Մասնակից:Լուսինե Բաբաջանյան/Ավազարկղ2
Միացյալ Նահանգների միջատլանտյան հատվածը, որը հայտնի է ՄիջԱտլանտյան նահանգներ,մի տարածաշրջանն է, որն ընդհանուր առմամբ տեղակայված է Հյուսիսարեւելյան եւ Հարավարեւելյան պետությունների միջեւ: Դրա ճշգրիտ սահմանումը տարբերվում է սկզբնական սահմանումից, բայց տարածաշրջանը ընդհանուր առմամբ ներառում է յոթ նահանգներ՝ Դելավեր, Մերիլենդ, Նյու Ջերսի, Նյու Յորք, Փենսիլվանիա, Վիրջինիա, Արեւմտյան Վիրջինիա եւ մայրաքաղաք Վաշինգտոնը։
ԱՄՆ-ի Միջատլանտյան շրջանը կարեւոր եւ պատմական դեր է խաղացել ազգի հիմնադրման գործում,ինչպես նաև մշակույթի, առեւտրի, առեւտրի եւ արդյունաբերության ոլորտների զարգացման գործում։ 19-րդ դարի վերջին, Ֆրեդերիկ Ջեքսոն Թըրները անվանեց Միջատլանտյան շրջանը «Ընդհանուր Ամերիկյան» տարածաշրջան։
Միջատլանտյան տարածաշրջանում բնակչություն հաստատվել է գաղութային դարաշրջանում՝ 17-րդ դարի սկզբի եւ 1783-ին ամերիկյան հեղափոխական պատերազմի ավարտի ընթացքում, եվրոպացի ամերիկացիներից, հիմնականում հոլանդացիներից, գերմանացիներից, շվեդներից, անգլիացիներից եւ արեւմտաեվրոպական այլ էթնիկներից: Տարբեր կրոններ գոյություն ունեին հիմնական տասներեք գաղութներում եւ հատկապես մեծ տարածում կար Փենսիլվանիայում եւ աշխարհագրական այն տարածաշրջանում, որն ի վերջո առանձնացավ Փենսիլվանիայից, ձևավորելով Դելավեր նահանգը: Մերիլենդը տասներեք գաղութներից միակն էր, որն ուներ հիմնականում կաթոլիկ բնակչություն:
Ամերիկյան հեղափոխությունից հետո Միջատլանտյան շրջանը հյուրընկալեց Միացյալ Նահանգների պատմական մայրաքաղաքներից յուրաքանչյուրին: Մայրաքաղաքը Ֆիլադելֆիայից տեղափոխվել է Վաշինգտոն 1800 թվականին։ 19-րդ դարի սկզբին Նյու Յորքը եւ Փենսիլվանիան տիրեցին Վիրջինյա և Նոր Անգլիա գաղութներին, որպես ամենամեծ բնակչություն ունեցող և առեւտրային ու արդյունաբերական կենտրոններ: Մեծ թվով գերմանացիներ, իռլանդացիներ, իտալացիներ, հրեաներ, լեհեր եւ այլ ներգաղթյալներ տեղափողվեցին տարածաշրջան, հատկապես ափամերջ քաղաքներ, ինչպիսիք են Նյու Յորք քաղաքը, Նյուքարկը, Ֆիլադելֆիան եւ Բալթիմորը, ինչպես նաև ոչ ափամերձ ներքին քաղաքներ, ինչպիսիք են Պիտսբուրգը, Ռոչերը, Ալբանը եւ Բուֆալոն։ Նյու Յորքը, իր մի շարք երկնաքերերով, մետրոններով եւ ՄԱԿ-ի գլխամասային գրասենյակով, 20-րդ դարում հայտնի էր, որպես արդիականության, ամերիկյան տնտեսական եւ մշակութային կենտրոն: Մինչեւ 21-րդ դարը Միջատլանտյան ափամերձ տարածքները ամբողջությամբ բնակեցված էին:
Հյուսիսարեւելյան միջանցքը եւ Միջպետական 95-ը կապում են արվարձանները եւ հարակից մեծ ու փոքր քաղաքները, ձեւավորելով Հյուսիսարեւելյան մեգապոպոլիսի կեսը, ֆինանսների, լրատվամիջոցների, կապի, կրթության, բժշկության, տեխնոլոգիայի ամենակարեւոր կոնցենտրացիաներից մեկը։ Միջատլանտիկը համեմատաբար հարուստ շրջան է,իր կազմում ունենալով 100 ամենաբարձր եկամուտ ունեցող երկրներից 43-ը, հիմնված միջին տնային տնտեսությունների եկամուտների վրա, իսկ յուրաքանչյուր 100-ի 33-ը `մեկ շնչի հաշվով: Միջատլանտյան պետությունների մեծ մասը դասվում են երկրի 15 ամենաբարձր եկամուտ ունեցող պետությունների շարքին, միջին տնային տնտեսությունների եւ մեկ շնչի հաշվով եկամուտներով: Տարածաշրջանում տեղակայված են երկրի եւ աշխարհի ամենահեղինակավոր համալսարաններ, այդ թվում `Կոլումբիայի համալսարանը, Քորնելի համալսարանը, Ջոն Հափքինսի համալսարանը, Փրինսթոն համալսարանը եւ Փենսիլվանիայի համալսարան, որոնցից յուրաքանչյուրը դասվում է ԱՄՆ-ի լավագույն 20 համալսարանների եւ աշխարհի լավագույն 25 համալսարանների շարքին։
Կազմը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կան տարբեր մեկնաբանություններ, կապված ՄիջԱտլանտիկի կազմի հետ, ըստ աղբյուրների տարածաշրջանն իր մեջ ներառում է նահանգներ Նյու Յորքից մինչև Հարավային Կարոլինա։ Միացյալ Նահանգների երկրաբանական հետազոտությունների հրապարակումը նկարագրում է Միջատլանտյան տարածաշրջանը ամբողջությամբ ներառելով Մերիլենդը, Դելավերը, Կոլումբիայի շրջանը, Փենսիլվանիան եւ Վիրջինիան, Նյու Յորքի, Նյու Ջերսիի եւ Հյուսիսային Կարոլինայի մասերի հետ, որոնք Դելավեր և Չիսփիկ ծովածոցերի ցամաքներ են, և Ալբեմարլ ու Փամլիքո նեղուցները։ Երբեմն տարածաշրջանի միջուկը համարվում է Վաշինգտոնի Մետրոպոլիայի տարածքը՝ ներառյալ Մերիլենդը, Դելավերը, Վիրջինիան եւ Արեւմտյան Վիրջինիան: Ի տարբերություն այլ սահմանումների (որտեղ Միջատլանտյանը ընդգրկում է Հյուսիսարեւելքը և Հարավարեւելք), Միացյալ Նահանգների մարդահամարի բյուրոն սահմանում է ՄիջԱտլանտիկը, որպես Հյուսիսարեւելյան ենթաշրջան, որը բաղկացած է բացառապես Նյու Յորքից, Նյու Ջերսիից եւ Փենսիլվանիայից:
Արեւմտյան Վիրջինիան եւ Վիրջինիան ատիպիկ են այս տարածաշրջանում մի քանի եղանակներով: Նրանք միակ նահանգներն են, որոնք հիմնականում ընկնում են Հարավային Ամերիկայի բարբառների շրջանում, եւ երկու նահանգներում էլ գլխավոր կրոնական ավանդույթը ավետարանական քրիստոնյան է, Վիրջինիայում 30% -ը եւ Արևմտյան Վիրջինիայում՝ 39% -ը: Չնայած Արեւմտյան Վիրջինիայի մի քանի արեւմտյան շրջաններ համարվում են Վաշինգտոնի մետրոպոլիայի տարածքի մի մասը, նահանգի հիմնական մասը գյուղական է եւ չկան գլխավոր կամ նույնիսկ մեծ քաղաքներ:
-
Միջին Ատլանտյան տարածաշրջանի USGS-ի փաստաթերթի մեկնաբանությունը ստորերկրյա ջրերի առումով: -
1897 թվականի քարտեզը ցույց է տալիս միջատլանտյան տարածաշրջանի ընդգրկուն սահմանումը: -
1886 թվականի «Հարփերի դպրոցի աշխարհագրություն» քարտեզը, որը ցույց է տալիս տարածաշրջանը, բացառությամբ Վիրջինիայի և Արևմտյան Վիրջինիայի: -
ԱՄՆ-ի մարդահամարի բյուրոյի շրջաններն ու բաժինները՝ ցուցադրելով Միջին Ատլանտյան օվկիանոսի բացառիկ երեք պետությունների սահմանումը:
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Գաղութատիրության դարաշրջանի սկզբից ի վեր բեռնափոխադրումը և առևտուրը կարևոր նշանակություն են ունեցել ՄիջԱտլանտիկի տնտեսության համար։ Հետախույզ Ջովանի դա Վերաձանոն առաջին եվրոպացին էր, ով նկատեց տարածաշրջանը 1524 թվականին: Հետագայում Հենրի Հադսոնը լայնորեն ուսումնասիրեց այդ շրջանը 1611 թվականին և պահանջեց այն հոլանդացիների համար, ովքեր այնուհետև ստեղծեցին մորթի առևտրի կետ Ալբանիում 1614 թվականին: Ջեյմսթաունը, Վիրջինիա, առաջին մշտական անգլիական գաղութն էր Հյուսիսային Ամերիկայում, որը հիմնվել էր յոթ տարի ավելի շուտ՝ 1607 թվականին։
Վաղ գաղութատիրության ժամանակներից Միջատլանտյան տարածաշրջանը բնակեցված էր եվրոպացիների ավելի լայն շրջանակներով, քան Նոր Անգլիայում կամ հարավում: Հոլանդական Նոր Նիդերլանդ բնակավայրը, Հադսոն գետի երկայնքով Նյու Յորքում և Նյու Ջերսիում, և որոշ ժամանակ Նոր Շվեդիան Դելավեր գետի երկայնքով, բաժանեցին անգլիական երկու մեծ բնակավայրերը միմյանցից: Տարածաշրջանի անգլիական բնակավայրերը հատկապես ապաստան էին տալիս կրոնական փոքրամասնություններին, Մերիլենդը՝ հռոմեական կաթոլիկներին, Փենսիլվանիան՝ քվաքերներին և անաբապտիստական Փենսիլվանիա հոլանդացիներին: Ժամանակի ընթացքում այս բոլոր բնակավայրերն ընկան անգլիական գաղութատիրության վերահսկողության տակ, սակայն տարածաշրջանը շարունակում էր մագնիսի նման ձգել տարբեր ազգությունների մարդկանց։
Տարածքը, որը հայտնի դարձավ որպես Միջին Գաղութներ, ծառայել է որպես ռազմավարական կամուրջ Հյուսիսի և Հարավի միջև: Ամերիկյան հեղափոխական պատերազմի ժամանակ Նյու Յորքը և Նյու Ջերսին մարտերի թատերաբեմ էին համեմատած այլ շրջանների հետ։ Ֆիլադելֆիան, Հյուսիսային և Հարավային գաղութների միջև ընկած ճանապարհին, եղել է տուն Մայրցամաքային Կոնգրեսի համար՝ պատվիրակների համագումար, որոնք կազմակերպել են Ամերիկյան հեղափոխությունը: Նույն քաղաքը ծննդավայրն էր 1776-ին Անկախության հռչակագրի և 1787-ին Միացյալ Նահանգների Սահմանադրության, մինչդեռ Միացյալ Նահանգների իրավունքների օրինագիծը մշակվեց և վավերացվեց, և Միացյալ Նահանգների առաջին Գերագույն դատարանը առաջին անգամ հաստատվեց, ըստ Սահմանադրության առաջին մայրաքաղաք Նյու Յորքում։
Մինչ առաջին բնակիչները հիմնականում ֆերմերներ, առևտրականներ և ձկնորսներ էին, ՄիջԱտլանտյան նահանգները երիտասարդ Միացյալ Նահանգներին ապահովում էին ծանր արդյունաբերությամբ և ծառայում որպես Եվրոպայից նոր ներգաղթյալների «հալման կաթսա»: Քաղաքները աճում էին խոշոր նավահանգիստների, նավային ուղիների և ջրային ուղիների ներառյալ Նյու Յորքը և Նյուարկը՝ Հադսոն գետի հակառակ կողմերում, Ֆիլադելֆիան՝ Դելավեր գետի վրա, Ալենթաունը՝ Լեհայ գետի վրա և Բալթիմորը՝ Չեզապիքի ծովածոցի վրա:
Խոշոր քաղաքներ և քաղաքային տարածքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մետրոպոլիտեն տարածքներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
| City | 2020 Census | |
|---|---|---|
| 1 | Նյու Յորք | 8,804,190 |
| 2 | Ֆիլադելֆիա | 1,603,797 |
| 3 | Վաշինգտոն | 689,545 |
| 4 | Բալթիմոր | 585,708 |
| 5 | Վոշիրջինիա | 459,470 |
| 6 | Նյուարկ | 311,549 |
| 7 | Փիթսբուրգ | 302,971 |
| 8 | Ջերսի քաղաք | 292,449 |
| 9 | Բուֆալո | 278,349 |
| 10 | Չեզափիք |
| Մարդահամար | Բնակ. | Note | %± |
|---|---|---|---|
| 1790 | 2 085 066 | — | |
| 1800 | 2 702 679 | 296% | |
| 1810 | 3 466 545 | 283% | |
| 1820 | 4 278 349 | 234% | |
| 1830 | 5 362 691 | 253% | |
| 1840 | 6 357 873 | 186% | |
| 1850 | 8 046 649 | 266% | |
| 1860 | 9 929 648 | 234% | |
| 1870 | 11 515 592 | 160% | |
| 1880 | 13 887 075 | 206% | |
| 1890 | 16 566 269 | 193% | |
| 1900 | 19 919 159 | 202% | |
| 1910 | 24 427 360 | 226% | |
| 1920 | 28 144 267 | 152% | |
| 1930 | 32 768 581 | 164% | |
| 1940 | 34 870 074 | 64% | |
| 1950 | 38 951 029 | 117% | |
| 1960 | 44 306 759 | 137% | |
| 1970 | 48 818 784 | 102% | |
| 1980 | 49 532 898 | 15% | |
| 1990 | 51 637 657 | 42% | |
| 2000 | 55 210 865 | 69% | |
| 2010 | 57 999 602 | 51% | |
| 2020 | 60 783 913 | 48% | |
| Source:1790–2020[1] | |||
Նահանգների մայրաքաղաքները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
| Capital | 2020 Census | |
|---|---|---|
| 1 | Ռիչմոնդ, Վիրջինիա | 226,610 |
| 2 | Օլբանի Նյու Յորք | 99,224 |
| 3 | Թրենթոն Նյու Ջերսի | 90,871 |
| 4 | Հերրսիբուրգ,Փեսնիլվանիա | 50,099 |
| 5 | Չարլզտոն Վեստ Վիրջինիա | 48,864 |
| 6 | Աննապոլիս, Մերիլենդ | 40,812 |
| 7 | Դովեր, Դելավեր | 39,403 |
Նշում. Միջին Ատլանտյան տարածաշրջանում է գտնվում նաև երկրի մայրաքաղաք Վաշինգտոնը:
Նախագահական ընտրություններում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
| Կուսակցություններ | |||||||||
| Nonpartisan | Federalist | Democratic-Republican | National Republican | Democratic | Whig | Know Nothing | Republican | Constitutional Union | Progressive |
- Bold denotes election winner.
Մշակույթ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Սպորտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
ՄիջԱտլանտիկում հինգ գլխավոր լիգաներում գործում են պրոֆեսիոնալ սպորտային ակումբներ և երկու ամենահայտնի կանանց պրոֆեսիոնալ լիգաները։
| NFL | NHL | MLB | NBA | MLS | WNBA | NWSL | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| New York/New Jersey | Giants Jets |
Devils Islanders Rangers |
Mets Yankees |
Knicks Nets |
NYC FC Red Bulls |
Liberty | Gotham FC |
| Washington | Commanders | Capitals | Nationals | Wizards | United | Mystics | Spirit |
| Philadelphia | Eagles | Flyers | Phillies | 76ers | Union | ||
| Pittsburgh | Steelers | Penguins | Pirates | ||||
| Baltimore | Ravens | Orioles | |||||
| Buffalo | Bills | Sabres |
Հատկանշական գոլֆի մրցաշարերը Միջին Ատլանտիկայում ներառում են Barclays, Quicken Loans National և Atlantic City LPGA Classic:
Տարածաշրջանում անցկացվում է թենիսի բարձր մակարդակի երկու մրցաշար։ ԱՄՆ բաց առաջնությունը, որն անցկացվում է Նյու Յորքում, թենիսի «Մեծ սաղավարտի» չորս մրցաշարերից մեկն է, մինչդեռ Վաշինգտոնի բաց առաջնությունը մաս է կազմում ATP Tour 500 շարքի և WTA 250 շարքի։
Ավտոսպորտի նշանավոր ուղիներն են՝ Watkins Glen International-ը, Dover Motor Speedway-ը և Pocono Raceway-ը, որոնք հյուրընկալել են Formula One, IndyCar, NASCAR, World Sportscar Championship և IMSA մրցարշավները: Նաև Անգլիական և Ռիդինգ քարշ տողերը հյուրընկալել են NHRA ազգային միջոցառումները: Պիմլիկոյի մրցարշավը Բալթիմորում և Բելմոնտ Պարկում Նյու Յորքում հյուրընկալում են Preakness Stakes և Belmont Stakes ձիարշավները, որոնք հանդիսանում են Triple Crown of Thoroughbred Racing-ի մի մասը:
Տնտեսություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ավելի քան 5,2 տրիլիոն դոլար անվանական ՀՆԱ-ով միջինատլանտյան տնտեսությունը կլինի աշխարհում երրորդ խոշորագույն տնտեսությունը, եթե հաշվարկվի առանձին՝ զիջելով միայն մնացած Միացյալ Նահանգներին և Չինաստանին և գրեթե 1 տրիլիոն դոլարով ավելի, քան հաջորդ տեղը զբաղեցնող Ճապոնիան: Տնտեսական այս բարգավաճմանը նպաստում են զգալի ֆինանսական ծառայությունները և բանկային հատվածը, առողջապահության և քիմիական արդյունաբերությունը, հեռահաղորդակցության և զվարճանքի կոնգլոմերատները:
Համաձայն Համաշխարհային ֆինանսական կենտրոնների ինդեքսի՝ Միջին Ատլանտյան տարածաշրջանում է գտնվում աշխարհի առաջատար ֆինանսական կենտրոնը (Նյու Յորք)՝ #1-ում, իսկ Վաշինգտոնը նույնպես ներկա է #15-ում:
Նշանավոր ընկերությունները (ավելի քան 100 միլիարդ դոլար շուկայական կապիտալ), որոնք տեղակայված են տարածաշրջանում, ներառում են.
| Company | Headquarters | Market cap ($ billions) | Global rank |
|---|---|---|---|
| Chase | New York, New York | $447.91 | 13 |
| Johnson and Johnson | New Brunswick, New Jersey | $430.06 | 15 |
| Mastercard | Harrison, New York | $364.48 | 22 |
| Pfizer | New York, New York | $272.39 | 29 |
| PepsiCo | Harrison, New York | $232.01 | 40 |
| Verizon Communications | New York, New York | $225.96 | 45 |
| Comcast-NBC | Philadelphia, Pennsylvania | $211.42 | 50 |
| Merck | Kenilworth, New Jersey | $192.90 | 60 |
| Danaher | Washington, District of Columbia | $190.74 | 61 |
| Morgan Stanley | New York, New York | $169.08 | 73 |
| American Express | New York, New York | $147.98 | 89 |
| Bristol Myers Squibb | New York, New York | $147.23 | 91 |
| Citigroup | New York, New York | $127.27 | 105 |
| Goldman Sachs | New York, New York | $115.43 | 118 |
| BlackRock | New York, New York | $114.67 | 120 |
| International Business Machines | North Castle, New York | $111.45 | 124 |
| Estee Lauder | New York, New York | $108.67 | 130 |
| Lockheed Martin | Bethesda, Maryland | $105.24 | 137 |
See also[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
References[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ «Historical Population Change Data (1910–2020)». Census.gov. United States Census Bureau. Արխիվացված է օրիգինալից April 29, 2021-ին. Վերցված է May 1, 2021-ին.
Bibliography[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Bodle, Wayne, "The Mid-Atlantic and the American Revolution", Pennsylvania History 82 (Summer 2015), 282–99.
- Heineman, Kenneth J., "The Only Things You Will Find in the Middle of the Road are Double Yellow Lines, Dead Frogs, and Electoral Leverage: Mid-Atlantic Political Culture and Influence across the Centuries", Pennsylvania History, 82 (Summer 2015), 300–13.
- Landsman, Ned C. Crossroads of Empire: The Middle Colonies in British North America (2010)
- Longhurst, James. '"Typically American': Trends in the History of Environmental Politics and Policy in the Mid-Atlantic Region". Pennsylvania History: A Journal of Mid-Atlantic Studies 79.4 (2012): 409–427.
- Magoc, Chris J., "In Search of a Useable—and Hopeful—Environmental Narrative in the Mid-Atlantic", Pennsylvania History, 82 (Summer 2015), 314–28.
- Mancall, Peter C., Joshua L. Rosenbloom, and Thomas Weiss. "Exports from the Colonies and States of the Middle Atlantic Region 1720–1800". Research in Economic History 29 (2013): 257–305.
- Marzec, Robert. The Mid-Atlantic Region: The Greenwood Encyclopedia of American Regional Cultures (2004)
- Richter, Daniel K, "Mid-Atlantic Colonies, R.I.P.", Pennsylvania History, 82 (Summer 2015), 257–81.
- Rosenbloom, Joshua L., and Thomas Weiss. "Economic growth in the Mid-Atlantic region: Conjectural estimates for 1720 to 1800". Explorations in Economic History 51 (2014): 41–59.
External links[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Mid-Atlantic travel guide from Wikivoyage
Կաղապար:Regions of the world Կաղապար:Regions of the United States Կաղապար:United States topics