Հուշադրամ
Հուշադրամներ, մետաղադրամներ են, որոնք թողարկվել են հիշատակելու որևէ բացառիկ իրադարձություն կամ թեմա: Աշխարհի հուշադրամների մեծամասնությունը թողարկվել է 1960-ական թվականներից, չնայած որ կան ավելի վաղ ամսաթվի հուշադրամների բազմաթիվ օրինակներ: Այդպիսի մետաղադրամներն ունեն հստակ դիզայն, հղում կատարելով այն առիթին, որի համար դրանք թողարկվել են: Այս կատեգորիայի շատ մետաղադրամներ ծառայում են որպես միայն հավաքորդների առարկաներ, թեև որոշ երկրներ հուշադրամներ են թողարկում նաև կանոնավոր շրջանառության համար: Թեմատիկ մետաղադրամների մեծ մասը շարունակաբար թողարկվում է` հատուկ նշելով հին հուշարձանները կամ վայրերը, պատմական անձանց, վտանգված տեսակները և այլն: Այն ժամանակ, երբ թեմատիկ մետաղադրամները կարող են հնարավոր դարձնել կամ չդարձնել հիշատակի որևէ կոնկրետ իրադարձություն կամ հոբելյան, հուշադրամների և թեմատիկ մետաղադրամների միջև տարբերությունը հաճախ նսեմացվում է կամ անտեսվում:
Ենթակատեգորիաներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մետաղադրամները կարող են լինել հետևյալ երեք տեսակներից մեկը.
Կանոնավոր թողարկված մետաղադրամները ամեն օր առևտրի մեջ օգտագործվող սովորական մետաղադրամներն են և սովորաբար թողարկվում են միևնույն դիզայնով, մի քանի տարի, օրինակ, եվրոյի մետաղադրամները:
Շրջանառվող հուշադրամները նախատեսված են առևտրի մեջ օգտագործելու համար, սակայն դիզայնը թողարկվում է սահմանափակ ժամանակով, նախատեսված է հատուկ ուշադրություն հրավիրել կոնկրետ իրադարձության կամ անձի վրա: Օրինակները ներառում են 2 եվրո հուշադրամները կամ ԱՄՆ 50 նահանգների քառորդներ:
Չշրջանառվող օրինական վճարամիջոցները մետաղադրամներ են, որոնք օրինական վճարամիջոց են և այդպիսով կարող են տեսականորեն օգտագործվել ապրանքներ կամ ծառայություններ ձեռք բերելու համար, բայց դրանք նախատեսված չեն օգտագործման համար: Փոխարենը, դրանք նախատեսված են միայն որպես հուշանվերներ, որոնք հաճախ արտադրվում են ոսկու կամ արծաթի տեսքով պրուֆ հղկմամբ:
Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Պատմականորեն ցանկացած պետության կողմից թողարկված մետաղադրամները միշտ էլ արտացոլում են ընթացիկ քաղաքական կամ տնտեսական իրավիճակը: Շատ հին և մինչ ժամանակակից մետաղադրամները, անշուշտ, հիշատակում են տվյալ ժամանակվա իրադարձությունները: Օրինակ, հռոմեական մետաղադրամները հաճախ վկայակոչում են ռազմական արշավանքները և թշնամու ուժերի պարտությունը: Այս դարձերեսային տիպերը հաճախ խորհրդանշական կերպով ներկայացնում էին վերջին ժամանակները Հռոմեական կայսրության նվաճած տարածքների ենթակայությունը: Նման մետաղադրամները հնագույն քաղաքական քարոզչության օրինակներ են: Հռոմեական կայսրությունը կարող է ներկայացված լինել հպարտ մարտիկի տեսքով, որը «բարձրացնում է» կարճահասակ անձի, որը ներկայացնում է պարտված թշնամուն:
Պատմության ընթացքում մետաղադրամները սովորաբար թողարկվում են հատուկ առիթներով, առանց անպայմանորեն այդ առիթը բացահայտորեն հիշատակելով: Որոշ դեպքերում ժամանակավոր դդրամներ թողարկվել են անբարենպաստ պայմաններում, ինչպիսիք են շրջափակման մեջ գտնվող քաղաքը: Նման արտակարգ դրամներ թողարկվել են Վիեննայում 1529 թվականին, իսկ քաղաքը շրջապատված էր Օսմանյան կայսրության զորքերի կողմից: Այդ պայմանների հետ կապված, այդպիսի մետաղադրամները հաճախ արտադրվում են քառակուսի , այլ ոչ թե կլոր ֆլանների վրա (ավելի հեշտ է և արագ` քառակուսի ֆլան արտադրել, քան կլոր): Այս դարաշրջանի եվրոպական քառակուսի մետաղադրամները հայտնի են իրենց գերմանական կլիպպա «klippe» անունով: Մետաղադրամները կարող են նաև թողարկվել ռազմական արշավի ֆինանսավորման հատուկ նպատակով կամ ֆեոդալ տիրոջ կողմից իր անկախության համար տրված հարկի կամ պատերազմական հատուցումների վճարման համար:
Վերջին հարյուրամյակների ընթացքում հատուկ պատրաստված մետաղադրամները թողարկվել են նոր միապետի թագադրման հռչակման համար: Նման մետաղադրամները հայտնի են որպես «մեծ» մետաղադրամներ: Այս տեսակի մետաղադրամներ են թողարկվել Հնդկաստանում մոնղոլական դարաշրջանում («nisar» մետաղադրամներ), և Եվրոպայում աբսոլյուտիզմի դարաշրջանում: Եվրոպայում այդպիսի մետաղադրամները բաժանում էին արքայական կառույցից հասարակությունից ուշադրություն եւ ծափահարություններ ձեռք բերելու համար: Շվեդիայում այս տեսակի մետաղադրամները թողարկվեցին 1873 թվականին (հայտնի է որպես «kastpenning»):
Չշրջանառվող հուշադրամների նշանակությունը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մետաղադրամի հավաքորդները հաճախ բաժանում են չշրջանառվող օրինական վճարամիջոցի հարաբերական արժեքներով: Շատ երկրներ թողարկում են խոշոր քանակությամբ շրջանառության մեջ չմտնող օրինական վճարամիջոց բացառապես որպես շահույթ ցուցադրած արտադրություն: Իրադարձությունները, որոնք նշում են այդ մետաղադրամները, հաճախ ընտրվում են ընկալվող շուկայից, այլ ոչ թե երկրի համար նշանակալի իրադարձություններից: Քննադատները նշում են, որ շրջանառվող մետաղադրամները նպատակ ունեն ցուցադրել այն երկրի մշակույթը, որը թողարկում է դրանք, և, հետևաբար, ունեն պատմական հետաքրքրություն: Կողմնակիցները նշում են, որ չշրջանառվող մետաղադրամները հաճախ օգտագործվում են ցուցադրելու դրամահատության ձևի և տեխնոլոգիայի արվեստը: Չշրջանառվող մետաղադրամների համար մշակված տեխնոլոգիան տեղափոխվել է շրջանառության համար թողարկումներ. գունավոր մետաղադրամներն առաջին անգամ թողարկվել են որպես չշրջանառվող օրինական վճարամիջոց, սակայն Կանադան վերջերս վերջերս գունավոր հուշադրամներ է թողարկել (թեև սահմանափակ) շրջանառության համար:
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հուշադրամներ ըստ տարածաշրջանների.
- Ավստրալիայի հուշադրամներ
- Ավստրիայի հուշադրամներ
- Բերմուդյան կղզիների հուշադրամներ
- Բուլղարիայի հուշադրամներ
- Կանադայի հուշադրամներ
- Կոստա Ռիկայի հուշադրամներ
- Չեխիայի Հանրապետության հուշադրամներ
- չեխոսլովակիայի հուշադրամներ
- ԳՖՀ-ի հուշադրամների ցանկ
- Հունաստանի հուշադրամներ
- Հնդկասստանի հուշադրամներ
- Իռլանդիայի հուշադրամներ
- Լիտվայի հուշադրամներ
- Պակիստանի հուշադրամներ
- Ֆիլիպինների հուշադրամներ
- Լեհաստանի հուշադրամներ
- Սովետական Միության հուշադրամներ
- Ուկրաինայի հուշադրամներ
- Միացյալ Թագավորության հուշադրամներ
- Միացյալ Նահանգների հուշադրամներ
