Ձվատար խողովակ
Ձվատար խողովակ (լատին․՝ oviductus), ծորան, որը ծառայում է հասուն ձվերը կամ պարզապես ձվերը հանելու համար, որոնք առաջացել են էգ կենդանիների ձվարաններում։ Որպես կանոն, ձվաբջիջը զույգ օրգան է, բայց թռչունների, կոկորդիլոսների և որոշ աճառային ձկների մոտ այս կամ այն կողմը չի զարգացել։
Այսպիսով, այս կենդանիների մեկ ձվարանն ու մեկ ձվաբջիջը մնում են ոչ ֆունկցիոնալ։
Բոլոր կլոր որդերի, հոդվածոտանիների, ձկների, ձվաբջիջը ուղղակիորեն կապված չէ ձվարանի հետ։ Ձվաբջջի առջևի մասը ավարտվում է ձագարանման մարմնում, որտեղ ձվերը հավաքվում են։ Կանայք ձու չունեն,նրանց ձվարանն արձակում է ձվերը անմիջապես մարմնի խոռոչ, որտեղ նրանք դուրս են գալիս հատուկ ծակոտիների միջոցով[1]։
Նախնական մասում ձվաբջիջը վերգետնյա է, իսկ երկրորդային մասում ջրային կենդանիները սովորաբար բեղմնավորում են կատարում։ Ձվաբջիջների շարժումը կատարվում է մկանային պատերի կծկմամբ կամ թարթիչավոր էպիթելի թարթիչների շարժումով։
Մորֆոլոգիա[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Թռչունների մոտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Թռչուններին բնորոշ է ձվադրումը, նրանց մոտ ամբողջությամբ բացակայում է ձվաբջիջը։ Էգ թռչունների մոտ զարգացած է միայն ձախ ձվարաննը և ձախ ձվաբջիջը։
Աջ ձվաբջջի և աջ ձվարանի ռեդուկցիան կապված է զուգակցված ձվարաններում ձվերի միաժամանակյա ձևավորման անհնարինության հետ։ Ձախ ձվաբջիջը (մյուլլերով ջրանցքը) բացվում է ձվարանի մոտ գտնվող մարմնի խոռոչում, իսկ նրա հաստացած հետևի հատվածը ներծծվում է կլոակայի մեջ։ Բեղմնավորումը տեղի է ունենեում ձվաբջջի հետ։ Բեղմնավորված ձուն, ձվաբջջի պատերի կծկման հետևանքով տեղափոխվում է կլոկա ծածկվելով գեղձային բջիջների կողմից արտադրված թաղանթներով։ Այն պահից, երբ ձուն մտնում է ձվաբջիջ, այդ պրոցեսը տևում է 12-ից 48 ժամ[2]։
Ձկների մոտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Աճառային ձկների ձվաբջիջները զուգված են, նրանք կազմում են երկար խողովակներ, որոնք, ինչպես բոլոր ողնաշարավորների, բացառություն ոսկրային ձկների չեն կապվում ձվարանների հետ, և ընդհանուր ձագարով բացվում են անմիջապես մարմնի խոռոչի մեջ։ Ձվաբջիջների հետևի մասերը բացվում են կլոակայի մեջ[3]։ Ոսկրային ձկների զարգացման գործընթացում, ձվաբջիջը նախ ատրոֆի է ենթարկվում և հետո այն երկրորդ անգամ է ձևավորվում մի ծայրը միաձուլվում է ձվաբջջի հետ, իսկ մյուսների համար այն բացվում է դրսից[4]։
Որդերի մոտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Թարթիչավոր որդերի ձվարաններից առաջաում են երկու ձվաբջիջներ։ Երկու ձվաբջիջները միացած են իրար, որը բացվում է կլոակաի մեջ։ Ձվաբջիջում բեղմնավորված ձվաբջիջը շրջապատված է դեղին բջիջներով և ծածկված է կճեպով։ Սեռական համակարգի առանձնահատկությունները թարթիչ որդերի տարբեր խմբերի մեջ կարող են տարբեր լինել[5]։ Կլոր որդերի իգական վերարտադրողական համակարգը ներկայացված է երկու ձվարանով որոնք անցնում են ձվաբջիջներ, որոնք կազմում են արգանդի երկու խողովակներ։ Այս խողովակները կապում են միմյանց հետ, որը հանգեցնում է սեռական օրգանի առաջացմանը[6]։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
 |
Տես՝ яйцевод Վիքիբառարան, բառարան և թեզաուրուս |
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ McMillan D. B. Oviducts and oviparity // Fish Histology: Female Reproductive Systems. — Springer Science & Business Media, 2007. — P. 335. — 598 p. — ISBN 9781402057151
- ↑ Тихонов А. В. Яйцо и особенности размножения // Животные мира. Красная книга. Евразия. Млекопитающие. Птицы. — Росмэн-Пресс, 2011. — С. 108-109. — 176 с. — (Красная книга). — ISBN 978-5-353-05204-3
- ↑ «Мочеполовая система рыб». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 1-ին.
- ↑ «Зоология позвоночных - Сравнительный обзор систем внутренних органов хрящевых и костистых рыб (Мочеполовая система и особенности размножения)». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հունվարի 10-ին. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 1-ին.
- ↑ «Класс Ресничные черви: половая система». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հուլիսի 14-ին. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 1-ին.
- ↑ «Тип круглые черви». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ դեկտեմբերի 3-ին. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 1-ին.
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Шимкевич В. М. (1890–1907). «Яйцевод». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)