Jump to content

Մահապրաջապատի Գաուտամի

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Մահապրաջապատի Գաուտամի
Դիմանկար
Ծնվել էմ. թ. ա. 600[1]
ԾննդավայրDevadaha, Ռուպանդեհի շրջան
Մահացել էմ. թ. ա. 480
Կրոնբուդդայականություն
Մասնագիտությունbhikkhunī և փիլիսոփա
ԱմուսինՇուդդհոդանա
ԵրեխաներՆանդա և Nanda?
 Mahāprajāpatī Gautamī Վիքիպահեստում

Մահապրաջապատի Գաուտամի, (र््र; կամ պարզապես Պրաջապատի), Բուդդային որդեգրող մայրն էր, խորթ մայրը և մայրական մորաքույրը (մոր քույրը): Բուդդայական ավանդույթի համաձայն, Մահապրաջապատի Գաուտամին առաջին կինն էր, ով կանանց խորհուրդ էր փնտրում անմիջապես Գաուտամա Բուդդայից և դարձավ առաջին բհիքսունին (բուդդայական )[2][3]:

Արքայազն Սիդհարթայի նկարը Մահապրաջապատի Գաուտամիի հետ
Արքայազն Սիդհարթայի նկարը Մահապրաջապատի Գաուտամիի հետ  
Մահապրաջապատի Գաուտամիի ինքնանկարը
Մահապրաջապատի Գաուտամիի ինքնանկարը  
Մահապրաջապատի Գաուտամիի արձանը Սանտա Ֆեում, Նյու Մեքսիկո, Ուսահա Զեն կենտրոնում, ԱՄՆ
Մահապրաջապատի Գաուտամիի արձանը Սանտա Ֆեում, Նյու Մեքսիկո, Ուսահա Զեն կենտրոնում, ԱՄՆ  

միանձնուհի

Մահապրաջապատի Գաուտամի պատմությունը լայն տարածում է գտել, և կան բազմաթիվ վարկածներ։ Այն գրված է Վինայայի տարբեր պահպանված ավանդույթներում, ներառյալ պալիական կանոնը և Սարվաստիվադայի և Մուլասարվաստիվադայի տարբերակները[4]:

Թերավադա բուդդիզմ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պալիական կանոնում ձեռնադրության նրա խնդրանքը մանրամասն ներկայացված է Անգութարա-Նիկայում։ Մահապրաջապատի Գաուտամիի անցյալի կյանքի պատմությունները ներառված են Թերիգաթայում, Թամպադանայում և Ջատակայում[5]

Մահայանա բուդդիզմ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Լոտոս Սուտրաում Բուդդան մարգարեություն է տալիս Մահապրաջապատի Գաուտամիին, որ հեռավոր ապագայում նա կդառնա «Սարվասատտվապրիյադարշանա» անունով բուդդա[6]:

Ըստ Թհերի Ապադանայի, Մահապրաջապատի Գաուտամին սկսել է Դհամմայի ճանապարհը Պադումուտտարա Բուդդայի օրոք, երբ նա ծնվել է Համսավատիի հարուստ ընտանիքում: Նա ականատես եղավ, որ Պադումուտտարա Բուդդան իր մորաքրոջը՝ Բհիկխունին, բարձր պաշտոնում էր դնում և ձգտում էր հասնել նույն պաշտոնին՝ յոթ օր Բուդդային և նրա հետևորդներին առաջարկներ մատուցելուց հետո: Պադումուտտարա Բուդդան ասաց, որ ինքը կհասնի իր ձգտումներին Գաուտամի Բուդդայի օրոք: Նա հետագայում վերածնվեց Տավատիմսա երկնքում որպես Աստված[5]:

Այնուհետև Մահապրաջապատի Գաուտամին վերադարձավ մարդկային ոլորտ՝ որպես 500 ստրուկների առաջնորդ: Այդ կյանքում նրանք հանդիպեցին 500 պաչեկաբուդդաների խմբին, որոնց համար նրանք խրճիթներ կառուցեցին և անձրևի նահանջի տևողության համար կերակուր մատուցեցին: Անձրևի նահանջից հետո Մահապրաջապատի Գաուտամին հրամայեց իր հետևորդներին զգեստներ պատրաստել պաչեկաբուդդաների համար: Նրանք շարունակեցին կատարել արժանի գործողություններ իրենց ողջ կյանքի ընթացքում և վերածնվեցին որպես Տավատիմսա Աստվածներ[5]:

Մահապրաջապատի Գաուտամիի հետևորդները ազատագրվեցին որպես բհիկխունիներ Գաուտամի Բուդդայի ժամանակ[5]:

Ավանդույթն ասում է, որ Մեյը և Մահապրաջապատի Գաուտամին Կոլիա ցեղի արքայադուստրերն էին և Սուպաբուդդայի քույրերը: Մահապրաջապատին և Բուդդայի հորաքույրն էր, և որդեգրող մայրը, որը նրան մեծացրեց իր քրոջ՝ Մայոյի Բուդդայի հարազատ մոր մահից հետո։  Նա Սիդհարթային դաստիարակեց այնպես, կարծես նա իր սեփական երեխան լիներ[7]:

Մահապրաջապատին ծնվել է նշանավոր Դևդախում՝ որպես Մայայի կրտսեր քույր։ Մահապրաջապատին այդպես է կոչվել, քանի որ նրա ծննդյան ժամանակ ավգուրները կանխատեսել էին, որ նա շատ հետևորդներ կունենա[8]: Երկու քույրերն էլ ամուսնացել են շակիևի առաջնորդ Սուդդհոդհան թագավորի հետ։  Երբ Բոդդիսատվայի (ապագա Բուդդա) ծնվելուց յոթ օր անց Մայը մահացավ, Մահապրաջապատի Գաուտամին խնամեց Բոդդիսատվային[7]: Նա մեծացրել է Բուդդային և ունեցել իր սեփական երեխաները՝ Սիդհարթայի խորթ քույրը՝ Սունդարի Նանդան և խորթ եղբայր Նադան[9][5]:

Առաջին կնոջ ձեռնադրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Mahapajapati, first Buddhist nun and Buddha's stepmother ordains

Երբ Սուդդհոդանի թագավորը մահացավ, Մահապրաջապատի Գաուտամին որոշեց հոգևոր կարգ ընդունել[7]: Մահապրաջապատի Գաուտամին գնաց Բուդդայի մոտ և խնդրեց, որ իրեն ձեռնադրեն Սանգայում: Բուդդան հրաժարվեց և գնաց Վեսալի: Անվախ Մահապրաջապատի Գաուտամին կտրեց իր մազերը և հագավ դեղին խալաթներ և բազմաթիվ Սաքյան տիկնանց հետ ոտքով հետևեց Բուդդային մինչև Վեսալի[3][10]: Ժամանելուց հետո նա կրկնել է ձեռնադրվելու: Անանդան՝ գլխավոր աշակերտներից մեկը և Բուդդայի սպասավորը, հանդիպեց նրան և առաջարկեց միջնորդել Բուդդային իր անունից[3]:

Նա հարգանքով հարցրեց Բուդդային.

— Նրանք են, Անանդա,— ասաց Բուդդան։

«Եթե այդպես է, Տե՛ր, ապա լավ կլինի, որ կանայք ձեռնադրվեն որպես միանձնուհիներ», - ասաց Անանդան՝ ոգևորվելով Բուդդայի պատասխանից:

«Եթե Անանդան, Մահա Պաջապատի Գոթամին ընդունի ութ պայմանները, ապա կհամարվի, որ նա արդեն ձեռնադրվել է որպես միանձնուհի»[3]:

Մահապրաջապատի Գաուտամին համաձայնեց ընդունել ութ Գարուդհամմաները և նրան շնորհվեց առաջին բհիկխունիի կարգավիճակ: Հետագայում կանայք պետք է ամբողջությամբ ձեռնադրվեին միանձնուհի դառնալու համար:

Մահապրաջապատի Գաուտամին մահացել է 120 տարեկան հասակում[11]:

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. Record #310692844 // Միջազգային նույնականացման վիրտուալ նիշք(բազմ․)[Dublin, Ohio]: OCLC, 2003.
  2. «A New Possibility». Congress-on-buddhist-women.org. Արխիվացված է օրիգինալից 2007-09-28-ին. Վերցված է 2010-11-19-ին.
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 «The Life of the Buddha: (Part Two) The Order of Nuns». Արխիվացված օրիգինալից 2010-12-13-ին. Վերցված է 2010-11-07-ին.
  4. Dhammadinnā, Bhikkhunī. «The Parinirvāṇa of Mahāprajāpatī Gautamī and Her Followers in the Mūlasarvāstivāda Vinaya». International Journal of Buddhist Studies.
  5. 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 Amatayakul, Satha-Anand
  6. Roberts, Peter Alan. «The White Lotus of the Good Dharma». 84000: Translating The Words of The Buddha (անգլերեն). Վերցված է 2024-06-06-ին.
  7. 7,0 7,1 7,2 «Maha Pajapati Gotami». Արխիվացված է օրիգինալից 2015-01-28-ին. Վերցված է 2010-11-07-ին.
  8. «Women of the Buddhist scriptures: Mahapajapati Gotami». Արխիվացված օրիգինալից 2024-05-29-ին. Վերցված է 2010-11-07-ին.
  9. Hanh, Thich Nhat (2008-02-28). Path of Compassion: Stories from the Buddha's Life (անգլերեն). Parallax Press. ISBN 978-1-937006-13-6.
  10. Bhikkhunis (archived 2011)
  11. Dhammadharini: Going Forth & Going Out ~ the Parinibbana of Mahapajapati Gotami - Dhammadharini Արխիվացված 2013-02-21 archive.today

Մատենագիտություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հետագա ընթերցման համար

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մահապրաջապատի Գաուտամի» հոդվածին։