Հիասքանչ խարդախություն
.svg){kind=small}
«Հիասքանչ խարդախություն» (անգլ.՝ Matchstick Men) 2003 թվականի կատակերգական-կրիմինալ ֆիլմ[10]՝ ռեժիսոր Ռիդլի Սքոթի հեղինակությամբ, որը նկարահանվել է գրող Էրիկ Գարսիայի նույնանուն վեպի հիման վրա[11]։ Գլխավոր դերերում են Նիկոլաս Քեյջը, Սեմ Ռոքուելլը և Էլիսոն Լոմանը։ Ֆիլմի համաշխարհային պրեմիերան տեղի է ունեցել 2003 թվականի սեպտեմբերի 2-ին Վենետիկի միջազգային կինոփառատոնում, իսկ ԱՄՆ-ում այն ցուցադրվել է սեպտեմբերի 12-ին[12]։ «Խարդախները» ստացել է հիմնականում դրական արձագանքներ և վարձույթում հավաքել է մոտ 65 միլիոն դոլար՝ համեմատած 62 միլիոն դոլար արտադրական բյուջեի։
Սյուժե
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ռոյ Վալլերը Լոս Անջելեսում բնակվող խարդախ է։ Իր գործընկեր ու հովանավորյալ Ֆրենք Մերկերի հետ միասին նա կազմակերպում է կեղծ լոտո խաղեր՝ միաժամանակ անտեղյակ հաճախորդներին վաճառելով ջրի ֆիլտրացիոն համակարգեր շատ ավելի բարձր գներով, քան դրանց իրական արժեքն է։ Ռոյը տառապում է օբսեսիվ-կոմպուլսիվ խանգարումով՝ ՕԿԽ հիվանդությամբ, և նյարդային տիկով։ Նա վախենում է կեղտից, միջատներից, փոշուց և իր տունը պահում է կատարյալ մաքրության մեջ։ Հիվանդության նոպաները սովորաբար ուժեղանում են հերթական խարդախ գործարքից հետո։ Երբ Ռոյը ստանում է հերթական նոպան, Ֆրենքը խորհուրդ է տալիս նրան դիմել հոգեբույժ, բժիշկ Հարրիս Քլայնին։
Քլայնը Ռոյին տալիս է դեղ և առաջարկում որպես թերապիա վերամիավորվել նախկին կնոջ՝ Հեզերի հետ, որը ամուսնալուծության ժամանակ հղի էր։ Քլայնը բացահայտում է, որ Ռոյի ցուցումով Հեզերը զանգահարել է և իմացել, որ Ռոյն ունի 14-ամյա դուստր՝ Անժելան։ Ռոյը և Անժելան հանդիպում են։ Անժելան խախտում է Ռոյի բոլոր կանոնները, բայց դա նրա օգտին է աշխատում և նա ավելի լավ է զգում։ Արդյունքում, Ռոյը համաձայնվում է Ֆրենքի հետ համագործակցել երկարաժամկետ խաբեության վրա. նրանց թիրախը ամբարտավան գործարար Չակ Ֆրեշետն է։
Մի գիշեր Անժելան անսպասելիորեն գալիս է Ռոյի տուն՝ ասելով, որ վիճել է մոր հետ, և որոշում է մնալ հանգստյան օրերին, մինչև վերադառնա դպրոց։ Անժելան զննում է Ռոյի իրերը և ստիպում նրան վերաիմաստավորել իր կյանքը, ինչի մասին Ռոյը հետագայում նշում է թերապիայի ժամանակ Քլայնին։ Մի անգամ Անժելան տուն է վերադառնում ուշ երեկոյան, ինչը դառնում է վեճի պատճառ։ Ընթրիքի ժամանակ Ռոյը խոստովանում է, որ խարդախ է, և դժվամությամբ համաձայնում է Անժելային սովորեցնել իր մասնագիտությունը։ Նրանք միասին գնում են ինքնասպասարկման լվացքատուն և կազմակերպում են կեղծ լոտոյի շահում տարեց կնոջ համար։ Կինը խոստացված շահումից կեսը տալիս է Անժելային, սակայն Ռոյը ստիպում է նրան վերադարձնել գումարը։
Ռոյը խաղում է բոուլինգ Անժելայի հետ, սակայն նրանց ընդհատում է Ֆրենքը՝ հայտնելով, որ Չակի Կայմանյան կղզիներ թռիչքի օրը փոխվել է․ նա մեկնում է այսօր, ոչ թե ուրբաթ, ինչպես նախատեսված էր։ Ժամանակը քիչ է և Ռոյը դժվարությամբ թույլ է տալիս Անժելային մասնակցել խարդախությանը և շեղել Չակին։ Սակայն, երբ գործարքը արդեն իրականացվում է, Չակը հասկանում է, թե ինչ է տեղի ունեցել, և ավտոկայանատեղիում հետապնդում է երկուսին, մինչև նրանք հաջողությամբ փախչում են։ Դրանից հետո Ռոյը իմանում է, որ Անժելային մեկ տարի առաջ ձերբակալել էին, և խնդրում է նրան այլևս չզանգահարել իրեն։
Անժելայի բացակայությամբ Ռոյի անհամար ֆոբիաները կրկին սկսում են դրսևորվել, և հերթական ՕԿԽ սրացման ընթացքում նա ի վերջո պարզում է, որ Կլայնի նշանակած դեղը պլացեբո է։ Ռոյը, Ֆրենքի մեծ հիասթափությամբ, հայտարարում է, որ իրեն Անժելան է պետք կյանքում, սակայն ստիպված է փոխել իր ապրելակերպը։ Մի երեկո Ռոյը և Անժելան վերադառնում են ընթրիքից և հայտնաբերում, որ Չակը նրանց սպասում է ատրճանակով, իսկ կողքին ընկած է ծանր ծեծի ենթարկված Ֆրենքը։ Անժելան կրակում է Չակին, իսկ Ռոյը նրան և Ֆրենքին ուղարկում է թաքստոց, մինչև իրավիճակը կարգավորվի։ Երբ Ռոյը պատրաստվում է զբաղվել Չակի դիով, վերջինս հանկարծ վերակենդանանում է և հարվածով անգիտակից վիճակի է հասցնում Ռոյին։
Ռոյը արթնանում է հիվանդանոցում, որտեղ «ոստիկանները» հայտնում են, որ Չակը մահացել է կրակոցից, իսկ Ֆրենքն ու Անժելան անհետացել են։ Գաիլս է Կլայնը, և Ռոյը նրան տալիս է մեծ բանկային պահատեղի գաղտնաբառը՝ հրահանգելով գումարը փոխանցել Անժելային, երբ նրան գտնեն։ Ավելի ուշ Ռոյը նորից արթնանում է և հայտնաբերում, որ «ոստիկանները» անհետացել են, իր «հիվանդասենյակը» իրականում ավտոտնակի տանիքի բեռնարկղ է, «բժիշկ Կլայնի» գրասենյակը՝ դատարկ, իսկ իր բոլոր խոշոր խնայողությունները՝ անհետացած։ Երբ նա սկսում է հասկանալ, որ Ֆրենքը ներքաշել է իրեն երկարատև խարդախության մեջ, Ռոյը գնում է Հեզերի տուն (որին չէր հանդիպել երկար տարիներ)՝ Անժելային գտնելու հույսով։ Այնտեղ Ռոյը բացահայտում է ճշմարտությունը՝ Հիզերը վիժում է ունեցել, իսկ Անժելան երբեք գոյություն չի ունեցել․ այն աղջիկը, որին նա համարում էր իր երեխա, իրականում Ֆրենքի հանցակիցն էր։
Մեկ տարի անց Ռոյը աշխատում է տեղական գորգերի խանութում վաճառող։ Մի օր խանութ են մտնում Անժելան և նրա ընկերը։ Ռոյը զրուցում է Անժելայի հետ, ով իրականում շատ ավելի մեծ է, քան նա կարծել էր, բայց վերջում նրան ներում է՝ հասկանալով, որ հիմա ինքն իրեն շատ ավելի երջանիկ է զգում՝ լինելով ազնիվ մարդ։ Անժելան պատմում է, որ երբեք չի ստացել իր բաժին գումարը Ֆրենքից և դա իր կյանքի միակ խարդախությունն էր։ Հեռանալիս Անժելան ասում է. «Կտեսնվենք, պապ»։ Ռոյը վերադառնում է տուն՝ իր նոր կնոջ՝ Քեթիի մոտ, ով հղի է իրենց երեխայով։
Դերակատարներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]| Դերակատար | Դեր |
|---|---|
| Նիկոլաս Քեյջ | Ռոյ Ուոլլեր |
| Սեմ Ռոքուելլ | Ֆրենկ Մերկեր |
| Էլիսոն Լոման | Անժելա |
| Բրյուս Օլտման | բժիշկ Հարիս Քլայն |
| Բրյուս ՄաքԳիլ | Չակ Ֆրեշետ |
| Ջենի Օ'Հարա | տիկին Շաֆեր |
| Սթիվ Իսթին | պարոն Շաֆեր |
| Բեթ Գրանտ | կին լվացքատանը |
| Շեյլա Քելի | Քեյթի |
| Լին Էն Լևերիջ | բանկի գործավար |
| Մելորա Ուոլթերս | Հեզեր Ռոյի նախկին կին |
Թողարկում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Box office
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ֆիլմը ցուցադրվել է ԱՄՆ-ում և Կանադայում 2,711 կինոթատրոններում։ Ներկայացման առաջին հանգստյան օրերին այն հավաքել է 13 միլիոն դոլար՝ մեկ կինոթատրոնի միջին շահույթը կազմելով 4,827 դոլար։ Այս ցուցանիշով այն զբաղեցրել է երկրորդ տեղը՝ զիջելով առաջին հորիզոնականը «Մի անգամ Մեքսիկայում» ֆիլմին։ Արդյունքում, ֆիլմի շահույթը ներքին շուկայում կազմել է 36.9 միլիոն դոլար, իսկ համաշխարհային վարձույթից ընդհանուր եկամուտը հասել է 65.5 միլիոն դոլարի[13]։
Ընդունելություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Վերանայումների հավաքագրման Rotten Tomatoes կայքում քննադատների 183 կարծիքներից 83 %-ը դրական է՝ միջին գնահատականը կազմելով 7.1/10։ Կայքի ամփոփիչ կարծիքում նշվում է․ «Թեթև և լավ խաղացված, «Հիասքանչ խարդախություն»-ը կենտրոնանում է ավելի շատ կերպարների վրա, քան՝ խաբեության»։ Metacritic-ը, օգտագործելով կշռված միջին հաշվարկ, ֆիլմին տվել է 100-ից 61 միավոր՝ հիմնված 38 քննադատի կարծիքների վրա, ինչը նշանակում է «ընդհանրապես բարենպաստ» գնահատական[14]։
Ռոջեր Էբերթը ֆիլմին տվել է 4 աստղ 4-ից՝ նկարագրելով այն որպես «այնքան կլանող, որ երբ այն հեռանում է սյուժեից, միշտ կա մեկ այլ, ավելի լավ սյուժե, որին կարելի է անցնել»։ Նա նաև առաջարկել է ֆիլմը առաջադրել մի քանի «Օսկարի» անվանակարգերում, հատկապես Նիքոլաս Քեյջի խաղի և սցենարի համար[15]։ Ջեյմս Բերարդինելլին ֆիլմին տվել է 3½ աստղ 4-ից՝ գովելով ֆիլմի «խորամանկ և սուր հումորը» և «զգացմունքային բավարարվածություն» հաղորդող տարրերը։ Նա բարձր է գնահատել դերասանական խաղը և նշել, որ ֆիլմը «արժե տոմսի ամեն ցենտը» և հանդիսանում է «աշնան կինոսեզոնի առաջին հաղթողը»[16]։ Քերի Ռիքին (The Philadelphia Inquirer) գովաց Ալիսոն Լոհմանի «բնական» դերակատարումը և «չզարդարված» մթնոլորտը։ Նա հավանել է նաև Ռիդլի Սքոթի մաներիստական ռեժիսուրան, սակայն խառը զգացումներ է ունեցել ֆիլմի վերջում եղած Օ. Հենրի ոճի անակնկալի մասին՝ այն անվանելով «ծռվածք, որին կվայելեր Չաբբի Չեքերը»[17]։ Սթիվեն Հանթերը (The Washington Post) գրել է, որ ֆիլմից առավելագույնը կարելի է վայելել, եթե «չփորձեք պայքարել նրա դեմ և չփորձեք շատ խորանալ ճանապարհին հանդիպող որոշ անհամապատասխանությունների մեջ։ Թող այն ձեզ խաբի․ դա էլ է խաղի մի մասը»[18]։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 http://www.imdb.com/title/tt0325805/
- ↑ http://www.metacritic.com/movie/matchstick-men
- ↑ http://www.kinokalender.com/film4291_tricks.html
- ↑ 4,0 4,1 Internet Movie Database — 1990.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 http://stopklatka.pl/film/naciagacze-2003
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 http://www.allocine.fr/film/fichefilm_gen_cfilm=45273.html
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 ČSFD (չեխերեն) — 2001.
- ↑ 8,00 8,01 8,02 8,03 8,04 8,05 8,06 8,07 8,08 8,09 8,10 http://www.imdb.com/title/tt0325805/fullcredits?ref_=tt_ov_st_sm
- ↑ 9,0 9,1 9,2 Box Office Mojo — 1999.
- ↑ «Review: 'Matchstick Men' lights up». CNN. 2003 թ․ սեպտեմբերի 11.
- ↑ «Matchstick Men by Eric Garcia» (անգլերեն). // BookPage.com. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ փետրվարի 13-ին. Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 13-ին.
- ↑ Matchstick Men (2003) - Release info - IMDb (ամերիկյան անգլերեն), Վերցված է 2025 թ․ օգոստոսի 15-ին
- ↑ «Matchstick Men Reviews». www.metacritic.com (անգլերեն). Վերցված է 2025 թ․ օգոստոսի 15-ին.
- ↑ Ebert, Roger (2003 թ․ սեպտեմբերի 12). «Matchstick Men». Rogerebert.suntimes.com. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 10-ին.
- ↑ Ebert, Roger (2003 թ․ սեպտեմբերի 12). «Matchstick Men». Rogerebert.suntimes.com. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 10-ին.
- ↑ «Review: Matchstick Men». Reelviews.net. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 10-ին.
- ↑ Rickey, Carrie (2008 թ․ փետրվարի 29). «Flimflammery and fatherhood». The Philadelphia Inquirer. Արխիվացված է օրիգինալից 2025 թ․ հուլիսի 28-ին. Վերցված է 2025 թ․ հուլիսի 28-ին.
- ↑ Hunter, Stephen (2003 թ․ սեպտեմբերի 12). «The Heart of a Hustler». The Washington Post. Արխիվացված է օրիգինալից 2025 թ․ հուլիսի 28-ին. Վերցված է 2025 թ․ հուլիսի 28-ին.
- Կալիֆոռնիայում նկարահանված ֆիլմեր
- Ֆիլմեր այբբենական կարգով
- 2000-ականների ամերիկյան ֆիլմեր
- 2000-ականների անգլերեն ֆիլմեր
- 2000-ականների բրիտանական ֆիլմեր
- 2003 դրամա ֆիլմեր
- 2003 ֆիլմեր
- Ամերիկյան դրամա ֆիլմեր
- Ամերիկյան թրիլեր ֆիլմեր
- Ամերիկյան կատակերգական դրամա ֆիլմեր
- Ամերիկյան կինոկատակերգություններ
- Ամերիկյան վեպերի էկրանավորումներ
- Ամերիկյան քրեական դրամա ֆիլմեր
- Ամերիկյան քրեական կինոկատակերգություններ
- Ամերիկյան քրեական ֆիլմեր
- Ամերիկյան ֆիլմեր
- Անգլերեն ֆիլմեր
- Բրիտանական կինոկատակերգություններ
- Բրիտանական քրեական ֆիլմեր
- Գրական ստեղծագործությունների էկրանավորումներ
- Թրիլեր ֆիլմեր
- Ռիդլի Սքոթի ֆիլմեր
- Վեպերի էկրանավորումներ
- Քրեական ֆիլմեր
- Ֆիլմեր հայր-դուստր հարաբերությունների մասին