Ճգնաժամների ծով
 Ճգնաժամների ծով | |
| Կոորդինատներ | 17°00′ հս․. լ. 59°06′ ավ. ե. / 17,0° с. ш. 59,1° в. д.G |
|---|---|
| Տրամագիծ | 555 կմ[1] |
Ճգնաժամների ծով (լատին․՝ Mare Crisium), Լուսնի ծով, որը գտնվում է Ճգնաժամների ավազանում՝ Հանդարտության ծովից հյուսիս։ Ավազանը գոյացել է Նախաիմբրիյան շրջանում՝ մոտ 4,55-3,85 միլիարդ տարի առաջ։
Նկարագիր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ճգնաժամների ծովն ունի 555 կմ տրամագիծ[1] և 176,000 կմ2 մակերես։ Այն ունի շատ տափակ հատակ։ Ծովի հարավարևելյան հատվածի թիկնոցաձև գոյացությունը հայտնի է Promontorium Agarum անվամբ։ Ծովի արևմտյան եզրին է գտնվում Յերկես պալիմպսեստը։ Պիկարդ խառնարանը գտնվում է Յերկեսից արևելք, իսկ Պիկարդից հյուսիս-արևմուտք գտնվում են Պիրս և Սվիֆթ խառնարանները։ Ճգնաժամների ծովից հյուսիս-արևելք գտնվում է Օձի ծովը[2]։
Lunar Orbiter տիեզերագնացը 1968 թվականին Դոպլերի հետախուզման ճանապարհով ծովի կենտրոնում հայտնաբերել է մասկոն կամ բարձր գրավիտացիոն շրջան[3]։ Մասկոնի գոյությունը հաստատվել է և բարձր թույլատվությամբ մանրամասն քարտեզագրվել հետագա լուսնագնացիների, օրինակ՝ Lunar Prospector-ի և GRAIL-ի կողմից։
-
Տեղագրական քարտեզ -
Գրավիտացիոն քարտեզը ըստ GRAIL-ի
Անվանում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ինչպես Լուսնի մյուս ծովերը, Ճգնաժամների ծովը նույնպես անվանվել է Ջիովանի Ռիկիոլիի կողմից, որի 1651 թվականի անվանակարգումը ստանդարտիզացվել է[4]։
Մինչև 17-րդ դարը Ճգնաժամների ծովն անվանվում էր «Կասպից ծով»։ Էվեն Ա. Ուիթեյքերը ենթադրում է, որ այս անվանումը ծովն ստացել է այն պատճառով, որ Լուսնի վրա զբաղեցնում է համարյա նույն դիրքը, ինչ Կասպից ծովը երկրի վրա[5]։ Անգլիացի աստղագետ Ուիլիամ Գիլբերտի մոտ 1600-ին ստեղծված քարտեզը ծովն անվանում է «Բրիտանիա»՝ Մեծ Բրիտանիայի պատվին[5]։
Ուսումնասիրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ճգնաժամների ծովը անզեն աչքով տեսանելի է Երկրից՝ Լուսնի տեսանելի երեսի եզրին գտնվող մութ հետքի տեսքով։
Ճգնաժամների ծովը խորհրդային Լունա-15 զոնդի 1969-ին կարատարած հարկադրված վայրէջքի վայրն է։ Ճգնաժամների ծովից հաջողությամբ հողի նմուշ է բերվել 1976 թվականի օգոստոսի 22-ին խորհրդային Լունա-24 լուսնային առաքելության շրջանակներում։
Տեսարաններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
-
Lunar Orbiter 4-ի լուսանկարը -
Հյուսիսային Ճգնաժամների ծովի երեք լուսանկարներ, լուսանկարված Ապոլլո 17-ի 1972 թվականի առաքելության ժամանակ: -
Ապոլլո 11-ի Ճգնաժամների ծովի ցածր հեռավորությունից կատարած լուսանկարը:
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 «Moon Mare/Maria». Gazetteer of Planetary Nomenclature. USGS Astrogeology. Վերցված է 2010 թ․ օգոստոսի 20-ին.
- ↑ «Mare Crisium». lunar.arc.nasa.gov. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ ապրիլի 4-ին. Վերցված է 2007 թ․ հոկտեմբերի 18-ին.
- ↑ P. M. Muller, W. L. Sjogren (1968). «Mascons: Lunar Mass Concentrations». Science. 161 (3842): 680–684. doi:10.1126/science.161.3842.680.
- ↑ Ewen A. Whitaker, Mapping and Naming the Moon (Cambridge University Press, 1999), p.61.
- ↑ 5,0 5,1 Ewen A. Whitaker, Mapping and Naming the Moon (Cambridge University Press, 1999), p.7.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ճգնաժամների ծով» հոդվածին։ |
