Հարմոնիա

Այս հոդվածը երաժշտության տեսության բաժնի մասին է։ Այլ գործածությունների համար այցելեք Հարմոնիա (այլ կիրառումներ)։

Հարմոնիա կամ ներդաշնակագիտություն, երաժշտության տեսության այն բաժինը, որն ուսումնասիրում է համահնչյունները և նրանց շաղկապված հաջորդականության օրինաչափությունները։

Սահմանում

Հնչյունների միավորումը համահնչյունների մեջ և այդպիսի համահնչյունների կապակցված հաջորդականությունը կոչվում է հարմոնիա։ Երաժշտական ստեղծագործության զարգացման, նրա արտահայտչականության հարստացման ու խորացման մեջ հարմոնիան ունի էական նշանակություն։ Նա մեղեդիին կարող է հաղորդալ ամենատարբեր հուզական նրբերանգներ ու գունավորումներ։ Այս երևույթը հատկապես զգալի է այն դեպքերում, երբ միևնույն մեղեդիին ուղեկցում են համահնչյունների տարբեր հաջորդականություններ։

Հաճախ հարմոնիա է անվանվում նաև համահնչյունների որևէ խումբ կամ նույնիսկ առանձին վերցված որևէ համահնչյուն։ Համառոտակիության համար «հարմոնիա» տերմինով են կոչում համահնչյունների կառուցվածքի և հաջորդականության մասին եղած ուսմունքը։

Մի քանի հնչյունների միաժամանակյա զուգորդումը կոչվում է համահնչյուն։

Երեք, չորս կամ հինգ տարբեր բարձրություն և անուններ ունեցող հնչյուններից բաղկացած համահնչյունը կոչվում է ակորդ, եթե այդ հնչյունները՝

• դասավորված են տերցիաներով
• կամ օկտավային փոխադրումներիմիջոցով կարող են դասավորվել տերցիաներով։

Ակորդների տեսակները և նրանց անունները

Օգտագործվում է ակորդների երեք տեսակ՝ եռահնչյուններ, սեպտակորդներ և նոնակորդներ։

Եռահնչյուն

Եռահնչյունը երեք հնչյունից բաղկացած ակորդն է (օրինակ՝ դո-մի-սոլ)։ Գերակշռող ակորդ է շատ դարաշրջանների երաժշտական ոճերի մեջ։

Սեպտակորդ

Սեպտակորդ շրջվածքներով

Սեպտակորդը քառահնչյունն է (օրինակ՝ ռե-ֆա-լա-դո). չափազանց տարածված է։

Նոնակորդ

Նոնակորդը հնգահնչյունն է (օրինակ՝ սոլ-սի-ռե-ֆա-լա). օգտագործվում է հազվադեպ։

Ակորդի հնչյունների անունները

Տերցիաներով դասավորված ակորդի ցածի հնչյունը կոչվում է հիմնական կամ պրիմա։

Ակորդի մնացած հնչյունները կրում են այն ինտերվալների անունները, որոնք կազմում են այդ հնչյուններից յուրաքանչյուրի և հիմնական հնչյունի միջև։ Այսպես, ըստ բարձրության ակորդի երկրորդ հնչյունը կոչվում է տերցիա, երրորդը՝ կվինտա, չորրորդը՝ սեպտիմա, հինգերրորդը՝ նոնա։

Ակորդի հնչյունները իրենց ամենատարբեր դասավորություններում պահպանում են այդ անունները։

Աղբյուրներ

• Ի.Դուբովսկի, Ս. Եվսեև, Ի. Սպոսոբին, Վ. Սոկոլով, Հարմոնիայի դասագիրք, Երևան, 1978, Էջ 7-9