Հունգարիայի Հանրապետության Ազգային ժողով

Հունգարիայի Հանրապետության Ազգային ժողով; հունգ.՝ Országgyűlés
Տեսակ
Տեսակ	միապալատ խորհրդարան
Պատմություն
Հիմնադրված	1848
Կազմը
Նստատեղեր	199
	parlament.hu(հունգարերեն)(անգլ.)

Աշնանային նստաշրջան, 2015

Հունգարիայի Ազգային ժողով (հունգ.՝ Országgyűlés), Հունգարիայի միապալատ օրենսդիր և ներկայացուցչական մարմին (խորհրդարան)։

Միապալատ մարմինը բաղկացած է 199 պատգամավորներից (1990-2014 թվականներին 386 պատգամավոր)` ընտրված 4 տարի ժամկետով։ Անդամների ընտրությունները հիմնված են խառը ընտրական համակարգի վրա, որը ներառում է միամանդատ և բազմամանդատ ընտրություններ ըստ շրջանների։ Քաղաքական կուսակցությունը կամ միավորումը, որպեսզի մտնի խորհրդարան պետք է հաղթահարի ընդհանուր ձայների թվի 5%, սակայն դա չի վերաբերում միամանդատ ընտրատարածքներում ինքնաառաջադրվածներին։ Ազգային Ժողովում գործում են 25 մշտական կոմիտեներ։ Հունգարիայի սահմանադրական դատարանը իրավունք ունի վիճարկել օրենսդրությունը սահմանադրականության հիման վրա։ Ժողովը տեղի է ունենում 1902 թվականից Բուդապեշտում՝ Հունգարիայի խորհրդարանի շենքում։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հունգարիայի սեյմը^[1] 1290-ական թվականներին եղել է Հունգարիայի միջնադարյան թագավորության օրենսդիր մարմնը^[2]։ Օրենսդիր մարմնի անվանումը ի սկզբանե, միջնադարում եղել է «Parlamentum»: Այն պարբերաբար անցկացվում էր ընդմիջումներով՝ 1527-1918 թվականներին ընկած ժամանակահատվածում և կրկին մինչև 1946 թվականը։

Հունգարիայի խորհրդարանի ժողովրդավարական բնույթը վերականգնվել է երկաթե վարագույրի հարվածով և 1989 թվականի կոմունիստական ռեժիմի անկումով։ Այսօրվա խորհրդարանը կոչվում է Օրսագդյուլեշ ինչպես թագավորական ժամանակներում էր, սակայն, որպեսզի տարբերել պատմական սեյմից, կոչվում է որպես «Ազգային ժողով»։ Բուդապեշտ միացվել է երեք քաղաքներից 1873 թվականին, իսկ յոթ տարի անց Սեյմը որոշեց ստեղծել խորհրդարանի նոր ներկայացուցչական շենք, որում արտահայտվում ազգի ինքնիշխանությունը։ Խորհրդարանի շենքի շինարարությունը սկսվել է 1885 թվականին, բացվել է 1896 թվականին երկրի 1000-ամյակի առթիվ և ավարտվել է 1904 թվականին (ճարտարապետը ավարտից առաջ կուրացել է)։

Մոտ 100 000 մարդ ներգրավված էր շինարարություն մեջ, որի ընթացքում օգտագործվել է 40 միլիոն աղյուսներ, կես միլիոն թանկարժեք քարեր և 40 կգ (88 ֆունտ) ոսկի։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից սկսած օրենսդիր մարմինը դարձել է միապալատ, և այսօր կառավարությունը օգտագործում է շենքի միայն մի փոքր մասը։ Հունգարական Ժողովրդական Հանրապետության ժամանակ շենքի վրա զետեղվել է կարմիր աստղ, սակայն այն հանվել է 1990 թվականին։ Մաթիաս Շրեսեսը հռչակեց Հունգարական Հանրապետությունը 1989 թվականի հոկտեմբերի 23-ին։

Հունգարիայի Ազգային Ժողովի նախագահներ (1990 թվականից)[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քաղաքական կուսակցություն

Անկուսակցականներ

Ազատ դեմոկրատների դաշինք

Հունգարիայի ժողովրդավարական ֆորում

Հունգարական սոցիալիստական կուսակցություն

Ֆիդես՝ Հունգարիայի քաղաքացիական միություն

№	Անուն	Լիազորությունների ժամկետ		Քաղաքական կուսակցություն	Ազգային Ժողով (Ընտրություններ)
—	Ֆոդոր Իշտվան (1945–) и.о.	1989 թվականի հոկտեմբերի 23	2 мая 1990	Անկուսակցական	—
19	Արպադ Գյոնց (1922–2015)	1990 թվականի մայիսի 2	3 августа 1990	Ազատ դեմոկրատների դաշինք	1 (1990)
20	Դյորդ Սաբադ (1924–2015)	1990 թվականի օգոստոսի 3	27 июня 1994	Հունգարիայի ժողովրդավարական ֆորում	1 (1990)
21	Ժոլտան Գալ (1940–)	1994 թվականի հունիսի 28	17 июня 1998	Հունգարական սոցիալիստական կուսակցություն	2 (1994)
22	Յանոշ Ադեր (1959–)	1998 թվականի հունիսի 18	14 мая 2002	Հունգարիայի Ֆիդես քաղաքացիական միություն	3 (1998)
23	Կատալին Սիլի (1956–)	2002 թվականի մայիսի 15	15 мая 2006	Հունգարական սոցիալիստական կուսակցություն	4 (2002)
23	Կատալին Սիլի (1956–)	2006 թվականի մայիսի 16	14 сентября 2009	Հունգարական սոցիալիստական կուսակցություն	5 (2006)
24	Բելա Կատոնա (1944–)	2009 թվականի սեպտեմբերի 15	13 мая 2010	Հունգարական սոցիալիստական կուսակցություն	5 (2006)
25	Պալ Շմիտ (1942–)	2010 թվականի մայիսի 14	5 августа 2010	Հունգարիայի Ֆիդես քաղաքացիական միություն	6 (2010)
26	Լալսլո Կյովեր (1959–)	2010 թվականի օգոստոսի 6	5 мая 2014	Հունգարիայի Ֆիդես քաղաքացիական միություն	6 (2010)
26	Լալսլո Կյովեր (1959–)	2014 թվականի մայիսի 6	գործող	Հունգարիայի Ֆիդես քաղաքացիական միություն	7 (2014)

Կազմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ներկայիս կազմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կուսակցություն/Կոալիցիա		Միամանդատ ցանկ				Ազգային ցանկ				Ընդամենը
Կուսակցություն/Կոալիցիա		Ձայներ	%	+/-	Տեղեր	Ձայներ	%	+/-	Տեղեր	Տեղեր	%	+/-
	Հունգարիայի Ֆիդես քաղաքացիական միություն	2 165 344	44,11 %	9,3 %	96	2 264 730	44,87 %	7,9 %	37	133 / 199	66,83 %	1,0 %
	Միություն	1 317 877	26,85 %	▲ 5,6 %	10	1 290 804	25,57 %	▲ 6,3 %	25	38 / 199	19,10 %	▲ 3,8 %
	Լավագույն Հունգարիա (կուսակցություն)	1 000 637	20,39 %	▲ 4,0 %	0	1 020 476	20,22 %	▲ 3,6 %	23	23 / 199	11,56 %	0,6 %
	Քաղաքականությունը կարող է լինել ուրիշ	244 191	4,97 %	0,1 %	0	269 413	5,34 %	2,1 %	5	5 / 199	2,51 %	1,6 %
Ընդամենը			100 %		106	5 047 310	100 %		93	199	100 %

Խորհրդարանի կազմ (1990 թ.)[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1990–1994:

33

93

21

164

44

10

1994–1998:

209

69

20

22

38

26

2

1998–2002:

134

24

148

17

48

14

1

2002–2006:

178

20

164

24

2006–2010:

190

20

141

23

11

1

2010–2014:

59

16

227

36

47

1

2014–2018:

29

5

117

16

23

9

Սոցիալիստներ

Ազատ դեմոկրատներ

Քաղաքականությունը կարող է լինել ուրիշ

Հունգարիայի ժողովրդավարական ֆորում

Քրիստոնեա-դեմոկրատական ժողովրդական կուսակցություն (Հունգարիա)

Փոքր տերությունների անկախ կուսակցություն

Ֆիդես

Արդարություն և կյանք

Իյոբիկ

Սամոգուրետ

Անկախներ

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ András Gergely, Gábor Máthé: The Hungarian state: thousand years in Europe (published in 2000)
↑ Elemér Hantos: The Magna Carta Of The English And Of The Hungarian Constitution (1904)

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հունգարիայի խորհրդարանի պաշտոնական կայք

[1] András Gergely, Gábor Máthé: The Hungarian state: thousand years in Europe (published in 2000)

[2] Elemér Hantos: The Magna Carta Of The English And Of The Hungarian Constitution (1904)

[1]

[2]