1923)
• Симфонические этюды (Петроград, 1922)
• Манфред (Байрона — Шумана) (Петроград, 1922)
• Письма о русской опере и балете, «Еженедельник петроградских государственных академических театров» № 3-7, 9, 10, 12, 13 (Петроград, 1922)
• Франц Лист: опыт характеристики (Петроград, 1922)
• Инструментальное творчество Чайковского (Петроград, 1922)
• Пётр Ильич Чайковский: его жизнь и творчество (Петроград, 1922)
• Шопен: опыт характеристики (Петроград, 1922)
• Мусоргский: опыт характеристики (Петроград, 1923)
• Увертюра «Руслан и Людмила» Глинки, «Музыкальная летопись», сб. 2 (Петроград, 1923)
• Теория музыкально-исторического процесса, как основа музыкально-исторического знания, в сб.: Задачи и методы изучения искусств (Петроград, 1924)
• Глазунов: опыт характеристики (Петроград, 1924)
• Мясковский как симфонист, «Современная музыка» № 3 (Москва, 1924)
• Чайковский. Воспоминания и письма (Петроград, 1924)
• Современное русское музыкознание и его исторические задачи, «De Musiса», вып. 1, (Ленинград, 1925)
• Вальс-фантазия Глинки, «Музыкальная летопись», № 3, (Ленинград, 1926)
• Симфонизм как проблема современного музыкознания, в кн.: Беккер П., Симфония от Бетховена до Малера, перевод под редакцией И. Глебова, (Ленинград, 1926)
• Кшенек и Берг как оперные композиторы, «Современная музыка», 1926, № 17-18
• О полифоническом искусстве, об органной культуре и искусстве современности (Ленинград, 1926)
• Бетховен (Ленинград, 1927)
• Казелла (Ленинград, 1927)
• Сергей Прокофьев (Ленинград, 1927)
• Антон Григорьевич Рубинштейн в его музыкальной деятельности и отзывах современников (Москва, 1929)
• Книга о Стравинском (Ленинград, 1929)
• О ближайших задачах социологии музыки, в кн.: Moзер Г. И., Музыка средневекового города, перевод с немецкого, под редакцией И. Глебова (Ленинград, 1927)
• Русская симфоническая музыка за 10 лет, «Музыка и революция», 1927, № 11
• Бытовая музыка после Октября, в сб.: Новая музыка, вып. 1 (V)(Ленинград, 1927)
• Об исследовании русской музыки XVIII века и двух операх Бортнянского, в сб.: Музыка и музыкальный быт старой России (Ленинград, 1927)
• Памятка о Козловском, в сб.: Музыка и музыкальный быт старой России (Ленинград, 1927)
• К восстановлению «Бориса Годунова» Мусоргского (Ленинград, 1927)
• История музыки и музыкальной культуры (важнейшие этапы). Краткий конспект лекций. (Ленинград, 1929)
• Музыкальная форма как процесс (Москва, 1930, переиздана в 1947, 1963 и 1971)
• Русская музыка от начала XIX столетия (Москва, Ленинград, 1930, переиздана в 1968)
• Введение в изучение драматургии Мусоргского, в сб.: Мусоргский, ч. 1. «Борис Годунов». Статьи и материалы (Москва, 1930)
• К. Неф. История западноевропейской музыки, переработанный и дополненный перевод с французского Б. В. Асафьева (Ленинград, 1930, Москва, 1938)
• Музыкально-эстетические воззрения Мусоргского, в сб.: М. П. Мусоргский. К 50-летию со дня смерти. 1881-1931 (Москва, 1932)
• О творчестве Шостаковича и его опере «Леди Макбет», в сб.: «Леди Макбет Мценского уезда» (Ленинград, 1934)
• Мой путь, «СМ», 1934, № 8
• Памяти П. И. Чайковского (Ленинград-Москва, 1940)
• Цикл работ «Мысли и думы» (опубл. частично) (Ленинград, 1941—1943)
• М. И. Глинка: К столетию со дня первого представления оперы «Руслан и Людмила» (1942)
• Через прошлое к будущему, цикл статей, в сб.: «СМ», № 1 (Москва, 1943)
• «Евгений Онегин». Лирические сцены П. И. Чайковского: опыт интонационного анализа стиля и музыкальной драматургии (Москва, Ленинград, 1944)
• Николай Андреевич Римский-Корсаков: к столетию со дня рождения (Москва, Ленинград, 1944)
• Композиторы первой половины XIX века: русская классическая музыка (Москва, 1945)
• Восьмая симфония Д. Шостаковича, в сб.: Московская филармония (Москва, 1945)
• С. В. Рахманинов (Москва, 1945)
• «Чародейка». Опера П. И. Чайковского (Опыт раскрытия интонационного содержания) (Москва, 1947)
• Пути развития советской музыки, в сб.: Очерки советского музыкального творчества (Ленинград-Москва, 1947)
• Опера, в сб.: Очерки советского музыкального творчества (Ленинград-Москва, 1947)
• Симфония, в сб.: Очерки советского музыкального творчества (Ленинград-Москва, 1947)
• Глинка (Москва, 1947; Сталинская премия, переиздание — 1978)
• Из моих бесед с Глазуновым, «Ежегодник Института истории искусств» (Москва, 1948)
• Слух Глинки, в сб.: М. И. Глинка (Ленинград-Москва, 1950)
• О себе, из кн.: Мысли и думы, «СМ», 1954, № 8 и 11
• Очерки об Армении (Москва, 1958)
• Мысли и думы [фрагменты к автобиографии], «СМ», 1959, № 8
• Речевая интонация (Москва, Ленинград, 1965)
• Григ: исследование (Ленинград, 1948, переиздание — 1986)
• О русской живописи (Москва, Ленинград, 1966)