Հասկալա

Մոսես Մենդելսոն (1729—1786), գերմանահրեա փիլիսոփա։ Հասկալայի հիմնադիրը։ Նրա գաղափարները մեծ ազդեցություն են ունեցել հուդայականությունում բարենորոգումների վրա

Հասկալա (եբրայերեն՝ השכלה‎, «լուսավորություն», ծագում է՝ սեխել, «առողջ դատողություն», «ինտելեկտ»), հրեական լուսավորություն, XVIII դարի երկրորդ կեսում Եվրոպայի հրեաների մոտ առաջացած շարժում, որը հանդես էր գալիս Լուսավորության դարաշրջանի արժեքների ընդունման, ինչպես նաև աշխարհիկ գիտությունների կրթման աճի, եբրայերենի և հրեաների պատմության ուսուցման համար։

Շարժման հայտնի առաջնորդներ

• Մոսես Մենդելսոն
• Իսահակ Բեր Լեվինսոն
• Դավիդ Ֆրիդլենդեր
• Նաֆթալի Հիրց Վիսսելի
• Բարուհ Յեյթելես
• Աբրահամ Կոն

Տես նաև

• Բարենորոգչական հուդայականություն
• Ջադիդականություն

Գրականություն

• M. Weissberg, Die Neuhebräische Aufklär.-Lit. in Galizien, 1898;
• S. Fünn, Safa le-Neemanim, 1881;
• H. Weiss, Zichronotai, 1895 и в Mimisrach u'mimaarow, I;
• Gottlober, Hagisrah we-habinjah (Haboker Or, 1876—8) и в Haassif, I, 1884;
• Zederbaum, Leket Amorim, 86—92; W. Jaabez, Migdalha-Meoh (Kenesseth Israel, I);
• L. Rosenthal, Told. Chebrath marbe Haskalah, 1885—90;
• M. Ehrenpreis, Lean (Haschiloach, I, 489—99);
• I. Triwоss, Bichwod ha-Haskalah (Achiassaf, VIII);
• M. Lilienblum, Aboth ha-Haskalah (ibidem, X);
• B. Katz, Toldoth haskalath hajehudim (Hasman, 1903, I—III);