Ճանճասպան (գործիք)
Ճանճասպան (գործիք), գործիք՝ նախատեսված ճանճերին վախեցնելու կամ ճզմելու համար։ Այն կարող է պատրաստված լինել երկար բռնակի վրա ամրացված պլաստիկից կամ ռետինից, ինչպես նաև մազափնջից կամ տերևներից։ Շատ երկրներում՝ հատկապես տաք կլիմայական պայմանների դեպքում, անհրաժեշտություն է մի շարք մասնագետների համար, այդ թվում՝ փողոցային առևտրականների, պահակների և վերահսկիչների։
Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Որոշ մշակույթներում ճանճասպանը համարվում է մենաշնորհ։ Օրինակ՝ Աֆրիկայում ճանճասպանն օգտագործվում է երկրի առաջնորդների կողմից նաև մեր օրերում. Քենիայի առաջնորդ Ջոմո Քենիատան հանդիսավոր իրադարձությունների ժամանակ իր հետ ունեցել է ճանճասպան՝ որպես մասաի ցեղի նկատմամբ ունեցած իշխանության խորհրդանիշ[1]։ Նույն կերպ է վարվել նաև Մալավիի ղեկավար Հաստինգս Բանդան։ Հարավաֆրիկյան ջազ երաժիշտ Ջաբու Խանիլը, որպես իր ապրանքանիշ, միշտ իր հետ բեմ է բարձրացրել ճանճասպան[2]։
Հատկանշական է վառ զարդարված ճանճասպանը, որը հանդիսանում է Թաիլանդի թագավորական մենաշնորհի մի մասը։ Դրա բռնակը պատրաստված է փորագրված փղոսկրից, իսկ մազերը՝ ալբինոս փղի պոչից[3]։ Ճանճասպանը իշխանության խորհրդանիշ է նաև Պոլինեզիայում։
Ինդոնեզական արվեստում ճանճասպանը Շիվայի հետ զուգորդվող տարրերից մեկն է։ Այն հաճախ է հանդիպում դաոսիզմի, բուդդայականության և հինդուիզմի կրոնական պատկերներում[4][5]։ Ձեն բուդդայական վանականներն օգտագործում են հոսսու ճանճասպանը, որը փոխանցվում է վարպետից աշակերտին[6]։ ճանճասպանը հաճախ աշթամանգալայի մասն է կազմում հատկապես Նեպալում։
Ալժիրյան միջադեպ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]1827 թվականին Ալժիրի օսմանական վերջին ղեկավար Հուսեյն Դեյը չմարված հարկերի շուրջ բուռն քննարկման ժամանակ ճանճասպանով հարվածեց ֆրանսիական դեսպանի դեմքին։ Դա պատճառ հանդիսացավ 1830 թվականին ֆրանսիական ուժերի՝ Ալժիր ներխուժման համար[7]։
Էլեկտրական ճանճասպան
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Էլեկտրական ճանճասպանը արտաքնապես նման է թենիսի ռակետին։ Լարերի փոխարեն տեղադրված է ցանցային երեք էլեկտրոդ (մեկ կենտրոնական և երկու ծայրամասային), որոնք միմյանցից բաժանված են օդային հատվածներով և մեկուսիչ ներդիրներով։ Էլեկտրոնային կառուցվածքն առաջացնում է բարձր էլեկտրական լարում, որը փոխանցվում է կենտրոնական և ծայրամասային էլեկտրոդներին։ Էլեկտրական ճանճասպանի կառուցվածքը բացառում է այն օգտագործողի էլեկտրահարումը։ Ներկառուցված լիցքավորիչը թույլ է տալիս լիցքավորել մարտկոցը։ «Որսորդը» պետք է այնպես թափահարի էլեկտրական ճանճասպանը, որպեսզի թռչող միջատը հայտնվի էլեկտրոդների միջև գտնվող օդային տարածությունում։ Էլեկտրական հոսանքը ոչնչացնում է «անկոչ հյուրին»։ Մթության մեջ օգտագործելու համար կա ներկառուցված լապտեր։ Էլեկտրական ճանճասպանը արդյունավետ է նաև մոծակների դեմ պայքարում։
Այլ նշանակություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]«Ճանճասպան» է կոչվում նաև ավտոմեքենայի կափույրի դեֆլեկտորը, որը նախատեսված է մեքենայի կափույրը ճանապարհին հանդիպող միջատներից պաշտպանելու համար։
Պատկերասրահ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]-
Աֆրիկյան ճանճասպան Կոտ դ'Իվուարից՝ պատրաստված ձիու մազից, ձևավոր փայտե բռնակով
-
Ամերիկյան Սամոայի զինանշանը
-
Էլեկտրական ճանճասպան
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Журнал африканского мира 2002 Արխիվացված 2006-12-01 Wayback Machine(անգլ.)
- ↑ Биография Джабу(անգլ.)
- ↑ Фотография рукоятки
- ↑ В восточном искусстве(անգլ.)
- ↑ Шива Արխիվացված 2007-09-12 Wayback Machine (անգլ.)
- ↑ Baroni, Helen J. (2002). The Illustrated Encyclopedia of Zen Buddhism. The Rosen Publishing Group, Inc.. pp. 139. ISBN 0-8239-2240-5.
- ↑ История Алжира(անգլ.)