Հայ ավետարանական եկեղեցի (Աշրաֆիե)
| Հայ ավետարանական եկեղեցի | |
|---|---|
 | |
| Հիմնական տվյալներ | |
| Տեսակ | եկեղեցի |
| Երկիր |  Լիբանան |
| Տեղագրություն | Բեյրութ |
| Դավանանք | Հայաստանեայց Աւետարանական Եկեղեցի |
| Թեմ | Մերձավոր Արևելքի հայ ավետարանական եկեղեցիների միություն |
 | |
 | |
Հայ ավետարանական եկեղեցի, Աշրաֆիե թաղամասում գտնվող կրոնական կառույց։ Պատկանում է Մերձավոր Արևելքի հայ ավետարանական եկեղեցիների միությանը, տեղակայված է Լիբանանի մայրաքաղաք Բեյրութում։ Համակարգում է քաղաքում բնակվող ավետարանական լիբանանահայության հոգևոր կյանքը։ Հանդիսանում է քաղաքի հայկական ավետարանական երկու եկեղեցիներից մեկը՝ հայ ավետարանական առաջին եկեղեցու հետ[1]։
Հիմնադրում և վաղ տարիներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Բեյրութի Հայ Ավետարանական եկեղեցին սկսել է գործել հայ փախստականների ճամբարներում 1922 թվականին։ Այս ճամբարները կոչվել են յուրաքանչյուրը հայրենիքի սկզբնական քաղաքի սկզբնական անունով, օրինակ՝ Հաջինի ճամբար, Այնթապի ճամբար, Ադանայի ճամբար, Մարաշի ճամբար։ եւ այլն։ 1926 թվականին կազմավորվել է Աշրաֆիեի Հայ Ավետարանական եկեղեցին։ Ենովք վարդապետ Հադիդյանը դառնում է եկեղեցու հիմնադիր հովիվը և մինչև 1962 թվականը շարունակում է ծառայել նորաստեղծ եկեղեցուն։ Ըստ 1926 թվականի վիճակագրության՝ եկեղեցին ուներ 1500 անդամ (680 տղամարդ և 820 կին)։
Առաջին վեց տարիներին եկեղեցին կոչվել է «Ճամբար» Հայ Ավետարանական եկեղեցի, իսկ 1932 թվականի գարնանից այն սկսել է անվանվել Աշրաֆիեի Հայ Ավետարանական եկեղեցի, երբ տեղափոխվել է իր նոր վայրը։ Եկեղեցու շենքը կառուցվել է 1932 թվականին վերապատվելի Հենրի Ռիգսի առատաձեռն նվիրատվությամբ՝ ի հիշատակ իր կնոջ և դստեր, որոնք կյանքից հեռացել են Թուրքիայի Խարբերդում հայության մեջ ծառայելիս։
1936 թվականին եկեղեցուն կից գնվել է նոր հողատարածք, որի վրա կառուցվել է հոգևորականը։ Եկեղեցու զանգը նվիրաբերվել է «Հայաստանի շվեյցարացի բարեկամներ» կազմակերպության ներկայացուցիչներ պարոն Կարլ Մայերի և պարոն Յակոբ Կյունցլերի («Պապա» Կյունցլեր) միջոցով։
Եկեղեցին սկսել է կարևոր կրթական ծառայություն Մերձավոր Արևելքի Հայ Ավետարանական Եկեղեցիների Միությունում, որը փոխանցվել է Օսմանյան կայսրությունում հայ ավետարանական կրթական ջանքերից: Ճամբարներում առաջին հայկական դպրոցը սկսվել է 1922 թվականին Ադանայի ճամբարում։ 1922-1926 թվականներին Ենովք աբեղա Հադիդյանը հիմնել է 10 հայ ավետարանական դպրոց։ Բացի այդ դպրոցներից, եկեղեցիներն ունեին կիրակնօրյա դպրոցներ, իսկ 1928 թվականին եկեղեցիների կիրակնօրյա դպրոցներում աշակերտների թիվը կազմում էր 700 երեխա։
Եկեղեցին ուներ Քրիստոնեական ջանասիրություն երիտասարդական միություն, որը հիմնել էին դոկտոր Բուզանդ Հադիդյանը և օրիորդ Բուզանդուհի Յարդեմյանը: Իր մեկնարկային տարում, այսինքն՝ 1926 թվականին, այն ուներ 134 անդամ (45 տղա և 89 աղջիկ)։ Եկեղեցին ուներ նաև 65 անդամներով պատանիների խումբ:
Վերապատվելի Հենրի Հ. Ռիգսի հանգուցյալ կնոջ և դստեր անունով ստեղծված նվիրատվության ֆոնդը 1931 թվականին նվիրաբերվել է Բեյրութի Քեմփ թաղամասի Հայ Ավետարանական եկեղեցուն՝ կառուցելու հոյակապ եկեղեցի/դպրոց մեծ բարձր սարահարթի դիրքը Աշրաֆիե թաղամասում: Եկեղեցի-դպրոցական համալիրը կառուցվել և օծվել է 1932 թվականին: 1934 թվականին, չնայած Բեյրութ գետի համայնքից այն կողմ նորաստեղծ Բուրջ Համուդ քաղաքում կազմակերպվել է առանձին եկեղեցի, Աշրաֆիե եկեղեցին մնացել է զգալիորեն մեծ և կենսունակ միաբանություն:
Բազմաթիվ հայ ավետարանականներ Զահլեից և այլ վայրերից նույնպես միացան համայնքին։ 1942 թվականին եկեղեցին, արտակարգ ջանքերի շնորհիվ, դադարեցրեց ֆինանսական օգնություն ստանալ Միությունից և այլ աղբյուրներից և դարձավ ֆինանսապես ինքնաբավ։ Այս ժողովի հոգևոր կյանքը միշտ էլ եռանդուն է եղել։ Եկեղեցին օրհնվել է բազմաթիվ լուսավոր ու հոգեպես ակտիվ երիտասարդներով։ Համայնքի կրթական աշխատանքը տարեցտարի հետեւողականորեն ընդլայնվում էր։
Ըստ 1948-1949 թվականների վիճակագրական տվյալների՝ ընտանիքների թիվը կազմում էր 312 կամ 1156 հոգևորական, որոնցից 223-ը հաղորդակից անդամներ էին, 157-ը երիտասարդներ էին, որոնք պատկանում էին Քրիստոնեական ջանասիրական միությանը (Չանից), իսկ 291-ը՝ Տիկնանց միությանը։ Կիրակնօրյա դպրոցն ուներ 642 աշակերտ և 46 երկու սեռի ուսուցիչ[2]։
Քաղաքացիական պատերազմի տարիներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Լիբանանի քաղաքացիական պատերազմի տարիներին եկեղեցին ապահով հանգրվան դարձավ իր հարևանների համար, ովքեր ուժեղ գնդակոծությունների ժամանակ ապաստան էին գտել նկուղում։ Իհարկե, եղել են հարաբերական հանգստության շրջաններ, սակայն, քանի որ երիտասարդությունը զգուշավոր էր փողոցներում ազատ շրջելիս, իսկ ժամանցը սահմանափակ էր, եկեղեցին նույնպես դարձավ լավ հավաքատեղի և ընկերակցություն։ Երիտասարդներն օգտագործում էին եկեղեցու տարածքը սպորտային միջոցառումների և նվագախմբերի համար: Իրականում այս տարիները լավ ծառայության տարիներ էին մատաղ սերնդի համար, որը հույս ու ապահով հավաքատեղի էր փնտրում։
16 տարի քաղաքացիական պատերազմը բերեց ավերածություններ և վախ, սակայն եկեղեցին, Աստծո նախախնամությամբ և նրանց հավատարիմ ծառայության շնորհիվ, ովքեր շարունակում էին հավատալ Աստծո պաշտպանությանն ու առաջնորդությանը, շարունակեց նոր տեսլականով իր սպասավորությունների մեծ մասը տոկունությամբ և բազում օրհնություններ ստացան: Ուսանողները շարունակեցին իրենց կրթությունը, կիրակնօրյա դպրոցական երեխաները, դեռահասները և երիտասարդները, կանայք և աղոթքի հանդիպումները (այս ամենը, բացի կիրակնօրյա երկրպագության ծառայություններից), բոլորը շարունակեցին իրենց ընթացքը այնքան ժամանակ, քանի դեռ Եկեղեցու շրջակայքում կատաղի կռիվ չի եղել։
Ներկա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Բեյրութի նավահանգստում 2020 թվականի օգոստոսի 4-ին տեղի ունեցած պայթյունը մեծ վնաս է հասցրել շրջակա տարածքներին, այդ թվում՝ Աշրաֆիեի Հայ Ավետարանական եկեղեցուն և Կենտրոնական բարձրագույն դպրոցին՝ պայթյունին մոտակա Հայ Ավետարանական հաստատություններին։ Ե՛վ սրբավայրը, և՛ դպրոցի շենքը վերանորոգվել են օտարերկրյա բազմաթիվ բարերարների, այդ թվում՝ դպրոցի շրջանավարտների և բազմաթիվ նվիրատվությունների շնորհիվ:
Քահանաներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- 1926-1962 Ենովք քահանա Հադիդյան
- 1962-1966 Վահրամ քահանա Սալիբյան
- 1967-1986 Յակոբ քահանա Սաղերյան
- 1986-1989 Գրիգոր քահանա Եմուշաջեկյան
- 1992-1995 Նիշան քահանա Բակալյան
- 1996-2018 Սողոմոն քահանա Քիլաղպյան
- 2021-այսօր Հրայր քահանա Չոլաքյան
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Armenian Missionary Association of America, The Armenian Evangelical Church, 2000,p.57
- ↑ «Armenian Evangelical Church of Ashrafieh». uaecne.org.
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբանական տարբերակը վերցված է «Հայ Սփյուռք» հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։ 
|