Հիբիս տաճար
| Հիբիս տաճար | |
|---|---|
 | |
| Հիմնական տվյալներ | |
| Տեսակ | տաճար, հնագիտական հուշարձան և ավերակներ |
| Երկիր | Կաղապար:Դրոշավորում/Եգիպտոս, Աքեմենյան պետություն |
| Տեղագրություն | Kharga Oasis? |
| Մասն է | Hibis? |
| Ճարտարապետական ոճ | Հին Եգիպտոսի ճարտարապետություն և Աքեմենյանների ճարտարապետություն |
 | |
 | |
 Temple of Hibis Վիքիպահեստում | |
Հիբիս տաճար, հինեգիպտական տաճար Խարգա օազիսում։ Եգիպտոսի միակ շինությունն է, որը վերաբերում է սաիտ-պարսկական ժամանակաշրջանին (664-404 թթ. մ. թ. ա.), և որը հասել է մեզ լավ պահպանված վիճակում։ Գտնվում է Վադի Էլ-Գեդիդ նահանգում՝ Խարգայից մոտավորապես 2 կմ հյուսիս[1]։ Տաճարը նվիրված է տեղական Ամոն աստծո երկու ձևերի՝ «Հիբիսի Ամոն» և «Կառնակի Ամոն-Ռա, որը բնակվում էր Հիբիսում» սինկրետիզմին[2]։
Մեկ այլ վարկածով տաճարը նվիրված է եղել ոչ միայն Ամոնին, այլ նաև Օսիրիսին[3]։
Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հիբիսի տաճարը գտնվում է հինեգիպտական նույնանուն քաղաքի տարածքում ( թարգմանաբար՝ եգիպտերենից «Խոպ»)[2]։ Շինարարությունը սկսվել է Պսամետիհ II փարավոնի կառավարման ժամանակ[2], կամ, հնարավոր է, ավելի վաղ՝ 25-րդ դինաստիայի ժամանակ[1]։ Հնագիտական գտածոները վկայում են, որ ավելի հին տաճարը, որը վերաբերում է Նոր թագավորության ժամանակաշրջանին, այդ ժամանակ արդեն գոյություն է ունեցել նույն վայրում[2]։ Մի քանի տասնամյակներ հետո Պսամետիհ II-ից հետո, 27-րդ դինաստիայի ժամանակ, աքեմենյան փարավոն Դարեհ I-ը իր ակտիվ մասնակցությունն է ծավալել տաճարի կառուցման գործում, այդ պատճառով պատերի զարդանախշերը նրա անունով են վերագրվում[1][4]։ Ավելի ուշ, մի քանի ուրիշ կառավարիչներ, օրինակ, Հակորը՝ 29-րդ դինաստիայից, Նեկտանեբ I և Նեկտանեբ II-ը 30-րդ Դինաստիայից, Պտղոմեոս IV Հայրասերը՝ Պտղոմեոսների դինաստիայից, և հռոմեական կայսրերից մեկը, նույնպես փոխել են տաճարի տեսքը[2]։
Նյու Յորքի Մետրոպոլիտեն արվեստի թանգարանի կողմից կազմակերպված առաջին պեղումների արշավը տեղի է ունեցել 1909-1911 թվականներին։ Ավելի ուշ սկսված պեղումները, որը գլխավորել է Յուջին Կրուզ-Ուրիբեն, սկսվել են 1985 թվականին[2]։
Նկարագիր
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ճարտարապետական առումով տաճարն ունի մեծ նմանություն Նոր Թագավորության Թեբեի տաճարների հետ, ինչպես նաև Պտղոմեոսների ժամանակաշրջանի տաճարների հետ[2], սակայն այն տարբերվում է մնացածից մի շարք հատկություններով, ինչպիսիք են զարդերի ոճը[1][4]։
Սֆինքսներով երկար միջանցքը հատում են մի շարք մույթեր և տանում դեպի բուն շենք Սկզբում տաճարը շրջապատված է եղել լճով, որը վաղուց անհետացել է[1]։ Հիպոստիլ դահլիճի սյուները պապիրուսի հսկայական գլանափաթեթների տեսքով են, որոնց վրա տեղադրված են տարբեր զարդարանքներ և մի քանի հիմներ՝ նվիրված Ամոն աստծուն[1][4]։
Պատերը և տանիքը նվիրված են համապատասխանաբար թեբեական դիցաբանությանը և Օսիրիսին, մինչդեռ նաոսը բաժանված է ինը հատվածների, որոնք ամբողջությամբ զարդարված են եգիպտական աստվածների և փարավոնների պատկերներով՝ ընդհանուր առմամբ մոտ 700 կերպարներով։ Յուրաքանչյուր գրանցամատյանի սկզբում պատկերված է փարավոնը ծիսակատարության ժամանակ։ Այս պատկերների հարստության հետ կտրուկ հակադրություն ունենալով՝ ուղեկցող արձանագրությունները կա՛մ կարճ են, կա՛մ բացակայում են[4]։
Տաճարի համեմատաբար լավ պահպանված վիճակը կարող է պայմանավորված լինել նրանով, որ այն գտնվում է նոսր բնակեցված տարածքում։ Սակայն մի քանի տասնամյակ շարունակ շենքը վտանգի տակ է եղել ստորգետնյա ջրերի մակարդակի բարձրացման պատճառով, որը քայքայել է դրա հիմքերը, և Եգիպտոսի հնությունների ծառայությունը քննարկել է տաճարի ամբողջական ապամոնտաժման և տեղափոխման հարցը[5]։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Wilkinson, Richard H. (2000). The Complete Temples of Ancient Egypt. New York: Thames & Hudson. էջ 236. ISBN 0-500-05100-3.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 Cruz-Uribe, Eugene (1999). «Kharga Oasis, Late period and Graeco-Roman sites». In A. Bard, Cathryn (ed.). Encyclopedia of Archaeology of Ancient Egypt. London and New York: Routledge. էջ 488. ISBN 0-203-98283-5.
- ↑ Strudwick, Helen (2006). The Encyclopedia of Ancient Egypt. New York: Sterling Publishing Co., Inc. էջեր 94–95. ISBN 978-1-4351-4654-9.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Zivie-Coche, Christiane (2008). «Late Period Temples». In Wendrick, Willeke (ed.). UCLA Encyclopedia of Egyptology. Los Angeles: UCLA. էջեր 7–8. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 20-ին. Վերցված է 2025 թ․ հուլիսի 5-ին.
- ↑ Wilkinson, pp. 236—244.
Գրականություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Winlock, Herbert E. (1941). The Temple of Hibis in el Khargeh Oasis (= Publications of the Metropolitan Museum of Art, Egyptian Expedition, 13). New York: Metropolitan Museum of Art.
- Cruz-Uribe, Eugene (1989). «OASIS of the SPIRIT». Archaeology. 42 (5): 48–53. ISSN 0003-8113. JSTOR 41740337.
Արտաքին հղումներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը] | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հիբիս տաճար» հոդվածին։ |
