Հայերն Աքքերմանում

Հայերն Աքքերմանում թվաքանակով ամենաշատն էին՝ ամբողջ Մոլդովայի տարածքում (15-րդ դար)։ Ռումինացի պատմաբան Ն.Յորգայի կարծիքով, Աքքերմանում ավելի շատ հայեր կային, քան Սուչավայում, Սիրետում, Խոտինում, Յասսիում (Յաշում), Ռոմանում, Վասլույրում և ավելի ուշ Բոտոշանում միասին վերցրած։ Աքքերմանում ընդօրինակվել են հայերեն ձեռագրեր։

1484 թվականին սուլթան Բայազիդ II Աքքերմանի հայերին գաղթեցրել է Կ.Պոլիս, որի հետևանքով թեև շատ է պակասել հայերի թիվը, սակայն քաղաքը, իբրև հայկական գաղթավայր, չի կորցրել իր կարևորությունը։ Աքքերմանի հայերը զբաղվել են առևտրով, արհեստներով, այգեգործությամբ և անասնապահությամբ։ Նրանք մինչև 18-րդ դարը որոշակի դեր են ունեցել առևտրում, սակայն 1787-1791 թվականների ռուս-թուրքական պատերազմը մեծ վնաս է հասցրել նրանց։ Ռուսահայ թեմի առաջնորդ Հովսեփ Արղությանն այդ տարիներին եկել է Աքքերման և գաղթեցրել 852 հայ (142 ընտանիք) նախ՝ Դուբասար և ապա Գրիգորիոպոլ (1792)։ 19-րդ դարի սկզբին Աքքերմանում կար 150, 1911 թվականին՝ 100 հայ ընտանիք, իսկ 1933 թվականին՝ ընամենը 100 հայ։

Աքքերմանի հայկական դպրոցը սկզբում կոչվել է «Ժողովրդական դպրոց լուսավորչական հայոց»։ 1864 թվականին ունեցել է 64 աշակերտ։ 1915 թվականի Մեծ Եղեռնի ժամանակ ստեղծվել է «Աքքերմանի Հայոց Կոմիտե» և տեղի հոգևոր առաջնորդ Երեմիա Ապրիլյանի ջանքերով անընդմեջ նյութական օժանդակություն ցույց տրվել Էջմիածնի հայ գաղթականների օգնության կոմիտեին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 2, էջ 168)։