Հոյլ Ֆրեդ
.svg){kind=small}
Հոյլ Ֆրեդ (հունիսի 24, 1915[1][2][3][…], Բինգլի (քաղաք), Բրադֆորդ, Արևմտյան Յորքշիր, Միացյալ Թագավորություն - օգոստոսի 20, 2001[1][2][3][…], Բորնմութ, Bournemouth, Christchurch and Poole, Դորսետ, Հարավարևմտյան Անգլիա, Անգլիա, Միացյալ Թագավորություն[2]), հայտնի բրիտանացի աստղագետ և տիեզերաբան։ Լոնդոնի Թագավորական ընկերության անդամ (1957)[13], Միացյալ Նահանգների Գիտությունների ազգային ակադեմիայի արտասահմանյան անդամ (1969)[14]։ Մի քանի գիտաֆանտաստիկ վեպերի հեղինակ։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ֆրեդ Հոյլը ծնվել է 1915 թվականի հունիսի 24-ին Յորքշիրի Բինգլի քաղաքում։ Մանկության տարիներին նա հետաքրքրված էր աստղագիտությամբ, ավարտել է Քեմբրիջի համալսարանը մաթեմատիկայի և տեսական ֆիզիկայի մասնագիտությամբ, այնուհետև աշխատել է Ռուդոլֆ Փայերլսի և Բևեռ Դիրակի հետ միասին։ 1930-ականների վերջին Ռայմոնդ Լիտլթոնի հետ աշխատել է աստղի էվոլյուցիայի տեսության վրա։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներին նա աշխատել է Բրիտանական ծովակալությունում՝ հակառադիոլոկացիոն համակարգերի ստեղծման ուղղությամբ։ Նա աստղագիտություն է դասավանդել Քեմբրիջում, Կալիֆոռնիայի տեխնոլոգիական ինստիտուտում և Քորնելի համալսարանում, աշխատել է Պալոմարսի աստղադիտարանում և Մաունթ Ուիլսոնի աստղադիտարանում։ Մարտին Շվարցշիլդի հետ միասին նա մշակել է կարմիր հսկաների էվոլյուցիայի տեսությունը։ Տեսականորեն կանխատեսել, հետագայում փորձնականորեն հաստատվել է, ածխածին-12-ի միջուկային ռեզոնանսային երևույթը (եռակի հելիումի ռեակցիա)[15]։ 1948 թվականին գերմանացի Բոնդիի և Թոմաս Գոլդի հետ նա մշակել է տիեզերքի ստացիոնար մոդելը, որը ենթադրում է նյութի առաջացման և տիեզերքի ընդլայնման գործընթացների անկախություն։ Ենթադրվում է, որ հենց Հոյլն է առաջին անգամ օգտագործել «Մեծ պայթյուն» տերմինը՝ այն բնութագրելով որպես մոդելի այլընտրանք։ Նա նաև «պանսպերմիայի» տեսության (տիեզերքում կյանքի տարածումը միջաստղային տարածության մեջ տարվող օրգանական «սպորների» միջոցով) տեսության ջատագովն էր։ Նա Թագավորական աստղագիտական ընկերության նախագահն էր։ 1972 թվականին գիտության մեջ ունեցած ներդրման համար նա արժանացել է Միացյալ Թագավորության Ասպետական աստիճանի։ Սըր Ֆրեդ Հոյլը մահացել է 2001 թվականի օգոստոսի 20-ին 87 տարեկան հասակում՝ Դորսեթ շրջանի Բորնմութ քաղաքում։
Ստեղծագործություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Բացի քսանից ավելի գիտական և գիտահանրամատչելի գրքերից՝ Ֆրեդ Հոյլը գրել է նաև մի քանի գիտաֆանտաստիկ վեպեր. «Առաջին հոկտեմբերն ուշ կլինի» («Հոկտեմբեր առաջինը շատ ուշ է», 1966 թվական),«Հալլիի գիսաստղը »(«Գիսաստղ Հալլի », 1985 թվական)։ 1962 թվականին լույս է տեսել նրա և Ջոն Էլիոտի համահեղինակած «Անդրոմեդայի համար» հեռուստասերիալի սյուժեն, որը հրատարակվել է ռուսերենով ՝ «Անդրոմեդա» անունով «Արտասահմանյան գիտական ֆանտաստիկա» շարքում՝ 1966 թվականին։ Նրա հեղինակած մի վեպերից են՝ «Հինգերորդ մոլորակ» («Հինգերորդ մոլորակ», 1963), «Յոթ քայլ դեպի արև» («Յոթ քայլ դեպի արև», 1970), «Ամենախորը տարածություն» (1974) և այլ վեպեր։ Համագործակցելով նրա որդու ՝ Ջեֆֆրի Հոյլի հետ՝ 1967 թվականին նա հրատարակել է նաև իր «Տարր 79» («Տարր 79») ստեղծագործությունը։
Մրցանակներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Գաթրիի մեդալ և մրցանակ (1960)
- Մեսենջեր դասախոսություններ (1960)
- Ռիխմեյնեի հուշամրցանակ (1964)
- Վայզմանի հիշատակի դասախոսություններ (1964)
- Բեյքերի դասախոսություն (1968)
- Գիտության հանրահռչակման համար ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Կալինգա մրցանակ (1968)
- Արքայական աստղագիտական ընկերության ոսկե մեդալ (1968)
- Կառլ Յանսկու դասախոսությունը (1969)
- Կելվինի դասախոսություն (1970)
- Քեթրին Բրյուսի մեդալ Խաղաղ օվկիանոսի աստղագիտական ընկերության (1970)
- Հենրի Նորիս Ռասելի անվան մրցանակ (1971)
- Լոնդոնի թագավորական ընկերության արքայական մեդալ (1974)
- Կառլ Շվարցշիլդի մեդալ (1992)
- Բալզանի մրցանակ (1994)
- Կրեֆորդի մրցանակ Շվեդիայի Գիտությունների Ակադեմիայի «Աստղերի աստղերի էվոլյուցիայի և միջուկային գործընթացների ուսումնասիրությանը ռահվիրա ներդրելու համար» (1997)
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 2,15 2,16 2,17 2,18 2,19 2,20 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ — 1994.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Internet Speculative Fiction Database — 1995.
- ↑ 4,0 4,1 https://www.theguardian.com/news/2001/aug/23/guardianobituaries.spaceexploration
- ↑ 5,0 5,1 https://royalsocietypublishing.org/doi/10.1098/rsbm.2003.0013 — P. 241.
- ↑ https://www.esa.int/About_Us/Corporate_news/Professor_Sir_Fred_Hoyle
- ↑ https://royalsocietypublishing.org/doi/10.1098/rsbm.2003.0013
- ↑ MacTutor
- ↑ https://aas.org/grants-and-prizes/henry-norris-russell-lectureship
- ↑ https://aapt.org/Programs/awards/richtmyer.cfm
- ↑ https://doi.org/10.1088/0370-1328/77/1/302
- ↑ 12,0 12,1 Notable Names Database — 2002.
- ↑ «Արխիվացված պատճենը». Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ հուլիսի 25-ին. Վերցված է 2021 թ․ հուլիսի 25-ին.
- ↑ http://www.nasonline.org/member-directory/deceased-members/46800.html
- ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/B2FH_paper
- Հունիսի 24 ծնունդներ
- 1915 ծնունդներ
- Մեծ Բրիտանիայում ծնվածներ
- Օգոստոսի 20 մահեր
- 2001 մահեր
- Անգլիայում մահացածներ
- Լոնդոնի թագավորական ընկերության անդամներ
- Թագավորական շքանշանով պարգևատրվածներ
- Բալցանի մրցանակի դափնեկիրներ
- Ամերիկայի արվեստների և գիտությունների ակադեմիայի անդամներ
- Ամերիկյան փիլիսոփայական ընկերության անդամներ
- ԱՄՆ-ի գիտությունների ազգային ակադեմիայի անդամներ
- Անձինք այբբենական կարգով
- 20-րդ դարի աթեիստներ
- Ֆիզիկոսներ այբբենական կարգով