Հիգեայի ընտանիք

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Հիգեայի ընտանիք, մուգ ածխածնային աստերոիդների խումբ հիմնական աստերոիդների գոտում, պատկանում են B և C սպեկտրալ դասերին։ Հիգեայի ընտանիքը ներառում է հիմնական գոտու բոլոր աստերոիդների մոտ 1%-ը, այսպես է անվանվել ամենամեծ ներկայացուցիչի անվամբ՝ (10) Հիգեա։ Ունենալով մոտ 400 կմ տրամագիծ, այն կազմում է ընտանիքի մարմինների զանգվածի 94-98 %, և հանդիսանում է աստերոիդների գոտու աստերոիդների մեջ չափերով չորրորդը։ Համապատասխանաբար այս ընտանիքի այլ անդամները զգալիորեն նրան զիջում են։ Այսպես, օրինակ, նրանցից խոշորագույնները, աստերոիդներ (333) Բադենիան և (538) Ֆրեդերիկեն, ունեն մի փոքր ավելի քան 70 կմ տրամագիծ, իսկ մյուսներինը չի գերազանցում 30 կմ։

Ընտանիքի առանձնահատկությունները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Համարվում է, որ այս ընտանիքը առաջացել է Հիգեայի և մեկ այլ խոշոր աստերոիդի բախումից, որի արդյունքում Հիգեայից արտամղվել են բազմաթիվ փոքր բեկորներ, որոնք էլ հետագայում կազմել են այս ընտանիքը[1]։ Սակայն երկու վերը նշված յոթանասուն կիլոմետրանոց աստերոիդները, իրենց համեմատաբար մեծ չափերով, որոշ չափով հերքում են այսպիսի ենթադրությունը։ Այսպես, օրինակ Վեստայի ընտանիքում, որը առաջացել է նման սցենարով, չկա ոչ մի աստերոիդ, բացի Վեստայից, որը գերազանցեր 10 կմ տրամագիծը։ Հավանական բացատրություններից մեկը կարող է լինել այն, որ չնայած նման սպեկտրալ առանձնահատկություններին, այս երկու աստերոիդները իրականում չեն կազմում այս ընտանիքի մաս, այլ հանդիսանում են բացառություններ, քանի որ, C դասի աստերոիդները աստերոիդների հիմնական գոտում բավականին հաճախ են հանդիպում։

Հետաքրքիր ե նաև այն փաստը, որ ընտանիքը պարունակում է մեծ քանակով բավականին հազվադեպ հանդիպող B սպեկտրալ դասի աստերոիդներ, որոնցից ամենախոշորն է, արդեն նշված՝ (538) Ֆրեդերիկե աստերոիդը[2]։ Բացի այդ, կան որոշ նշաններ, որոնք վկայում են այն մասին, որ Հիգեայի ընտանիքը ձևավորվել է բավականին շուտ[3]։

Տեղաբաշխումը և չափերը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիճակագրական վերլուծության արդյունքում[1] ի հայտ են բերվել մի քանի «հիմնական» խմբեր, որոնց ուղեծրային էլեմենտները ընկած են հետևյալ միջակայքում՝

ap ep ip
min 3,06 ա. մ. 0,109 4,2 °
max 3,22 ա. մ. 0,163 5,8 °

Այս աստղագիտական էպոխայի համար, ընտանիքի հիմնական աստերոիդների օսկուլացնող ուղեծրերի ուղեծրային էլեմենտների միջակայքը բերված է հետևյալ աղյուսակում՝

a e i
min 3,06 ա. մ. 0,088 3,5 °
max 3,24 ա. մ. 0,191 6,8 °

Վ. Զապալայի կողմից կատարված վերլուծության արդյունքում (1995)[1] ի հայտ են բերվել ընտանիքի 103 հիմնական անդամները, ավելի ուշ կատարված հետազոտությունների արդյունքներով (2005), որը ներառում էր 96944 աստերոիդ, տվյալ ընտանիքի անդամների քանակը կազմում է առնվազն 1043 աստերոիդ, որոնք ընկնում են վերը բերված աղյուսակով սահմանված տարածությունում։

Բացառությունները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այս ընտանիքի կազմի մեջ հայտնաբերվել են բավականին մեծ քանակով աստերոիդներ, որոնք չեն մտնում նրա մեջ, սակայն շարժվում են նման ուղեծրերով։ Նրանց հնարավոր եղավ հայտնաբերել մեամասամբ սպեկտրալ հետազոտությունների արդյունքում[2]։ Նրանց մեջ են մտնում այնպիսի աստերոիդներ, ինչպիսին են (100) Հեկատեն, (108) Հեկուբան, (1109) Տատան, (1209) Պուման և (1599) Գիյոմուսը։

Բացառություն կարող են լինել նաև, ինչպես խոսվում էր վերը, որոշ ածխածնային աստերոիդներ, ինչպես Բանդենիան և Ֆրեդերիկեն, ինչպես իրենց չափերի, այնպես էլ նրանց սպեկտրալ դասի տարածվածության պատճառով։

Խոշոր (52) Եվրոպա աստերոիդը ավելին քան 300 կմ չափերով, ունի 6,37° ուղեծրի թեքում, պտտվում է մոտավորապես նույն տարածքում, ինչպես և Հիգեայի ընտանիքը, ավելի վաղ դիտարկվում էր որպես այս ընտանիքի հնարավոր անդամ, սակայն հետազոտությունները ցույց տվեցին, որ դա այդպես չէ, ընտանիքի սահմանների ճշգրտումը ցույց տվեց որ Եվրոպան դուրս է գտնվում այս սահմաններից։

Այս ընտանիքի ամենամեծ աստերոիդները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անունը Տրամագիծ Մեծ կիսաառանցք Ուղեծրի թեքում Էքսցենտրիսիտետ Հայտնաբերման տարին
(10) Հիգեա 407,1 կմ 2,195 ա. մ. 4,515 ° 0,121 1886
(159) Էմիլիա 131 կմ 3,100 ա. մ. 6,128 ° 0,111 1876
(333) Բադենիա 78 կմ 3,125 ա. մ. 3,794 ° 0,168 1892
(538) Ֆրեդերիկե 72 կմ 3,164 ա. մ. 6,503 ° 0,163 1904
(867) Կովացիա 24 կմ 3,062 ա. մ. 5,984 ° 0,133 1917
(2436) Հատշեպսուտ ? 3,173 ա. մ. 4,082 ° 0,109 1960
(2747) Չեսկի Կրիմլով 33 կմ 3,103 ա. մ. 5,821 ° 0,124 1980

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. 1,0 1,1 1,2 Վ. Զապալա, Ֆ. Բենջոյա, Ա. Սելինո, Պ. Ֆերինելա և Կ. Ֆրոշ, Աստերոիդների ընտանիքներ` 12,487 աստերոիդների որոնումը, օգտագործելով երկու տարբեր կլաստերային մեթոդներ Արխիվացված 2020-03-28 Wayback Machine, Իկարուս, հատոր` 116, Օգոստոս 1995, էջեր` 291—314
  2. 2,0 2,1 Տ. Մոտե-Դինիզ և ընկ., 10 Հիգեյաի որոշշված սպեկտրը և Հիգեայի ընտանիքը, Իկարուս, հատ` 152, էջ` 117 (2001)
  3. Պ. Տանգա և ընկ., Աստերոիդների ընտանիքների չափերի բաշխման մասին` Երկրաչափության դերը, Իկարուս, հատ` 141, էջ` 65 (1999)

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]