Հայրենիքի համար զոհվածներին (հուշակոթող, Ազով)

«Հայրենիքի համար զոհվածներին»;
	«Հայրենիքի համար զոհվածներին» հուշահամալիրը
Տեսակ	հուշարձան
Երկիր	Ռուսաստան
Բնակավայր	Ազով
Ներկա վիճակ	կանգուն

«Հայրենիքի համար զոհվածներին» (ռուս.՝ Мемориал «Павшим за Родину»), հուշահամալիր ՌԴ Ռոստովի մարզի Ազով քաղաքում։ Բացվել է 1971 թվականի մայիսի 9-ին։ Կազմված է երկու գրանիտե կոթողից և անմար կրակից։

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Հայրենական մեծ պատերազմի տարիներին Ազով քաղաքի հարավարևմտյան ծայրամասում գերեզմանոցի հետևում կար մի վայր, որտեղ թաղված էին համակենտրոնացման ճամբարում խոշտանգված մարդիկ, այստեղ սկսեցին թաղել նաև 1942 թվականին Ազովի պաշտպանության ժամանակ զոհվածներին, թիվ 3207 հոսպիտալում վերքերից մահացածներին, 44-րդ բանակի` Ազովի և Մերձազովիեի ազատագրման ժամանակ 1943 թվականին զոհված մարտիկներին և հրամանատարներին։ Աստիճանաբար քաղաքում գոյացավ եղբայրական գերեզմանոց։ Պատերազմից հետո այնտեղ կառուցվեց դրոշը ձեռքին զինվորի տեսքով տիպային հուշարձան։

1969 թվականին որոշվեց վերակառուցել ընկածների զինվորների հուշարձանը և ստեղծել հուշահամալիր նոր հրապարակում։ «Ռոստովգրաժդանպրոյեկտի» ճարտարագետներ Գ. Իվանովը և Ն. Խազագերովը պատրաստեցին հուշակոթողի նախագիծը։

Որոշվեց նաև այստեղ տեղափոխել եղբայրական գերեզմանոցի աճյունները, հայտնվեց եղբայրական գերեզման։ Հուշարձանի մեջ խորշեր բացվեցին Հայրենական մեծ պատերազմի մարտադաշտերից վերցված հողով պատիճների համար։ Ազով բերվեց Սևաստոպոլի, Վոլգոգրադի, Նովոռոսիյսկի, Դոնի Ռոստովի, Նովոբատայսկի, Պավլո-Օչակովկայի, Ազովի շրջանի Օբուխովկա գյուղի հողը, հող Հյուսիսային Կովկասից` 403,3 և 429,6 մետր բարձրությունից, որտեղ 1942 թվականին կռվել են ազովցիներ Լ. Կոնդրատևն ու Ա. Կիրիչենկոն։

«Հայրենիքի համար զոհվածներին» հուշահամալիրը բացվեց 1971 թվականի մայիսի 9-ին` նորաբաց Հաղթանակի հրապարակում։ Այն կազմված է երկու գրանիտե կոթողից, ավելի ուշ չորս կողմից նրանց վրա տեղադրվեցին 1918-1920 և 1941-1945 թվականների մարտիկների բարձրաքանդակներ, մուրճ ու մանգաղով հրացաններ։ Կողքին գտնվում է անմար կրակ։ Ջահի կրակը վառվել է Նովոչերկասկ քաղաքում, այնուհետև այն զրահամեքենայով Ազով է տեղափոխել փոխգնդապետ Գ. Վոլկովը։

1989 թվականին Անմար կրակի մոտ տեղադրվեցին հուշատախտակներ տեքստերով, որոնք պատմում են այն մասին, որ հուշակոթողը տեղադրվել է Հայրենական մեծ պատերազմի տարիներին հայրենիքի համար կյանքը զոհաբերածների, 1943 թվականին Մերձազովիեում զոհված 44-րդ բանակի մարտիկների, 1918-1920 թվականներին Ազովի մահվան ճամբարում խոշտանգված կարմիրբանակայինների և կարմիրգվադիականների, քաղաքի ազատագրման համար 1920 թվականին զոհված 14-րդ Ինզենյան հեղափոխական դիվիզիայի մարտիկների հիշատակին։

1983 թվականին անցկացվել է հուշահամալիրի վերակառուցում, որի ընթացքում սպիտակ մարմարը փոխարինվեց կարմրաշագանակագույն գրանիտից սալիկներով, «Անմար կրակի» ջահը փոխարինեցին կանաչ դափնեպսակով աստղով։ Կոթողի վրա փակցվել են գիպսե սպիտակ բարձրաքանդակներ, 1989 թվականին տեղադրվել են հուշատախտակներ։

Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Михайлушкин П., Мемориал Славы /П. Михайлушкин //Приазовье. – 1983. – 18 декабря.
Федотова Т. Мемориал «Павшим за Родину» и площадь Победы в городе Азове /Т. Федотова //Азовская неделя. – 2010. – 6 мая. – С. 3.

Աղբյուրներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]