Մասնակից:Լենա Սահակյան/Ավազարկղ
երկիր | դեպքերը՝ 100,000 մարդկանց հաշվով |
---|---|
Մոնղոլիա | 32,5
|
Ճապոնիա | 31,6
|
Հյուսիսային Կորեա | 27,9
|
Տաջիկստան | 23,4
|
Չինաստան | 20,6
|
Ղրղզստան | 19,7
|
Կաբո Վերդե | 18,4
|
Բութան | 17,7
|
Իրան | 17,5
|
Ղազախստան | 15,8
|
Աղբյուրը՝ WCRF
Սեռատարիքային բուրգ, 2021 | ||||
% | Տղամարդիկ | Տարիք | Կանայք | % |
n/d | 85+ | n/d | ||
n/d | 80–84 | n/d | ||
0,9 | 75–79 | 1,3 | ||
1,9 | 70–74 | 2,8 | ||
3,6 | 65–69 | 4,5 | ||
5,7 | 60–64 | 6,6 | ||
6,5 | 55–59 | 6,9 | ||
5,7 | 50–54 | 5,9 | ||
5,3 | 45–49 | 5,8 | ||
6,4 | 40–44 | 6,6 | ||
8,3 | 35–39 | 8,4 | ||
9,4 | 30–34 | 9,4 | ||
8,1 | 25–29 | 8,4 | ||
6,8 | 20–24 | 6,2 | ||
7,1 | 15–19 | 5,8 | ||
8,2 | 10–14 | 6,5 | ||
7,6 | 5–9 | 6,3 | ||
6,6 | 0–4 | 5,4 |
Կոմպոստ
Կոմպոստ (գերմ.՝ Kompost, իտալ.՝ composta, լատ.՝ compositus-բաղադրամաս), միկրոօրգանիզմների կենսագործունեության ազդեցության հետևանքով զանազան օրգանական նյութերի քայքայումից ստացվող պարարտանյութ։ Կոմպոստացման ժամանակ բույսերին մատչելի սննդատարրերի (ազոտ, ֆոսֆոր, կալիում) պարունակությունը օրգանական զանգվածում բարձրանում է, վնասազերծվում են ախտածին միկրոֆլորան և ճիճուների ձվերը, թաղանթանյութի, հեմիթաղանթանյութի և պեկտինային նյութերի քանակությունը նվազում է, պարարտանյութը դառնում է սորուն, որը հեշտացնում է հողի պարարտացումը։ Կոմպոստը պատրաստվում է գոմաղբից, տորֆից, գոմաղբահեղուկից, թռչնաղբից, վուշի և կանեփի կեղևանքից (կեղևացոլք), տերևներից, արևածաղկի ցողուններից, եգիպտացորենի կոթուններից, ոչ պիտանի կերերից և արտադրական թափոններից, աղբից և այլն։ Տարածված են տորֆագոմաղբային, տորֆակոյաջրային և տորֆաֆեկալային, գոմաղբահողային, գոմաղբաֆոսֆորիտային կոմպոստերը։ Կոմպոստը կիրառվում է բոլոր կուլտուրաների համար, գրեթե նույն չափաքանակով, ինչ գոմաղբը (15-40 տ/հա)։ Տրվում է ցելի, ցրտահերկի, կրկնավարի, ինչպես նաև սածիլման ժամանակ։ Պարարտացնող հատկություններով չի զիջում գոմաղբին, իսկ որոշ տեսակները գերազանցում են։
Ամենապարզ մակարդակում կոմպոստացումը պահանջում է կանաչ և շագանակագույն օրգանական նյութերի խառնուրդի հավաքում. Կանաչները այն նյութերն են, որոնք հարուստ են ազոտով, ինչպիսիք են տերևները, խոտը և ուտելիքի մնացորդները[1]: Շագանակագույնները ավելի փայտային նյութերն են, որոնք հարուստ են ածխածնով, ինչպիսիք են ցողունները, թուղթը և փայտի կտորները[1]: Նյութերը խոնավեցվում են, որպեսզի քայքայվեն և դառնան հումուս՝ գործընթաց, որը ամիսներ է տևում: Այնուամենայնիվ, կոմպոստացումը կարող է նաև տեղի ունենալ որպես բազմաքայլ, մանրակրկիտ վերահսկվող գործընթաց՝ ջրի, օդի և ածխածնով ու ազոտով հարուստ նյութերի չափված մուտքերի: Տարրալուծման գործընթացը խթանելու համար բուսական նյութը մանրացնում են և ջուր ավելացնում ապահովելով պատշաճ օդափոխություն՝ խառնուրդը կանոնավոր կերպով պտտելով մի գործընթացում, որն օգտագործում է բաց կույտեր կամ «պատուհաններ[2][3]։ Սնկերը, հողային ճիճուները և այլ դետրիրվոտները հետագայում քայքայում են ստացված օրգանական նյութերը։ Աերոբները և սնկերը կառավարում են քիմիական գործընթացը չափաբաժինները փոխակերպելով ջերմության, ածխաթթու գազի և ամոնիումի։
Կոմպոստը թափոնների կառավարման կարևոր մաս է, քանի որ ուտելիքները և այլ կոմպոստացվող նյութերը կազմում են աղբավայրերի թափոնների մոտավորապես 20%-ը, որոնք այդ պայմաններում երկար ժամանակ են պահանջում կենսաքայքայվելու համար։ Կոմպոսացումը էկոլոգիապես նախընտրելի այլընտրանք է աղբավայրերում օրգանական նյութերի օգտագործումը ։։։ քանի որ այն նվազեցնում է անաէրոբ մեթանի արտանետումները ինչպես նաև տնտեսական և էկոլոգիական օգուտներ։ Օրինակ կոպոստը կարող է նաև օգտագործվել հողերի և առուների մելիորացիայի, ջրաճահիճների համար
Composting offers an environmentally superior alternative to using organic material for landfill because composting reduces anaerobic methane emissions, and provides economic and environmental co-benefits. For example, compost can also be used for land and stream reclamation, wetland construction, and landfill cover.
- ↑ 1,0 1,1 Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ
<ref>
պիտակ՝ «4
» անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում:
- ↑ Քաղվածելու սխալ՝ Սխալ
<ref>
պիտակ՝ «42
» անվանումով ref-երը տեքստ չեն պարունակում:
- ↑ «The Science of Composting». Composting for the Homeowner. University of Illinois. Արխիվացված է օրիգինալից 17 February 2016-ին.