Հիգեայի ընտանիք

Հիգեայի ընտանիք, մուգ ածխածնային աստերոիդների խումբ հիմնական աստերոիդների գոտում, պատկանում են B և C սպեկտրալ դասերին։ Հիգեայի ընտանիքը ներառում է հիմնական գոտու բոլոր աստերոիդների մոտ 1%-ը, այսպես է անվանվել ամենամեծ ներկայացուցիչի անվամբ՝ (10) Հիգեա։ Ունենալով մոտ 400 կմ տրամագիծ, այն կազմում է ընտանիքի մարմինների զանգվածի 94-98 %, և հանդիսանում է աստերոիդների գոտու աստերոիդների մեջ չափերով չորրորդը։ Համապատասխանաբար այս ընտանիքի այլ անդամները զգալիորեն նրան զիջում են։ Այսպես, օրինակ, նրանցից խոշորագույնները, աստերոիդներ (333) Բադենիան և (538) Ֆրեդերիկեն, ունեն մի փոքր ավելի քան 70 կմ տրամագիծ, իսկ մյուսներինը չի գերազանցում 30 կմ։

Ընտանիքի առանձնահատկությունները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Համարվում է, որ այս ընտանիքը առաջացել է Հիգեայի և մեկ այլ խոշոր աստերոիդի բախումից, որի արդյունքում Հիգեայից արտամղվել են բազմաթիվ փոքր բեկորներ, որոնք էլ հետագայում կազմել են այս ընտանիքը^[1]։ Սակայն երկու վերը նշված յոթանասուն կիլոմետրանոց աստերոիդները, իրենց համեմատաբար մեծ չափերով, որոշ չափով հերքում են այսպիսի ենթադրությունը։ Այսպես, օրինակ Վեստայի ընտանիքում, որը առաջացել է նման սցենարով, չկա ոչ մի աստերոիդ, բացի Վեստայից, որը գերազանցեր 10 կմ տրամագիծը։ Հավանական բացատրություններից մեկը կարող է լինել այն, որ չնայած նման սպեկտրալ առանձնահատկություններին, այս երկու աստերոիդները իրականում չեն կազմում այս ընտանիքի մաս, այլ հանդիսանում են բացառություններ, քանի որ, C դասի աստերոիդները աստերոիդների հիմնական գոտում բավականին հաճախ են հանդիպում։

Հետաքրքիր ե նաև այն փաստը, որ ընտանիքը պարունակում է մեծ քանակով բավականին հազվադեպ հանդիպող B սպեկտրալ դասի աստերոիդներ, որոնցից ամենախոշորն է, արդեն նշված՝ (538) Ֆրեդերիկե աստերոիդը^[2]։ Բացի այդ, կան որոշ նշաններ, որոնք վկայում են այն մասին, որ Հիգեայի ընտանիքը ձևավորվել է բավականին շուտ^[3]։

Տեղաբաշխումը և չափերը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վիճակագրական վերլուծության արդյունքում^[1] ի հայտ են բերվել մի քանի «հիմնական» խմբեր, որոնց ուղեծրային էլեմենտները ընկած են հետևյալ միջակայքում՝

	a_p	e_p	i_p
min	3,06 ա. մ.	0,109	4,2 °
max	3,22 ա. մ.	0,163	5,8 °

Այս աստղագիտական էպոխայի համար, ընտանիքի հիմնական աստերոիդների օսկուլացնող ուղեծրերի ուղեծրային էլեմենտների միջակայքը բերված է հետևյալ աղյուսակում՝

	a	e	i
min	3,06 ա. մ.	0,088	3,5 °
max	3,24 ա. մ.	0,191	6,8 °

Վ. Զապալայի կողմից կատարված վերլուծության արդյունքում (1995)^[1] ի հայտ են բերվել ընտանիքի 103 հիմնական անդամները, ավելի ուշ կատարված հետազոտությունների արդյունքներով (2005), որը ներառում էր 96944 աստերոիդ, տվյալ ընտանիքի անդամների քանակը կազմում է առնվազն 1043 աստերոիդ, որոնք ընկնում են վերը բերված աղյուսակով սահմանված տարածությունում։

Բացառությունները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Այս ընտանիքի կազմի մեջ հայտնաբերվել են բավականին մեծ քանակով աստերոիդներ, որոնք չեն մտնում նրա մեջ, սակայն շարժվում են նման ուղեծրերով։ Նրանց հնարավոր եղավ հայտնաբերել մեամասամբ սպեկտրալ հետազոտությունների արդյունքում^[2]։ Նրանց մեջ են մտնում այնպիսի աստերոիդներ, ինչպիսին են (100) Հեկատեն, (108) Հեկուբան, (1109) Տատան, (1209) Պուման և (1599) Գիյոմուսը։

Բացառություն կարող են լինել նաև, ինչպես խոսվում էր վերը, որոշ ածխածնային աստերոիդներ, ինչպես Բանդենիան և Ֆրեդերիկեն, ինչպես իրենց չափերի, այնպես էլ նրանց սպեկտրալ դասի տարածվածության պատճառով։

Խոշոր (52) Եվրոպա աստերոիդը ավելին քան 300 կմ չափերով, ունի 6,37° ուղեծրի թեքում, պտտվում է մոտավորապես նույն տարածքում, ինչպես և Հիգեայի ընտանիքը, ավելի վաղ դիտարկվում էր որպես այս ընտանիքի հնարավոր անդամ, սակայն հետազոտությունները ցույց տվեցին, որ դա այդպես չէ, ընտանիքի սահմանների ճշգրտումը ցույց տվեց որ Եվրոպան դուրս է գտնվում այս սահմաններից։

Այս ընտանիքի ամենամեծ աստերոիդները[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անունը	Տրամագիծ	Մեծ կիսաառանցք	Ուղեծրի թեքում	Էքսցենտրիսիտետ	Հայտնաբերման տարին
(10) Հիգեա	407,1 կմ	2,195 ա. մ.	4,515 °	0,121	1886
(159) Էմիլիա	131 կմ	3,100 ա. մ.	6,128 °	0,111	1876
(333) Բադենիա	78 կմ	3,125 ա. մ.	3,794 °	0,168	1892
(538) Ֆրեդերիկե	72 կմ	3,164 ա. մ.	6,503 °	0,163	1904
(867) Կովացիա	24 կմ	3,062 ա. մ.	5,984 °	0,133	1917
(2436) Հատշեպսուտ	?	3,173 ա. մ.	4,082 °	0,109	1960
(2747) Չեսկի Կրիմլով	33 կմ	3,103 ա. մ.	5,821 °	0,124	1980

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Վ. Զապալա, Ֆ. Բենջոյա, Ա. Սելինո, Պ. Ֆերինելա և Կ. Ֆրոշ, Աստերոիդների ընտանիքներ` 12,487 աստերոիդների որոնումը, օգտագործելով երկու տարբեր կլաստերային մեթոդներ Archived 2020-03-28 at the Wayback Machine., Իկարուս, հատոր` 116, Օգոստոս 1995, էջեր` 291—314
↑ ^2,0 ^2,1 Տ. Մոտե-Դինիզ և ընկ., 10 Հիգեյաի որոշշված սպեկտրը և Հիգեայի ընտանիքը, Իկարուս, հատ` 152, էջ` 117 (2001)
↑ Պ. Տանգա և ընկ., Աստերոիդների ընտանիքների չափերի բաշխման մասին` Երկրաչափության դերը, Իկարուս, հատ` 141, էջ` 65 (1999)

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Պ. Ֆարինելա, Դ. Ռ. Դավիա և Ֆ. Մարզարի, Աստերոիդների ընտանիքները` ծեր և երիտասարդ, ASP Կոնֆերանս, հատ՝ 107, էջ՝ 45 (1996)։

[Zap-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Վ. Զապալա, Ֆ. Բենջոյա, Ա. Սելինո, Պ. Ֆերինելա և Կ. Ֆրոշ, Աստերոիդների ընտանիքներ` 12,487 աստերոիդների որոնումը, օգտագործելով երկու տարբեր կլաստերային մեթոդներ Archived 2020-03-28 at the Wayback Machine., Իկարուս, հատոր` 116, Օգոստոս 1995, էջեր` 291—314

[monte-2] 2,0 ^2,1 Տ. Մոտե-Դինիզ և ընկ., 10 Հիգեյաի որոշշված սպեկտրը և Հիգեայի ընտանիքը, Իկարուս, հատ` 152, էջ` 117 (2001)

[tanga-3] Պ. Տանգա և ընկ., Աստերոիդների ընտանիքների չափերի բաշխման մասին` Երկրաչափության դերը, Իկարուս, հատ` 141, էջ` 65 (1999)

[1]

[2]

[3]