Ճուռականման արծիվ

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ճուռականման արծիվ
Ճուռականման արծիվ
Գիտական դասակարգում
Թագավորություն Կենդանիներ
Տիպ Քորդավորներ
Դաս Թռչուններ
Կարգ Բազեազգիներ
Ընտանիք Ճուռակներ
Ենթաընտանիք Արծիվներ
Տեսակ Ճուռականման արծիվ
Լատիներեն անվանում
Aquila fasciatus
Հատուկ պահպանություն
Արեալ
պատկեր

Wikispecies-logo.svg
Դասակարգումը
Վիքիցեղերում

Commons-logo.svg
Պատկերներ
Վիքիպահեստում





Ճուռականման արծիվ[1] (լատ.՝ Aquila fasciata կամ Hieraaetus fasciatus) ճուռակների ընտանիքի խոշոր թռչուն[2]։

Բնութագիր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Թևերիի երկարությունը 46-ից 55 սմ է, ընդհանուր երկարությունը 65-75 սմ, քաշը 1,5-2,5 կգ[3]։ Չափահաս թռչունների մեջքի գույնը սև-դարչնագույն է, պոչը՝ մոխրագույն, լայնակի մուգ նախշով[4]։ Երիտասարդ ճուռականման արծվի մեկ տարեկանի հանդերձանքը կարմրավուն է՝ փորի և կրծքավանդակի[5], ինչպես նաև գլխի և պարանոցի վրա կան կարմիր գծեր[6]։ Մեծահասակների մոտ մարմնի գունավորումը նման է ծիածանի մի քիչ դեղնավուն, իսկ երիտասարդ թռչունների մոտ՝ գունատ շագանակագույն[7]։ Կտուցը մոխրագույն-սև է, ճանկերը սև է, թաթերը՝ դեղին[8]։ Էգ թռչունները ավելի մեծ են, քան որձ թռչունները[9]։

Տարածվածություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ճուռականման արծիվը տարածված է Արևելյան կիսագնդի արևադարձային և մերձարևադարձային գոտիներում՝ Հարավային Եվրոպայում, Աֆրիկայում (բացառությամբ Սահարայի), Առաջավոր, Կենտրոնական և Հարավային Ասիայում՝ Փոքր Սունդայի կղզիներում[10]։ Փոքր թվով ճուռականման արծիվ է հանդիպում Կենտրոնական Ասիայում՝ Թուրքմենստանից և Տաջիկստանից հարավ մինչև հյուսիսում գտնվող Կարաթաու լեռները[11]։ Ճուռականման արծիվերը նախընտրում են ապրել քսերոֆիտ թփերով շրջապատված վայրերում[12]։

Սնունդ և բազմացում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ճուռակային արծիվը սնվում է միջին չափի կաթնասուններով և թռչուններով՝ ճագարներով, նապաստակներով, մոխրագույն կաքավներով, վայրի աղավնիներով, ագռավներով և այլն[13]։ Ճուռակային արծիվը որս է անում հիմնականում գետնին, ինչպես նաև օդում՝ հենակետի նման։ Վերջերս Արևմտյան Եվրոպայում ճուռակային արծիվները հաջողությամբ օգտագործվել են որպես որսորդական թռչուններ[11]։

Հունվարի վերջից մինչև ապրիլի կեսը, սովորաբար, դնում է 2 ձու (հազվադեպ 1 կամ 3), որոնք հիմնականում էգերի մոտ 37-40 օրվա ընթացքում ինկուբացվում են[14]։ Ճուտերը թևավոր են դառնում 60-65 օրվա ընթացքում[15]։ Զույգ կազմելու կապը ծայրաստիճան ուժեղ է, և նրանք կարող են միասին մնալ ամբողջ կյանքի ընթացքում[16]։ Լինելով բնի կողքին, երկու զույգերն էլ միմյանց հետ կատարում են տարատեսակ շարժումներ՝ խաղում օդում[17]։

Չինաստանում ճուռականման արծվի բնադրումը սկսվում է մարտին, Հնդկաստանում՝ նոյեմբերից փետրվար ամիսներին[18]։ Թուխս նստելը տևում է մոտ 40 օր, ճուտերը թռչում են մոտ 8-10 շաբաթականից[11]։

Պահպանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Եվրոպական շատ տարածքներում ճուռականման արծիվը ոչնչացման վտանգի տակ է[4]։ Պատճառը կարող է լինել մարդու կողմից ոչնչացումը և այս տեսակի կենսամիջավայրի փոփոխությունը[19], էլեկտրագծերի լարերից թռչունների մահը և հիմնական սննդի քանակի նվազումը[17]։

Պատկերասրահ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ճուռականման արծիվ

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. Beme, R. L. (Ri︠u︡rik Lʹvovich) (1994)։ Pi︠a︡tii︠a︡zychnyĭ slovarʹ nazvaniĭ zhivotnykh. Ptit︠s︡y : latinskiĭ, russkiĭ, angliĭskiĭ, nemet︠s︡kiĭ, frant︠s︡uzskiĭ : 11060 nazvaniĭ։ Sokolov, Vladimir Evgenʹevich., Flint, Vladimir Evgenʹevich.։ Moskva: "RUSSO"։ ISBN 5-200-00643-0։ OCLC 32830504 
  2. «Aquila nipalensis: BirdLife International»։ IUCN Red List of Threatened Species։ 2015-10-01։ Վերցված է 2020-02-23 
  3. Beolens, Bo. (2003)։ Whose bird? : men and women commemorated in the common names of birds։ Watkins, Michael, 1940-։ London: Christopher Helm։ ISBN 0-7136-6647-1։ OCLC 52357299 
  4. 4,0 4,1 HERNÁNDEZ-MATÍAS ANTONIO, REAL JOAN, PRADEL ROGER, RAVAYROL ALAIN, VINCENT-MARTIN NICOLAS (2011-08-18)։ «Effects of age, territoriality and breeding on survival of Bonelli’s Eagle Aquila fasciata»։ Ibis 153 (4): 846–857։ ISSN 0019-1019։ doi:10.1111/j.1474-919x.2011.01158.x 
  5. Moreno Sacramento, Villafuerte Rafael, Cabezas Sonia, Lombardi Ludgarda (2004-07)։ «Wild rabbit restocking for predator conservation in Spain»։ Biological Conservation 118 (2): 183–193։ ISSN 0006-3207։ doi:10.1016/j.biocon.2003.07.020 
  6. Ontiveros Diego, Pleguezuelos Juan M., Caro Jesús (2005-05)։ «Prey density, prey detectability and food habits: the case of Bonelli’s eagle and the conservation measures»։ Biological Conservation 123 (1): 19–25։ ISSN 0006-3207։ doi:10.1016/j.biocon.2004.10.004 
  7. Moleón Marcos, Sánchez-Zapata José A., Gil-Sánchez José M., Ballesteros-Duperón Elena, Barea-Azcón José M., Virgós Emilio (2011-09-25)։ «Predator–prey relationships in a Mediterranean vertebrate system: Bonelli’s eagles, rabbits and partridges»։ Oecologia 168 (3): 679–689։ ISSN 0029-8549։ doi:10.1007/s00442-011-2134-6 
  8. Sánchez Rafael (2005-12-31)։ Alonso, mozo de muchos amos։ Frankfurt a. M., Madrid: Iberoamericana Vervuert։ էջեր 479–479։ ISBN 978-3-86527-934-7 
  9. López-López Pascual, Sarà Maurizio, Di Vittorio Massimiliano (2012-05-25)։ «Living on the Edge: Assessing the Extinction Risk of Critically Endangered Bonelli’s Eagle in Italy»։ PLoS ONE 7 (5): e37862։ ISSN 1932-6203։ doi:10.1371/journal.pone.0037862 
  10. LERNER HEATHER, CHRISTIDIS LES, GAMAUF ANITA, GRIFFITHS CAROLE, HARING ELISABETH, HUDDLESTON CHRISTOPHER J., KABRA SONIA, KOCUM ANNETT, KROSBY MEADE (2017-01-09)։ «Phylogeny and new taxonomy of the Booted Eagles (Accipitriformes: Aquilinae)»։ Zootaxa 4216 (4): 301։ ISSN 1175-5334։ doi:10.11646/zootaxa.4216.4.1 
  11. 11,0 11,1 11,2 http://www.flora(չաշխատող հղում) nimal.ru/pages/animal/o/1171.html
  12. Ястребиный орёл(չաշխատող հղում)
  13. Vali U. (2002-10)։ «Mitochondrial pseudo-control region in old world eagles (genus Aquila)»։ Molecular Ecology 11 (10): 2189–2194։ ISSN 0962-1083։ doi:10.1046/j.1365-294x.2002.01578.x 
  14. Remsen J. V. (2011-10)։ «Handbook of the Birds of the World, vol. 15: Weavers to New World Warblers.— Josep del Hoyo , Andrew Elliott , and David Christie , Eds. 2010. Lynx Edicions, Barcelona, Spain. 879 pp., 60 color plates, 495 photographs, 614 distribution maps. ISBN 9788496553682. Hardcover, $304.»։ The Auk 128 (4): 801–803։ ISSN 0004-8038։ doi:10.1525/auk.2011.128.4.801 
  15. The Birds of Africa։ Academic Press Limited։ ISBN 978-0-12-137301-6 
  16. Helbig Andreas J., Kocum Annett, Seibold Ingrid, Braun Michael J. (2005-04)։ «A multi-gene phylogeny of aquiline eagles (Aves: Accipitriformes) reveals extensive paraphyly at the genus level»։ Molecular Phylogenetics and Evolution 35 (1): 147–164։ ISSN 1055-7903։ doi:10.1016/j.ympev.2004.10.003 
  17. 17,0 17,1 DataLife Engine > Версия для печати > Ястребиный орёл(չաշխատող հղում)
  18. The Birds of Africa։ Academic Press Limited։ ISBN 978-0-12-137301-6 
  19. Delibes-Mateos Miguel, Redpath Steve M., Angulo Elena, Ferreras Pablo, Villafuerte Rafael (2007-06)։ «Rabbits as a keystone species in southern Europe»։ Biological Conservation 137 (1): 149–156։ ISSN 0006-3207։ doi:10.1016/j.biocon.2007.01.024