Հովարդ Սթաունթոն

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Հովարդ Սթաունթոն
անգլ.՝ Howard Staunton
Պետություն(ներ) Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն
Ծննդյան ամսաթիվապրիլի 1, 1810(1810-04-01)
ԾննդավայրWestmorland, Անգլիա, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն
Մահվան ամսաթիվհունիսի 22, 1874(1874-06-22)[1][2] (64 տարեկան)
Մահվան վայրԼոնդոն, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն
365chessHoward_Staunton
Chesstempo համար246299
ICCF համար246299
 Howard Staunton Վիքիպահեստում
Սթաունթոնը 1860 ական թվականներին

Հովարդ Սթաունթոն (անգլ.՝ Howard Staunton, ապրիլի 1, 1810(1810-04-01), Westmorland, Անգլիա, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն - հունիսի 22, 1874(1874-06-22)[1][2], Լոնդոն, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն), անգլիացի շախմատիստ և շախմատի պատմաբան, աշխարհում ուժեղագույնն է դարձել 40-ական թվականներին XIX դարում, գրականագետ, Շեքսպիրի ստեղծագործական կյանքը հետազոտող։ Կազմակերպիչ և Առաջին միջազգային մրցաշարի մասնակից, որը տեղի է ունեցել Լոնդոնի Սենթ-Դժորդջ ակումբում 1851 թվականին և այնտեղ զբաղեցրել է 4-րդ տեղը, 16 մասնակցից։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Շախմատի հետ ծանոթացել է 1830 թվականին այդ ժամանակ աշխատել է որպես լրագրող։ Շատ է խաղացել Լոնդոնի տարբեր ակումբներում, получая фору (ладья, конь, пешка): Լուրջ առաջընթացի է հասել 1830-ական թվականների վերջին։ 1840-ական թվականներին հաղթել է բոլոր աշխարհի ուժեղագույն շախմատիստներին (см. таблицу результатов):

1841-1842 թվականներին հաղթում է շոտլանդական ամենաուժեղ վարպետ Ջոն Կոխրենին, որը հաղթել է Կառլ Անդրեվիչ Յանիշին և Պեր դե Սենտ-Ամանին։ Սթաունթոնը 600 խաղեից մոտ 400 հաղթել է։ Խաղացել է Կոխրենի հետ, զիջելով—խաղազինվորին (семь партий, 3½ : 3½).

Մեծամասնությամբ խաղացել է ժամանակակիցների հետ, տալով фор:Հաճախ պարտվում էր աննշան հանդիկապ խաղերին ոչ այդքան ուժեղ շախմատիստներին (Лёве 1847/48; Ч. Стэнли 1839; Бокль 1843 и т. д.): Նրա Վերջին ելույթն դարձել է Բիրմինգեմսկի մրցաշարը 1858 թվականի։

Ստեղծող և գլխավոր խմբագիր (1844-1854) շախմատային ամսագրում «Շախմատային խաղի երթը»։ Շախմատի ղեկավարության դեբյուտային հեղինակ։

1849 թվականին Սթաունթոնը համաձայնել է ազատ արձակել շախմատային կոմպլեկտներ, նրա անունով նշյալ, և մասնակցել է նրա գովազդում։ Հիմա շախմատային կոմպլեկտները Սթաունթոն համարում է ստանդարտ պաշտոնական մրցումների համար։

Ներդրումները առաջնախաղում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գամբիտ Սթաունթոն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

abcdefgh
8
a8 black rook
b8 black knight
c8 black bishop
d8 black queen
e8 black king
f8 black bishop
g8 black knight
h8 black rook
a7 black pawn
b7 black pawn
c7 black pawn
d7 black pawn
e7 black pawn
g7 black pawn
h7 black pawn
f5 black pawn
d4 white pawn
e4 white pawn
a2 white pawn
b2 white pawn
c2 white pawn
f2 white pawn
g2 white pawn
h2 white pawn
a1 white rook
b1 white knight
c1 white bishop
d1 white queen
e1 white king
f1 white bishop
g1 white knight
h1 white rook
8
77
66
55
44
33
22
11
abcdefgh
Գամբիտ Սթաունթոնը հոլանդական պաշտպանության ժամանակ

Ի պատիվ նրա անվամբ ճանաչվել է գամբիտ հոլանդական պաշտպանություն, քայլերով սկսելիս 1.d2-d4 f7-f5 2.e2-e4 (Գամբիտ Սթաունթոն)։ Զիգբերտ Տարաշը համարել է Գամբիտ Սթաունթոնին հոլանդական պաշտպանության հերքման համար։

Անգլիական սկիզբը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

abcdefgh
8
a8 black rook
b8 black knight
c8 black bishop
d8 black queen
e8 black king
f8 black bishop
g8 black knight
h8 black rook
a7 black pawn
b7 black pawn
c7 black pawn
d7 black pawn
e7 black pawn
f7 black pawn
g7 black pawn
h7 black pawn
c4 white pawn
a2 white pawn
b2 white pawn
d2 white pawn
e2 white pawn
f2 white pawn
g2 white pawn
h2 white pawn
a1 white rook
b1 white knight
c1 white bishop
d1 white queen
e1 white king
f1 white bishop
g1 white knight
h1 white rook
8
77
66
55
44
33
22
11
abcdefgh
Սթաունթոնի առաջնախաղը (անգլիական սկիզբ)

Սթաունթոնի Սիրելի ընթացքը 1.с2-с4 հետագայում ստացել է անգլիական սկիզբ անվանումը։ Հետևյալ առաջնախաղը հանդիսանում է Սիցիլիական պաշտպանություն սպիտակների համար, այսինքն՝ առավելագույն արագությամբ։

Ֆերզեվի Գամբիտ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Առավել ծաղկուն ռոմանտիզմի Սթաունթոնը հաճախ կիրառել է Թագուհու գամբիտ և նույնիսկ Տառաշի պաշտպանություն։ Սթաունթոնը և նրա հակառակորդը Սենթ Ամանը խաղում 1843 թվականի կիրառել են ժամանակակից խաղասկիզբ և գործել են վարպետօրեն։ Սթաունթոնի կարծիքով, Ֆերզեվի գամբիտը տարբերվում է ավելի հավատարիմ արքայական հարձակմամբ։

Խաղի ոճ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սթաունթոնի պարտիան շախմատային արվեստի դասական նմուշն է։ Ստեղծագործական առաջին փուլում, նա գործել է իտալական դպրոցի ձեևով (Դժուլիո Չեզարե Պոլերիո, Դժոակինո Գրեկո, Երկոլե դել Րիո, Դժամբատիստա Լոլլի, Դոմենիկո Լորենցո Պոնցիանի, Վիլյամ Լյուիս, Ալեկսանդր Մակ-Դոննել)։ Հովարդի դեբյուտային խաղացանկը բաղկացած գամբիտներից։ Սկսած Սենտ-Ամանի խաղից (1843) Սթաունթոնը գործել է դիրքային ձևով, ելույթ ունենալով Ֆրանսիա-Անդրե Դանիկան Ֆիլիդորի հետևորդ։ Փաստորեն անգլիական չեմպիոնի պարտիան հանդիսանում է կապող օղակ Ֆիլիդոր համակարգի և Վիլհելմ Ստեինի ուսուցման հետ։ Ֆիշերը Սթաունթոնին համարել է շախմատի լավագույն վերլուծաբաններից մեկը։ Սթաունթոնի սիրելի քայլերից մեկը - դասական զոհ որակի (օրինակ, 21-րդ պարտիան ընդդեմ Սենտ-Ամանի հետ), որը պահանջում է հիանալի տեխնիկայի իրականացման դասավորության առավելությունները։ Շախմատային գրականության մեջ Սթաունթոնի ոճը ստացել է օրթոդոքս անվանումը։

Մարզական արդյունքներ (հանդիպումները և մի շարք հավասար խաղեր)[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Տարի Մրցումների անվանումներ + = Միավորներ
1840 Խաղ Ու. Պոպերտաի դեմ (Գերմանիա) 10 5 6 13 из 21
1842 Շախմատի մի քանի պարտիա Պ. Շ. Սենթ Ամանի դեմ (Ֆրանսիա) 2 3 1 2½ из 6
1843 Խաղ Պ. Շ. Սենթ Ամանի դեմ (Ֆրանսիա) 11 6 4 13 из 21
1846 Խաղ Բերնհարդ Գորվիցի դեմ (Գերմանիա) 14 7 3 15½ из 24
Խաղ Դանիել Գարվիցի դեմ (Գերմանիա)[3] 12 9 1 12½ из 22
1851 Խաղ Բրոուդի հետ (Անգլիա) (1/8 Լոնդոնյան մրցաշարում) 2 0 0 2 из 2
Խաղ Բերնհարդ Գորվիցի դեմ (Գերմանիա) (1/4 Լոնդոնյան մրցաշարում) 4 2 1 4½ из 7
Խաղ Ադոլֆ Անդերսենի դեմ (Գերմանիա) (1/2 Լոնդոնյան մրցաշարում) 1 4 0 1 из 5
խաղ Է. Ուիլյամսաի դեմ (Անգլիա) (Լոնդոնի մրցաշարում 3-րդ տեղի համար խաղ ) 3 4 1 3½ из 8
Խաղ ռևանշ խաղ Է. Ուիլյամսի դեմ (Անգլիա)[4] 6 2 3 7½ из 11
Խաղ Կառլ Անդրեվիչ Յանիշ դեմ (Ռուսաստան) 7 2 1 7½ из 10
1853 Շախամտի մի քանի պատիա Տ. Լազաի դեմ (Գերմանիա) 4 5 3 5½ из 12

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 Encyclopædia Britannica
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  3. Семь партий игрались на равных (Стаунтон выиграл 7:0), в восьми Стаунтон давал фору — пешку f7 (Стаунтон уступил 1,5:6,5), в семи — пешку f7 и ход (Стаунтон выиграл 4:3)
  4. Матч должен был играться до семи побед. Стаунтон сдал матч, т.к. противник играл слишком медлительно, думая над партией до 12 часов.

Գրքեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  • Нейштадт Я. Некоронованные чемпионы. Москва: Физкультура и спорт, 1975.

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]