Ճանճասպան (գործիք)

Ճանճասպան (գործիք), գործիք՝ նախատեսված ճանճերին վախեցնելու կամ ճզմելու համար։ Այն կարող է պատրաստված լինել երկար բռնակի վրա ամրացված պլաստիկից կամ ռետինից, ինչպես նաև մազափնջից կամ տերևներից։ Շատ երկրներում՝ հատկապես տաք կլիմայական պայմանների դեպքում, անհրաժեշտություն է մի շարք մասնագետների համար, այդ թվում՝ փողոցային առևտրականների, պահակների և վերահսկիչների։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Որոշ մշակույթներում ճանճասպանը համարվում է մենաշնորհ։ Օրինակ՝ Աֆրիկայում ճանճասպանն օգտագործվում է երկրի առաջնորդների կողմից նաև մեր օրերում. Քենիայի առաջնորդ Ջոմո Քենիատան հանդիսավոր իրադարձությունների ժամանակ իր հետ ունեցել է ճանճասպան՝ որպես մասաի ցեղի նկատմամբ ունեցած իշխանության խորհրդանիշ^[1]։ Նույն կերպ է վարվել նաև Մալավիի ղեկավար Հաստինգս Բանդան։ Հարավաֆրիկյան ջազ երաժիշտ Ջաբու Խանիլը, որպես իր ապրանքանիշ, միշտ իր հետ բեմ է բարձրացրել ճանճասպան^[2]։

Հատկանշական է վառ զարդարված ճանճասպանը, որը հանդիսանում է Թաիլանդի թագավորական մենաշնորհի մի մասը։ Դրա բռնակը պատրաստված է փորագրված փղոսկրից, իսկ մազերը՝ ալբինոս փղի պոչից^[3]։ Ճանճասպանը իշխանության խորհրդանիշ է նաև Պոլինեզիայում։

Ինդոնեզական արվեստում ճանճասպանը Շիվայի հետ զուգորդվող տարրերից մեկն է։ Այն հաճախ է հանդիպում դաոսիզմի, բուդդայականության և հինդուիզմի կրոնական պատկերներում^[4]^[5]։ Ձեն բուդդայական վանականներն օգտագործում են հոսսու ճանճասպանը, որը փոխանցվում է վարպետից աշակերտին^[6]։ ճանճասպանը հաճախ աշթամանգալայի մասն է կազմում հատկապես Նեպալում։

Ալժիրյան միջադեպ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1827 թվականին Ալժիրի օսմանական վերջին ղեկավար Հուսեյն Դեյը չմարված հարկերի շուրջ բուռն քննարկման ժամանակ ճանճասպանով հարվածեց ֆրանսիական դեսպանի դեմքին։ Դա պատճառ հանդիսացավ 1830 թվականին ֆրանսիական ուժերի՝ Ալժիր ներխուժման համար^[7]։

Էլեկտրական ճանճասպան[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Էլեկտրական ճանճասպանը արտաքնապես նման է թենիսի ռակետին։ Լարերի փոխարեն տեղադրված է ցանցային երեք էլեկտրոդ (մեկ կենտրոնական և երկու ծայրամասային), որոնք միմյանցից բաժանված են օդային հատվածներով և մեկուսիչ ներդիրներով։ Էլեկտրոնային կառուցվածքն առաջացնում է բարձր էլեկտրական լարում, որը փոխանցվում է կենտրոնական և ծայրամասային էլեկտրոդներին։ Էլեկտրական ճանճասպանի կառուցվածքը բացառում է այն օգտագործողի էլեկտրահարումը։ Ներկառուցված լիցքավորիչը թույլ է տալիս լիցքավորել մարտկոցը։ «Որսորդը» պետք է այնպես թափահարի էլեկտրական ճանճասպանը, որպեսզի թռչող միջատը հայտնվի էլեկտրոդների միջև գտնվող օդային տարածությունում։ Էլեկտրական հոսանքը ոչնչացնում է «անկոչ հյուրին»։ Մթության մեջ օգտագործելու համար կա ներկառուցված լապտեր։ Էլեկտրական ճանճասպանը արդյունավետ է նաև մոծակների դեմ պայքարում։