Հոպլոֆոբիա

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Հոպլոֆոբիա (հին հունարեն՝ ὅπλον նշանակում է զենքեր և հին հունարեն՝ φόβος՝ վախ), վախ և հակակրանք զենքի[1][2] և զինված քաղաքացիների նկատմամբ[3][4]։

Այս քաղաքական նորաբանությունը ստեղծվել է թոշակի անցած ամերիկացի զինվորական Ջեֆ Կուպերի կողմից որպես նվաստացուցիչ տերմին՝ «զենքի նկատմամբ իռացիոնալ զզվանքը» նկարագրելու համար[5][6][7]։

Որոշ բժշկական բառարաններում հոպլոֆոբիան կոչվում է ֆոբիա և վախ զենքից, հիմնականում՝ հրազենից[8][9][10]։

Տերմինի ծագում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գրող, ծովային ծառայության պաշտոնաթող գնդապետ և զենքի հայտնի փորձագետ Ջեֆ Կուպերը պնդում է, որ 1962 թվականին հորինել է տերմինը՝ նկարագրելու այն, ինչն ինքը սահմանել է որպես «հոգեկան խանգարում, որը բաղկացած է տեխնիկական սարքերից, մասնավորապես՝ հրազենից իռացիոնալ վախից»[11]։

Ես հորինեցի «հոպլոֆոբիա» տերմինը 1962 թվականին՝ ի պատասխան բառի ընկալվող անհրաժեշտության՝ նկարագրելու մտավոր խանգարումը, որը բաղկացած է գործիքների, մասնավորապես՝ զենքի նկատմամբ անհիմն վախից։ Հոպլոֆոբիայի ամենատարածված դրսևորումն այն գաղափարն է, որ գործիքներն ունեն իրենց կամքը, բացի իրենց օգտագործողի կամքից։ […]Այսպիսով, հոպլոֆոբիան օգտակար բառ է, բայց ինչպես բոլոր բառերը, այն պետք է ճիշտ օգտագործվի[7]։

Տերմինի հիմքում ընկած է հունարեն երկու բառ՝ հին հունարեն՝ ὅπλον՝ զենք[12] և հին հունարեն՝ φόβος՝ վախ[13]։ Չլինելով հոգեբույժ՝ Կուպերը օգտագործել է տերմինը որպես այլընտրանք անգլիական այլ ժարգոնիզմների, որոնք օգտագործվել են ամերիկյան հրացանագործական համայնքում. «Մենք նրանց համարում ենք «զենք խլող» (gun grabbers) և «հակահրազենային ֆանատիկոսներ» (anti-gun nuts), բայց այս տերմինները չեն բացատրում այս պահվածքը»։ Կուպերն այս պահվածքը վերագրել է հրազենի և այլ զենքերի հանդեպ իռացիոնալ վախին։ Կուպերի կարծիքն այն է, որ «հոպլոֆոբիայի ամենատարածված դրսևորումն այն գաղափարն է, որ գործիքները, մասնավորապես զենքերը, ունեն իրենց սեփական կամքը՝ անկախ իրենց օգտագործողներից»[11]։ Pittsburgh Tribune-Review-ի հոդվածում սյունակագիր Դիմիտրի Վասիլարոսը պնդում է, որ այս տերմինը նախատեսված էր Կուպերի կողմից որպես ծաղր՝ ծաղրելու համար նրանց, ովքեր ազատ կամքով են օժտում զենքերին[14]։

Բժշկական կարգավիճակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հոպլոֆոբիան այն ֆոբիաներից չէ, որոնք թվարկված են Հոգեկան խանգարումների ախտորոշման և վիճակագրական ձեռնարկում, որը հրապարակվել է Ամերիկյան հոգեբուժական ասոցիացիայի կողմից։ Այնուամենայնիվ, տերմինն ընդգրկված է Ֆոբիաների, վախերի և անհանգստության հանրագիտարանում (երրորդ հրատարակություն), ինչպես նաև Օքսֆորդի հոգեբանության բառարանում։

Կուպերի շարադրած տերմինի իմաստն ու օգտագործումը դուրս է գալիս հոգեկան խանգարումների ախտորոշման և վիճակագրական ձեռնարկում օգտագործված ֆոբիայի սահմանումից։ Օրինակ, ֆոբիաների ախտորոշիչ չափանիշներից մեկն այն է, որ մարդը գիտակցում և ընդունում է, որ իր վախը իռացիոնալ է և հաճախ առաջացնում է որոշակի ֆունկցիոնալ խանգարումներ[15]։ Հրազենի և զենքի այլ տեսակների նկատմամբ իրական ֆոբիաներ այս բառի բժշկական սահմանման մեջ կան, բայց այնքան էլ հաճախ չեն հանդիպում։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ Джозеф Сеген (2006). Concise Dictionary of Modern Medicine. New York: McGraw-Hill. стр. 307. ISBN 0-8385-1535-5. «hoplophobia PSYCHOLOGY Fear of firearms. See Phobia»
  2. ↑ Филип Нинан; Боади Данлоп (2006). Contemporary Diagnosis and Management of Anxiety Disorders. Pennsylvania: Handbooks in Health Care. стр. 107. ISBN 1-931981-62-0. «Table 7-1 Names of Some Phobias…Unusual…Hoplophobia-fear of firearms».
  3. ↑ Давид Копел (2005). «The licensing of concealed handguns for lawful protection: support from five state Supreme Courts Արխիվացված 2012-05-10 Wayback Machine». Albany Law Review 68 (2): 305+. «The precise term for such fears is „hoplophobia“ (fear of armed citizens)»
  4. ↑ Джеймс С. Хо, окружной судья, Пятый окружной апелляционный суд США. (20 июля 2018 г.) «Конституционные права не должны уступать место хоплофобии». Несогласный с отказом в повторном слушании дела по делу №. 15-10311, Манс против сессий. (չաշխատող հղում)
  5. ↑ Джефф Купер To Ride, Shoot Straight, and Speak the Truth Արխիվացված 2013-10-02 Wayback Machine Boulder, Colorado: Paladin Press. страницы 16-19.
  6. ↑ Вассиларос, Дмитрий (8 января 2006 г.). "Блумберговская хоплофобия" . Pittsburgh Tribune-Review . Получено 2012-08-24. Хоплофобия - это насмешливый невроз, «открытый» в 1962 году инструктором по огнестрельному оружию Джеффом Купером, который считает, что оружие обладает свободной волей. Или любая воля по этому вопросу.
  7. ↑ 7,0 7,1 Купер, Джефф. Том 5 № 7 Комментарии Джеффа Купера. Июнь 1997, стр. 39.
  8. ↑ Сеген, Джозеф (13 августа 2010 года). «Краткий словарь современной медицины»(չաշխատող հղում). BookBaby - через Google Книги.
  9. ↑ Доктор, Рональд М.; Кан, Ада П.; Адамек, Кристина (12 мая 2010 года). «Энциклопедия фобий, страховщиков и тревог, третье издание». Infobase Publishing - через Google Книги.
  10. ↑ Колман, Эндрю М. (7 апреля 2018 г.). «Словарь психологии». Издательство Оксфордского университета - через Google Книги.
  11. ↑ 11,0 11,1 Джефф Куппер Vol. 5 No. 7 Jeff Cooper’s Commentaries. Июнь 1997, стр. 39.
  12. ↑ ὅπλον, Генри Джордж Лидделл, Роберт Скотт, A Greek-English Lexicon, on Perseus
  13. ↑ φόβος, Генри Джордж Лидделл, Роберт Скотт, A Greek-English Lexicon, on Perseus.
  14. ↑ Дмитрий Вассиларос (8 января, 2006). «Хоплофобия Блумберга». Питсбург Трибьюн Ревю. «Хоплофобия — это насмешливый термин „открытый“ в 1962 году оружейным инструктором и писателем Джеффом Купером для высмеивания тех, кто думает, что оружие обладает свободой воли. Или любой волей, если на то пошло».
  15. ↑ Диагностическое и статистическое руководство по психическим расстройствам DSM-IV стр. 449.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Հոպլոֆոբիա&oldid=8973787» էջից