Հերոսական պարտիզան

Էռնետո Չե Գևարա, Ալբերտո Կորդայի լուսանկարը

Հերոսական պարտիզան (իսպ.՝ Guerrillero Heroico), ծագումով արգենտինացի հեղափոխական գործիչ Չե Գևարայի լուսանկարը, որ հեղինակել է կուբացի լուսանկարիչ Ալբերտո Կորդան։ Լուսանկարը արվել է Հավանայում 1960 թվականի մարտի 5-ին՝ «Լյա Կուվր» ջերմանավի պայթյունի զոհերի հիշատակին նվիրված ցույցի ժամանակ։ Լուսանկարն արվել է Leica M2 լուսանկարչական ապարատով Eastman Kodak ընկերության ժապավենով։

1960-ական թվականների վերջերին, պայմանավորված Չե Գևարայի հեղափոխական գործունեությամբ և մահապատժի ենթարկվելու փաստով, ձևավորվել է Չե Գևարայի գրավիչ, բայց միաժամանակ հակասական կերպարը։ Կորդան ասել է, որ այդ լուսանկարում Չե Գևարայի հայացքում արտահայտված են կերպարի բացարձակ անզիջողականությունը, ստոիկ բնավորությունը, ինչպես նաև զայրույթ ու ցավ։

Պատմություն

Չե Գևարան (կենտրոնում) և Ֆիդել Կաստրոն (ձախից) սգերթի ժամանակ

«La Coubre» բեռնատար նավը պայթեցվել է 1960 թվականի մարտի 4-ին՝ 15:10-ին, երբ այն բեռնաթափում էին Հավանայի նավահանգստում։ Պայթյունի հետևանքով մահացել է ավելի քան 100 և վիրավորվել 200 մարդ։ Էռնեստո Գևարան (ժամանակին արդյունաբերության նախարար), որ պայթյունի պահին գտնվել է գյուղական բարեփոխումների ազգային ինստիտուտի շենքում, շտապ ժամանել է նավահանգիստ և մասնակցել փրկարարական աշխատանքներին՝ մի քանի ժամ շարունակ բժշկական օգնություն ցույց տալով վիրավորներին։

Հաջորդ օրը՝ մարտի 5-ին, Կուբայի հեղափոխության առաջնորդ Ֆիդել Կաստրոն պայթյունի համար մեղադրել է ԱՄՆ-ի հետախուզական գլխավոր ընկերությանը (անգլ.՝ Central Intelligence Agency, CIA) և բոլորին առաջարկում մասնակցել Հավանայի Կոլոն գերեզմանատանն անցկացվող բողոք-երթին։ Զոհերի հիշատակին նվիրված սգերթի ժամանակ ասված ճառում Կաստրոն առաջին անգամ արտասանել է հետագայում հանրահայտ դարձած արտահայտությունը՝ «Հայրենիք կամ մահ» (իսպ.՝ Patria o Muerte)։Ալբերտո Կորդան, ով Ֆիդել Կաստրոյի լուսանկարիչն էր, մի քանի վայրկյանով դրոշմել է Չե Գևարային։

Հեղինակային իրավունքներ

Կորդան լուսանկարը հանրայնացրել է՝ չպահանջելով հեղինակային իրավունքներ, չնայած լուսանկարը տասնյակ տարիներ օգտագործվել է զանգվածային լրատվամիջոցներում։

Կորդան, սակայն, չի ընդունել լուսանկարի՝ շահույթ ստանալու նպատակով օգտագործումը և դատի է տվել Smirnoff ընկերությանը, որն օգտագործել էր լուսանկարը օղու գովազդում (դատը շահելուց ստացած 50.000 դոլարը Կորդան նվիրաբերել է Կուբայի առողջապահական համակարգին)։ Մեկնաբանելով նկարի ապօրինի օգտագործումը՝ Կորդան գրել է.

Որպես այն գաղափարների կողմնակից, որոնց համար մահացավ Չե Գևարան` ես թշնամություն չեմ զգում մարդկանց հանդեպ, ովքեր փորձում են վառ պահել նրա հիշատակը։ Սակայն ես սկզբունքորեն դեմ եմ Չե Գևարայի լուսանկարները այնպիսի ապրանքների համար գովազդելուն, ինչպիսին է ալկոհոլը. դա պղծում է Չեի հիշատակը։ - Ալբերտո Կորդա

Ազդեցությունը մշակույթում

Նշանավոր լուսանկարը դարձել է արվեստի շատ գործերի հիմք և ներշնչման առարկա, որոնք իրենց հերթին պաշտամունքի առարկա են դարձել։ Այդպիսին է, օրինակ, իռլանդացի նկարիչ Ջիմ Ֆիցպատրիկի նկարը։

• 
  Ջիմ Ֆիցպատրիկի ոճավորած կերպարը (1968)
• 
  Քանդակ արտաքին գործերի նախարարության շենքին, Կուբա, Հավանա
• 
  Կուբայի հեղափոխության հաղթանակի 50-ամյակին նվիրված դրոշմանիշ, Ռուսաստան, 2009

Գրականություն

• Alberto Korda: A Revolutionary Lens, by Diana Diaz & Mark Sanders, Steidl, 2007, ISBN 3-86521-458-4
• Che's Afterlife: The Legacy of an Image, by Michael Casey, Vintage Books USA, 2009, ISBN 0-307-27930-8
• Che Guevara: Revolutionary and Icon, by Trisha Ziff, Abrams Image, 2006, ISBN 0-8109-5718-3
• Che: Images of a Revolutionary, by Oscar Sola, Pluto Press, 2000, ISBN 0-7453-1700-6
• Che: The Photobiography of Che Guevara, Thunder's Mouth Press, 1998, ISBN 1-56025-187-5
• Cuba by Korda, by Christophe Loviny & Alberto Korda, Ocean Press (AU), 2006, ISBN 1-920888-64-0
• Self Portrait Che Guevara, by Ernesto Guevara & Victor Casaus, Ocean Press (AU), 2004, ISBN 1-876175-82-6