Հեղեղում Կենտրոնական Եվրոպայում (1997)

Հեղեղում Կենտրոնական Եվրոպայում, հեղեղում, որ տեղի է ունեցել 1997 թվականին, երբ հուներից դուրս են եկել Օդրա և Մորավա գետերը։ Հեղեղումը վնասակար հետևանքներ է ունեցել Լեհաստանի, Չեխիայի և Գերմանիայի համար։ 114 մարդ համարվել է մահացած, նյութական վնասը կազմել է 4.5 միլիարդ դոլար^[1]^[2]։

Հեղեղումը սկսվել է Չեխիայում, ապա տարածվել Լեհաստանում ու Գերմանիայում։ Լեհաստանում այն համարվել է ամենամեծ արհավիրքներից մեկը երկրի պատմության ողջ ընթաքցում, որի պատճառով էլ կոչվել է «Հազարամյակի հեղեղում» (լեհ.՝ Powódź tysiąclecia)^[3]^[4]: Այս անվանումը կիրառվում է նաև Գերմանիայում (գերմ.՝ Jahrtausendflut)^[5]:

Պատճառներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հեղեղման պատճառ են հանդիսացել հարավարևմտյան Չեխիայում անձրևաբեր երկու շրջանները՝ հուլիսի 3-10-ը և 17-22-ը^[4]^[6]։ Մեծ քանակության տեղումները հետևանք են եղել Հենուազի ցիկլոնի, որն Իտալիայի հյուսիսից տարածվել է Մորավիա և Լեհաստան։ Հարավային Լեհաստանը երկար ժամանակ շարունակել է մնալ ցածր ճմշման կենտրոն^[4]։

Մի քանի օր շարունակված տեղումները միջին հաշվով համապատասխանել են մի քանի ամսվա տեղումների չափին. նրա մակարդակը կազմել է 300-600 մմ։ Ջրի մակարդակը բարձրացել է 2-3 մ^[3]։ Այս անձրևները ամենից ուժեղ տեղումներից են եղել համաշխարհային պատմության մեջ^[7]։

1997 թվականի հեղեղումը կոչվել է «Համաշխարհային», քանի որ այդ չափի տեղումների քանակի հնարավորությունը կոնկրետ տարվա ընթացքում 0.1 % է^[8]^[9]։

Իրադարձությունների զարգացում[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հեղեղումը սկսվել է Չեխիայում հուլիսի 5-ին, ապա տարածվել Լեհաստանում։ Անձրևները եղել են հորդառատ, և կես օրվա ընթացքում ջրի մակարդակը բարձրացել է 4 մ-ով^[4]։

Լեհաստանում առաջին տուժած բնակավայրերն են եղել Գլուխոլազին և նրա շրջակա բնակավայրերը։ Վարչապետ Վլոձիմեժ Ցիմոշևիչը հուլիսի 7-ին այցելել է քաղաք^[7]։ Աղետը շուտով պատուհասել է նաև Ռացիբուժ քաղաքը։ Կլոձկո քաղաքում հեղեղման հետևանքով տուժել են մի քանի հին շինություններ, որոնց տարիքն անցնում էր մի քանի հարյուր տարին։ Հուլիսի 8-ին հեղեղումը հասել է Կրապկովիցե։

Օդրա գետը դուրս է եկել իր հունից ու հեղեղել իր ափին գտնվող բոլոր քաղաքները։ Հուլիսի 10-ին հեղեղվել է Օպոլեն, հուլիսի 12-ին՝ Վրոցլավը ու Ռիբնիկը, ավելի ուշ՝ Գլոգուվ քաղաքը։

Լեհ-գերմանական սահմանին հեղեղման արագությունը նվազել է։ Դրա շնորհիվ գերմանական կողմը հասցրել է պատրաստվել աղետին, ինչի շնորհիվ այն ավելի քիչ է վնասել երկիրը^[4]։

Հուլիսի 18-ին Լեհաստանի նախագահ Ալեքսանդր Կվասնևսկին երկրում հայտարարել է ազգային սգո օր^[10]։

Ջրի մակարդակ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստորև բերվում է աղյուսակ՝ հեղեղման ժամանակ Օդրա գետի ջրի մակարդակով^[6]։

Տեղանք	Օդրայի հոսանքից հեռավորություն, կմ	Ջրի առավելագույն բարձրություն, սմ	Ամսաթիվ
Ռացիբուժ, Լեհաստան	55,5	1045	հուլիսի 9, 1997
Ույսցե Նիսի, Լեհաստան	180,5	768	հուլիսի 10, 1997
Ռենձին, Լեհաստան	261,1	1030	հուլիսի 13, 1997
Բժեգ Դոլնի, Լեհաստան	284,7	970	հուլիսի 13, 1997
Մալչիցե, Լեհաստան	304,8	792	հուլիսի 14, 1997
Սցինավա, Լեհաստան	331,9	732	հուլիսի 15, 1997
Գլոգուվ, Լեհաստան	392,9	712	հուլիսի 16, 1997
Նովա Սուլ, Լեհաստան	429,8	681	հուլիսի 16, 1997
Ցիգացիցե, Լեհաստան	471,3	682	հուլիսի 19, 1997
Պոլենցկո, Լեհաստան	530,3	595	հուլիսի 24, 1997
Ռացդորֆ, Գերմանիա	542,5	691	հուլիսի 24, 1997
Այզենհյուտենշտադտ, Գերմանիա	554,1	717	հուլիսի 24, 1997
Օդերի Ֆրանկֆուրտ, Գերմանիա	584,0	657—656	հուլիսի 27, 1997
Սլուբիցե, Լեհաստան	584,1	637	հուլիսի 27, 1997
Կյուստրին Կից, Գերմանիա	614,8	653	հուլիսի 27, 1997
Կինից, Գերմանիա	633,0	628	հուլիսի 24, 1997
Գոզդովիցե, Լեհաստան	645,3	659	հուլիսի 31, 1997
Հոենզատեն Ֆինով, Գերմանիա	664,9	729	հուլիսի 31, 1997
Հոենզատեն, Գերմանիա	667,2	805	հուլիսի 31, 1997
Բելինեկ, Լեհաստան	673,5	712	հուլիսի 31, 1997
Շտյուցկով, Գերմանիա	680,5	1009	հուլիսի 29, 1997
Շվեդտ, Գերմանիա	690,6	886	օգոստոսի 2, 1997
Շվեդտ, Գերմանիա	697,0	840	օգոստոսի 1, 1997, 1997
Վիդուխովա, Լեհաստան	701,8	760	օգոստոսի 2, 1997
Հարց, Գերմանիա	8,0	698	օգոստոսի 1, 1997
Մեշերին, Գերմանիա	14,1	672	օգոստոսի 3, 1997
Գրիֆինո, Լեհաստան	718,5	649	օգոստոսի 3, 1997
Իկերմյունդե, Գերմանիա	Շեցինի ծոց	536	օգոստոսի 6, 1997

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ «Third dike bursts in flood-hit Germany». CNN. 1997 թ․ հուլիսի 27.
↑ Odereinzugsgebiet - das Hochwasser 1997. — Wrocław: IKSO, 1999. — 116 Seiten, [36] Blätter с. — ISBN 83-916202-7-1, 978-83-916202-7-4
↑ ^3,0 ^3,1 Coping with flash floods. — Dordrecht: Kluwer Academic Publishers, 2001. — xviii, 322 pages с. — ISBN 0-7923-6825-8, 978-0-7923-6825-0, 0-7923-6826-6, 978-0-7923-6826-7
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 Extreme hydrological events : new concepts for security : proceedings of the NATO advanced research workshop on extreme hydrological events held in Novosibirsk, Russia, 11-15 July 2005. — Dordrecht: Springer, 2007. — 1 online resource (xiii, 499 pages) с. — ISBN 978-1-4020-5741-0, 1-4020-5741-5, 978-1-4020-5739-7, 1-4020-5739-3, 1-280-94399-8, 978-1-280-94399-7, 6610943990, 9786610943999
↑ Visions of nature : a scientific exploration of people's implicit philosophies regarding nature in Germany, the Netherlands and the United Kingdom. — Berlin: Lit, 2006. — 255 pages с. — ISBN 3-8258-9008-2, 978-3-8258-9008-7
↑ ^6,0 ^6,1 Studien und Tagungsberichte, Schriftenreihe des Landesumweltamtes Brandenburg. Band 16 – Das Sommerhochwasser an der Oder 1997 – Fachbeiträge anläßlich der Brandenburger Ökologietage II. Potsdam. Marz 1997
↑ ^7,0 ^7,1 Fluvial hydrosystems. — 1st ed. — London: Chapman & Hall, 1996. — xii, 322 pages с. — ISBN 0-412-37100-6, 978-0-412-37100-4
↑ «Czy grozi nam powódź». Polityka. 2010 թ․ փետրվարի 21.
↑ Krzysztof Goniewicz, Frederick M. Burkle Challenges in Implementing Sendai Framework for Disaster Risk Reduction in Poland(անգլ.) // International Journal of Environmental Research and Public Health. — 2019-07-18. — В. 14. — Т. 16. — С. 2574. — ISSN 1660-4601. — doi:10.3390/ijerph16142574
↑ «Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 15 lipca 1997 r. w sprawie opuszczenia flagi państwowej Rzeczypospolitej Polskiej». prawo.sejm.gov.pl. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 30-ին.(չաշխատող հղում)

Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Հեղեղում Կենտրոնական Եվրոպայում (1997) կատեգորիայում։

[1] «Third dike bursts in flood-hit Germany». CNN. 1997 թ․ հուլիսի 27.

[2] Odereinzugsgebiet - das Hochwasser 1997. — Wrocław: IKSO, 1999. — 116 Seiten, [36] Blätter с. — ISBN 83-916202-7-1, 978-83-916202-7-4

[:0-3] 3,0 ^3,1 Coping with flash floods. — Dordrecht: Kluwer Academic Publishers, 2001. — xviii, 322 pages с. — ISBN 0-7923-6825-8, 978-0-7923-6825-0, 0-7923-6826-6, 978-0-7923-6826-7

[:1-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 Extreme hydrological events : new concepts for security : proceedings of the NATO advanced research workshop on extreme hydrological events held in Novosibirsk, Russia, 11-15 July 2005. — Dordrecht: Springer, 2007. — 1 online resource (xiii, 499 pages) с. — ISBN 978-1-4020-5741-0, 1-4020-5741-5, 978-1-4020-5739-7, 1-4020-5739-3, 1-280-94399-8, 978-1-280-94399-7, 6610943990, 9786610943999

[5] Visions of nature : a scientific exploration of people's implicit philosophies regarding nature in Germany, the Netherlands and the United Kingdom. — Berlin: Lit, 2006. — 255 pages с. — ISBN 3-8258-9008-2, 978-3-8258-9008-7

[ReferenceA-6] 6,0 ^6,1 Studien und Tagungsberichte, Schriftenreihe des Landesumweltamtes Brandenburg. Band 16 – Das Sommerhochwasser an der Oder 1997 – Fachbeiträge anläßlich der Brandenburger Ökologietage II. Potsdam. Marz 1997

[:2-7] 7,0 ^7,1 Fluvial hydrosystems. — 1st ed. — London: Chapman & Hall, 1996. — xii, 322 pages с. — ISBN 0-412-37100-6, 978-0-412-37100-4

[8] «Czy grozi nam powódź». Polityka. 2010 թ․ փետրվարի 21.

[9] Krzysztof Goniewicz, Frederick M. Burkle Challenges in Implementing Sendai Framework for Disaster Risk Reduction in Poland(անգլ.) // International Journal of Environmental Research and Public Health. — 2019-07-18. — В. 14. — Т. 16. — С. 2574. — ISSN 1660-4601. — doi:10.3390/ijerph16142574

[10] «Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 15 lipca 1997 r. w sprawie opuszczenia flagi państwowej Rzeczypospolitej Polskiej». prawo.sejm.gov.pl. Վերցված է 2020 թ․ հունվարի 30-ին.(չաշխատող հղում)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]