Հունգարիայի նախագահ

Հունգարիայի Հանրապետության նախագահ ; հունգ.՝ Magyarország köztársasági elnöke
	Նախագահի տարբերանշան;
	այլ=Պաշտոնավարում է՝; Ադեր Հանոշ; սկսած 2012 թվականմայիսի 10 թվականից
Նշանակող	Խորհրդարանի գաղտնի քվեարկությամբ
Պաշտոնավարման ժամկետ	5 տարի; երկու ժամկետից ոչ ավել
Անդրանիկ պաշտոնավար	Մատյաշ Սյուրոշ; հունգ.՝ Mátyás Szűrös
Ձևավորում	1989 թվական հոկտեմբերի 23
Կայք	[1]

Հունգարիայի նախագահ կամ Հունգարիայի Հանրապետության նախագահ (հունգ.՝ Magyarország köztársasági elnöke), Հունգարական Հանրապետության երկրի ղեկավար։ Գործող նախագահն է Հանոշ Ադերը (2012 թվականի մայիսի 10)^[1]։

Ընդհանուր տեղեկություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

2011 թվականից գործող օրենսդրության համաձայն, Հունգարիայի Նախագահը պետության գլուխն է, որը խորհրդանշում է ազգության միասնությունը, իրականացնում է երկրի կառավարումը և հետևում է պետական մարմինների կողմից ժողովրդավարական նորմերի կատարմանը^[2]։ Նախագահն ունի որոշակի լիազորություններ և պարտականություններ, որոնց մի մասը կարող է իրականացվել միայն Կառավարության աջակցությամբ։ Նախագահն ընտրվում է գաղտնի քվեարկությամբ, Խորհրդարանում 5 տարի ժամկետով և չի կարող անընդմեջ զբաղեցնել երկու ժամկետից ավելի^[3]։

Նախագահն օժտված է անձնական անձեռնմխելիությամբ։ Նա չի կարող զբաղվել որևէ այլ վճարովի աշխատանքով, չնայած կարող է զբաղվել ցանկացած այլ գործունեությամբ (եթե այն կապված չէ հեղինակային իրավունքների պահպանության հետ)։ Ժամանակավոր անաշխատունակության դեպքում Նախագահի պարտականությունները կատարում է Հունգարիայի Ազգային ժողովը^[3]։

Լիազորություններ և պարտականություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նախագահն ունի հետևյալ լիազորությունները և պարտականությունները.

ներկա լինելու Հունգարիայի Խորհրդարանի նիստին և հանդես գալ
ստեղծել օրինագծեր
առաջարկել պետական մակարդակով հանրաքվե անցկացնել
սահմանել խորհրդարանական, տարածաշրջանային ընտրությունների և Եվրախորհրդարանի ընտրությունների անցկացման ամսաթիվը, ինչպես նաև պետական մակարդակով հանրաքվեների անցկացման ամսաթիվը
որոշումներ ընդունել այն հարցերի շուրջ, որոնք վերաբերում են համակարգի որոշ իրավական ասպեկտներին
հրավիրել Խորհրդարանի սահմանադիր նիստ
լուծարել Խորհրդարանը
ստորագրել ընդունված օրենք կամ մերժել այն, ուղարկելով Խորհրդարան վերամշակման համար կամ Սահմանադրական դատարանի քննարկմանը ներկայացրել
առաջարկել վարչապետի, Կուրիայի նախագահի, գլխավոր դատախազի կամ նրա կողմից հիմնական իրավունքների լիազորի թեկնածությունը
նշանակել դատավորներին և բյուջեի խորհրդի ղեկավարին
նշանակել Հունգարիայի գիտությունների ակադեմիայի նախագահին
ղեկավարել զինված ուժերը (բանակը և ՌՕՈՒ)
մշակել կառավարության կազմակերպչական կառուցվածքը^[3]։

Ստորև ներկայացված գործողությունների համար Նախագահին անհրաժեշտ է Կառավարության աջակցությունը։

ընդունել խորհրդարանի լիազորությունների համաձայն` միջազգային պայմանագրերի վավերականությունը
նշանակել և ընդունել դեսպաններին և սուրհանդակներին
նշանակել նախարարների, Հունգարիայի ազգային բանկի Նախագահին և նրա Փոխնախագահին, անկախ կարգավորող մարմինների ղեկավարներին և համալսարանների դասախոսներին
հրահանգել համալսարանների ռեկտորներին
նշանակել գեներալների
որոշումներ ընդունել պարգևների շնորհելու, մրցանակների ու կոչումների մասին, ինչպես նաև հաստատել արտասահմանյան պետական պարգևներ կրելը
անհատապես ներում շնորհել
որոշումներ կայացնել իր իրավասության մեջ մտնող տարածքային կազմակերպման հարցերի վերաբերյալ
որոշումներ ընդունել քաղաքացիությունից զրկելու և ձեռք բերելու մասին
որոշումներ ընդունել այն հարցերի շուրջ, որոնք վկայակոչում են օրենքը, իր իրավասության շրջանակներում^[3]։

Ընտրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հունգարիայի նախագահն ընտրվում է գաղտնի քվեարկությամբ 5 տարի ժամկետով։ Ընտրություններն անց են կացվում 60-ից 30 օր ընկած ժամանակահատվածում, մինչև նախորդ նախագահի լիազորությունների ժամկետի ավարտը, ժամկետից շուտ հրաժարականի դեպքում` 30 օրվա ընթացքում լիազորությունների ժամկետի ավարտի պահից սկսած.^{[Ն 1]}։ Ընտրություններին կարող է մասնակցել առնվազն 35 տարեկան Հունգարիայի քաղաքացին, թեկնածուի գրանցման համար անհրաժեշտ է Խորհրդարանի առնվազն մեկ հինգերորդ մասի աջակցությունը<ref name="a11 (2)">Article 11 (2) of the Constitution<ref>։

Եթե առաջին փուլում թեկնածուն հավաքել է Խորհրդարանի պատգամավորների ձայների ավելի քան երկու երրորդը, նա անմիջապես Նախագահ է ընտրվում^{[Ն 2]}։ Հակառակ դեպքում կրկնակի քվեարկությունն անցկացվում է երկրորդ փուլում երկու թեկնածուների միջև պարզ մեծամասնության սկզբունքով, քվեարկությամբ հաղթողը Նախագահ է ընտրվում։ Ընտրությունները տևում են երկու անընդմեջ օրից ոչ ավել։ Ընտրված Նախագահը ստանձնում է պաշտոնը նախորդի լիազորությունների ժամկետը լրանալուց հետո` երդվելով Խորհրդարանի անդամների առջև^{[Ն 3]}։

Լիազորությունների դադարեցում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հունգարիայի Հանրապետության Նախագահի լիազորությունները դադարում են.

ժամկետը լրանալուց դեպքում
Նախագահի մահվան դեպքում
ավելի, քան 90 օր նրա անաշխատունակության դեպքում
ընտրություններին նրա մասնակցելու անհնարինության դեպքում
այլ աշխատանքի հետ կապված իր լիազորությունների անհամատեղելիության իր դիմումի դեպքում
իր հրաժարականի դեպքում
Նախագահի կոչումից զրկելու դեպքում։

Իմպիչմենտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Նախագահի անձեռնմխելիության հետ կապված նրա դեմ կարող է քրեական գործ հարուցվել է նրա լիազորությունները դադարեցնելուց հետո միայն^{[Ն 4]}։ Սակայն, եթե նա խախտել է Սահմանադրությունը կամ դիտավորյալ հանցագործության է կատարել իր պարտականություններ կատարման ժամանակ, Ազգային ժողովի հինգերորդ մասը կարող է իմպիչմենտ առաջարկել^[3], որը ընդունվում է Խորհրդարանի երկու երրորդի աջակցությունից հետո^{[Ն 5]}։ Խորհրդարանի բանաձևի պահից մինչև ընթացակարգի ավարտը Նախագահը չի կարող կատարել իր պարտականությունները^{[Ն 6]}։ Հեռացումը իրականացնում է Սահմանադրական Դատարանը^{[Ն 7]}։

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հունգարիայի նախագահների ցանկ

Նշումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ Article 11 (1) of the Constitution^[4]
↑ Article 11 (3) of the Constitution^[4]
↑ Article 11 (4) of the Constitution^[4]
↑ Article 13 (1) of the Constitution^[4]
↑ Article 13 (3) of the Constitution^[4]
↑ Article 13 (4) of the Constitution^[4]
↑ Article 13 (6) of the Constitution^[4]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ «Janos Ader made Hungary president» (բրիտանական անգլերեն). 2012 թ․ մայիսի 2. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 19-ին.
↑ «Конституция Венгрии (вступает в силу с 01.01.2012)». archive.is. 2013 թ․ ապրիլի 17. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ ապրիլի 17-ին. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 19-ին. {{cite web}}: Text "Конституции госу…" ignored (օգնություն)
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Varga, András Zs; Patyi, András; Schanda, Balázs; Nemzeti Közszolgálati Egyetem (2015). «The basic (fundamental) law of Hungary: a commentary of the new Hungarian constitution» (English). Dublin. ISBN 978-1-905536-81-8. OCLC 1000519886. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 19-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 ^4,6 «Wayback Machine․ THE FUNDAMENTAL LAW OF HUNGARY» (PDF). web.archive.org (անգլերեն). 2014 թ․ փետրվարի 21. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014 թ․ փետրվարի 21-ին. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 19-ին. Հունգարիայի հիմնական օրենքը

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հունգարիայի Նախագահի պաշտոնական կայքը (հունգարերեն)
Հունգարիայի Սահմանադրության տեքստը գերմաներեն (գերմ.) (հունգարերեն)
Magyarország Alaptörvénye
«Wayback Machine․ THE FUNDAMENTAL LAW OF HUNGARY» (PDF). web.archive.org (անգլերեն). 2014 թ․ փետրվարի 21. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014 թ․ փետրվարի 21-ին. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 19-ին. Հունգարիայի հիմնական օրենքը

Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Հունգարիայի նախագահ կատեգորիայում։

[5] Article 11 (1) of the Constitution^[4]

[6] Article 11 (3) of the Constitution^[4]

[7] Article 11 (4) of the Constitution^[4]

[8] Article 13 (1) of the Constitution^[4]

[9] Article 13 (3) of the Constitution^[4]

[10] Article 13 (4) of the Constitution^[4]

[11] Article 13 (6) of the Constitution^[4]

[1] «Janos Ader made Hungary president» (բրիտանական անգլերեն). 2012 թ․ մայիսի 2. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 19-ին.

[Սահմանադրություն-2] «Конституция Венгрии (вступает в силу с 01.01.2012)». archive.is. 2013 թ․ ապրիլի 17. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ ապրիլի 17-ին. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 19-ին. {{cite web}}: Text "Конституции госу…" ignored (օգնություն)

[law-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 Varga, András Zs; Patyi, András; Schanda, Balázs; Nemzeti Közszolgálati Egyetem (2015). «The basic (fundamental) law of Hungary: a commentary of the new Hungarian constitution» (English). Dublin. ISBN 978-1-905536-81-8. OCLC 1000519886. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 19-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

[FUNDAMENTAL-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 ^4,6 «Wayback Machine․ THE FUNDAMENTAL LAW OF HUNGARY» (PDF). web.archive.org (անգլերեն). 2014 թ․ փետրվարի 21. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014 թ․ փետրվարի 21-ին. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 19-ին. Հունգարիայի հիմնական օրենքը

[1]

[2]

[3]

[Ն 1]

[Ն 2]

[Ն 3]

[Ն 4]

[Ն 5]

[Ն 6]

[Ն 7]

[4]