Հոլի էֆեկտ

Հոլի Էֆեկտը
1.Էլեկտրոններ
2.Զոնդ
3.Մագնիստեր
4.Մագնիսական դաշտ
5.Էլեկտրական հոսանքի աղբյուր

Հոլի Էֆեկտ, մագնիսական դաշտում գտնվող հոսանքակիր հաղորդիչում կամ կիսահաղորդիչում լայնական էլեկտրական դաշտի առաջացումը։ Լայնական գալվանամագնիսական երևույթներից․ հայտնաբերել է ամերիկացի ֆիզիկոս Էդվին Հոլը 1879 թվականին։ Իզոտրոպ հաղորդչի կամ կիսահաղորդչի համար էլեկտրական դաշտի լարվածությունը՝ $E_{H}=R[H,J]$, որտեղ $H$-ը մագնիսական դաշտի լարվածությունն է, $J$-ն՝ հոսանքի խտությունը, իսկ $R$-ը՝ Հոլի հաստատունը։ Հոլի Էֆեկտ-ը պայմանավորված է մագնիսական դաշտում շարժվող լիցքավորված մասնիկի վրա ազդող Լորենցի ուժով։ Վերջինիս առկայությամբ լիցքերը շեղվում են իրենց շարժման հետագծից։ Հաղորդչի հանդիպակաց կողմնային նիստերի վրա լիցքերի կուտակումը շարունակվում է այնքան, մինչև որ ծագած ε_Υ լայնական էլեկտրական դաշտը հավասարակշռում է մագնիսական ուժը։ $R$-ի արժեքը ընդհանուր դեպքում կախված է լիցքակիրների խտությունից, դրանց ցրման մեխանիզմից, իսկ նշանը՝ հաղորդականության տեսակից (օրինակ, կիսահաղորդչի էլեկտրոնային հաղորդականության դեպքում $R<0$, իսկ խոռոչային հաղորդականության դեպքում $R>0$)։ Հոլի Էֆեկտի փորձնական ուսումնասիրությունը կարևոր տեղեկություններ է տալիս պինդ մարմինների և հատկապես կիսահաղորդիչների պարամետրերի մասին։ Այսպես, $R$-ի նշանով որոշվում է լիցքի նշանը, իսկ մեծությամբ՝ լիցքակիրների խտությունը։ Իմանալով հաղորդչի էլեկտրահաղորդականությունը և $R$-ը, կարելի է որոշել լիցքակիրների շարժունությունը։ $R$-ի ջերմաստիճանային կախման փորձնական կորերի իմանալը հնարավորություն է ընձեռում որոշել կիսահաղորդչի արգելված գոտու մեծությունը սեփական հաղորդականության տիրույթում, ինչպես նաե խառնուրդային ատոմների ակտիվացման էներգիան՝ խառնուրդային հաղորդականության տիրույթում։

Արտաքին հղումներ

• The Hall effect - The Feynman Lectures on Physics

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 6, էջ 511)։