Համընդհանուր ընտրություններ Էկվադորում (2025)

Համընդհանուր ընտրություններ Էկվադորում (2025)
փետրվարի 9, 2025
Տեսակ	legislative election?
Նախորդ	2023 Ecuadorian general election?

Համընդհանուր ընտրություններն Էկվադորում նախատեսված են 2025 թվականի փետրվարի 9-ին։ Անհրաժեշտության դեպքում երկրորդ փուլը անց կկացվի 2025 թվականի ապրիլի 13-ին։ Գործող նախագահ Դանել Նոբոայի թեկնածությունը ևս առաջադրված է, որն ընտրվել էր 2023 թվականի համընդհանուր ըտնրությունների ժամանակ^[1]։ Ընտրությունների ժամանակ ամբողջական չորս տարի ժամկետով ընտրվելու են նաև Ազգային ժողովի անդամները^[2]։

Նախապատմություն

2024 թվականին երկիրը բախվեց զինված հարձակմանը, երբ «Լոս Չոներոս»-ի առաջնորդ Խոսե Ադոլֆո Մասիաս Վիլյամարը Գուայակիլ քաղաքի բանտից փախավ իր՝ հին ռեժիմի բանտ տեղափոխման օրը։ Դեպքի մասին իշխանությանը տեղեկացրին հաջորդ օրը, իսկ երկու բանտային պահակներին մեղադրանքներ առաջադրվեցին^[3]^[4]։ Նախագահի փախուստից հետո Նոբոան երկրում 60 օր տևողությամբ արտակարգ դրություն հայտարարեց^[5]։ Նոբոայի՝ ռազմական ուժերի օգտագործման հրամանից հետո Էկվադորի մի քանի բանտերում անկարգություններ սկսվեցին^[6]։ Երկու օր անց ողջ երկրում տեղի էին ունենում զինված զանգվածային հարձակումներ, այդ թվում զինված խմբավորումները գրոհել էին հեռուստատեսային կայանը^[7]։

2024 թվականի մայիսին Նոբոան «հատուկ» գրանցման համարով Ազգային ընտրական խորհրդում վերընտրվելու հայտ է ներկայացրել^[1]։

Էլեկտրոնային համակարգ

Նախագահն ընտրվում է մոդիֆիկացված բացարձակ մեծամասնության համակարգի օգտագործմամբ, ընդ որում՝ թեկնածուն պետք է ստանա ձայների ավելի քան 50% կամ 40% և առաջ անցնի իր մոտակա հակառակորդից 10%-ով, որպեսզի առաջին փուլում ընտրված համարվի^[8]։ Նախագահը կարող է ընտրվել երկու անգամ չորս տարի ժամկետով^[9]։ Սակայն ներկա պահին նախագահ Նոբոան լրացնում է Գիլերմո Լասոյի կառավարման մնացած ժամկետը, որը ներմուծելով muerte cruzada^{[Ն 1]} մեխանիզմը վաղաժամ ավարտեց իր նախագահությունը, ինչից հետո անցկացվեցին 2023 թվականի արտահերթ ընտրությունները^[10]։

Ազգային ժողովի անդամներն ընտրվում են երեք եղանակով^[9]։ Տասնհինգն ընտրվում են ըստ Համամասնական ընտրակարգի փակ ցանկի համազգային ընտրական շրջանում։ Վեցն ընտրվում են արտասահմանյան ընտրողների կողմից (երկուական ներկայացուցիչ Կանադայից/ԱՄՆ, Լատինական Ամերիկայից ու Ասիայից/Եվրոպայից/Օվկիանիայից)^[11]։ Մնացած 116 անդամներն ընտրվում են ըստ Համամասնական ընտրակարգի բազմամանդատային շրջանների փակ ցանկերի, ընդ որում՝ բոլոր տեղերը բաժանվում են ըստ Վեբստերի եղանակի^{[Ն 2]}։

Ազգային ժողովի անդամներն իրավունք ունեն ընտրվելու երկու անգամ չորս տարի ժամկետով^[12]։ Գոյություն ունի գենդերային քվոտաներ կուսակցական ցուցակների համար, ինչը նշանակում է կանանց և տղամարդկանց հերթականությունը։ Փոքրամասնության ներկայացուցիչների համար քվոտաները բացակայում են^[9]։

Թեկնածուներ

Նախագահական ընտրություններ

Նախնական թեկնածուներ

Անուն	Ծննդյան ամսաթիվ	Աշխատանքային փորձ	Հարազատ նահանգ	Ընկերություն	Աղբյուր
Հենրի Կուկալոն	1973 թվականի հունիսի 8 (7001510000000000000♠51 տարեկան) Գուայակիլ, Գուայաս	Լասսոյի կաբինետի նախարար (2023 թվական) Ազգային ժողովի անդամ (2013–2021 թվականներ)	Գուայաս	Թեկնածությունն առաջադրել է․ Հավաքման շարժում Հայտարարվել է․ 2024 թվականի հուլիսի 2	^[13]
Խորխե Էսկալա	1970 թվականի հունվարի 8 (7001550000000000000♠55 տարեկան) Վենտանաս, Լոս Ռիո	Ազգային ժողովի անդամ (2009–2013 թվականներ)	Լոս Ռիո	Թեկնածությունն առաջադրել է․ Ազգային միություն Հայտարարվել է․ 2024 թվականի մայիսի 18	^[14]
Պեդրո Խոսե Ֆրեյլե	1972 թվականի հունվարի 18 (7001530000000000000♠53 տարեկան) Կիտո, Պիչինչա	Միջամերիկյան զարգացման բանկ (2004–2005) 2021 թվականի նախագահական ընտրությունների թեկնածու, որն ստացել է ձայների 2,08%	Պիչինչա	Թեկնածությունն առաջադրել է․ Միավորված հասարակություն․ Ավելի շատ գործողություն Հայտարարվել է․ Հուլիսի 23, 2024 (2024-07-23)	^[15]
Լուսիա Գոնսալես	1977 թվականի նոյեմբերի 22 (7001470000000000000♠47 տարեկան) Կիտո, Պիչինչա	Ազգային ժողովի անդամ (2021–2023 թվականներ) Պետական կառավարման քարտուղար (2017 թվական) 2023 թվականի նախագահական ընտրությունների թեկնածու, որը պարտվել է Նոբոայի երկրորդ փուլում	Մանաբի	Թեկնածությունն առաջադրել է․ Քաղաքացիական հեղափոխություն Հայտարարվել է․ 2024 թվականի փետրվարի 29	^[16]
Անդրեա Գոնսալես Նադեր	1987 թվականի ապրիլի 1 (7001370000000000000♠37 տարեկան) Գուայակիլ, Գուայաս	Բնապահպանական ակտիվիստ 2023 թվականի նախագահական ընտրությունների թեկնածու սպանված Վիլյավինսիոյի հետ	Գուայաս	Թեկնածությունն առաջադրել է․ Հայրենասիրական հասարակության կուսակցություն Հայտարարվել է․ 2024 թվականի հունիսի 10	^[17]
Լեոնիդաս Իսա	1982 թվականի հունիսի 18 (7001420000000000000♠42 տարեկան) Լատակունգա, Կոտոպախի	Էկվադորի բնիկ ազգերի Կոնֆեդերացիայի նախագահ (2021- մինչև ներկա պահը)	Կոտոպախի	Թեկնածությունն առաջադրել է․ Պաչակուտիկ Հայտարարվել է․ 2024 թվականի փետրվարի 29	^[16]
Ջիմմի Ջայրալա	1957 թվականի սեպտեմբերի 26 (7001670000000000000♠67 տարեկան) Գուայակիլ, Գուայաս	«Ժողովրդավարական կենտորնի» առաջնորդ (2012- ներկայումս) Գուայաս նահանգի ոստիկանապես (2009–2018 թվականներ) Ազգային Կոնգրեսի անդամ (2007 թվական)	Գուայաս	Թեկնածությունն առաջադրել է․ Դեմոկրատական կենտորն Հայտարարվել է․ 2024 թվականի հուլիսի 31	^[18]
Դանիել Նոբոա	1987 թվականի նոյեմբերի 30 (7001370000000000000♠37 տարեկան) Մայամի, Ֆլորիդա, ԱՄՆ	Էկվադորի 48-րդ նախագահ (2023-ներկայումս) Ազգային ժողովի անդամ (2021–2023 թվականներ)	Սանտա Էլենա	Թեկնածությունն առաջադրել է․ Ազգային դեմոկրատական շարժում Հայտարարվել է․ 2024 թվականի մայիսի 23	^[16]^[19]
Պաոլա Պաբոն	1978 թվականի հունվարի 28 (7001470000000000000♠47 տարեկան) Իբարրա, Իմբաբուրա	Պիչինչա նահանգի ոստիկանապետ (2019-ներկայումս) Ազգային ժողովի անդամ (2009–2015 թվականներ)	Պիչինչա	Թեկնածությունն առաջադրել է․ Քաղաքացիական հեղափոխություն Հայտարարվել է․ 2024 թվականի հունիսի 6	^[20]
Կարլոս Ռաբասկալ	1960 թվականի սեպտեմբերի 3 (7001640000000000000♠64 տարեկան) Գուայակիլ, Գուայաս	Գործարար 2021 թվականի նախագահական ընտրությունների թեկնածու երկրորդ փուլում պարտված Արաուսի հետ զույգով	Գուայաս	Թեկնածությունն առաջադրել է․ Դեմոկրատական ձախեր Հայտարարվել է․ 2024 թվականի հուլիսի 24	^[21]
Քրիստինա Ռեյես	1981 թվականի օգոստոսի 26 (7001430000000000000♠43 տարեկան) Գուայակիլ, Գուայաս	Անդյան պալատի ներկայացուցիչ (2023-ներկայումս) Ազգային ժողովի անդամ (2017-ներկայումս) Գուայակիլի մունիցիպալիական խորհրդի անդամ (2009–2012 թվական)	Գուայաս	'Թեկնածությունն առաջադրել է․ Անկուսակցական Հայտարարվել է․ 2024 թվականի մարտի 9	^[22]
Խոսե Սերրանո	1970 թվականի նոյեմբերի 19 (7001540000000000000♠54 տարեկան) Կուենկա, Ասուայ	Ազգային ժողովի ներկայացուցիչ (2017–2018 թվականներ) Ազգային ժողովի անդամ (2017–2021 թվականներ) Ներքին գործերի նախարար (2011–2016 թվական)	Պիչինչա	'Թեկնածությունն առաջադրել է․ Դեմոկրատական կենտրոն Հայտարարվել է․ 2024 թվականի հուլիսի 31	^[18]

Հասարակական կարծիքի հարցումներ

Ամսաթիվ	Հարցումն իրականացրել է	Ընտրություն	Վրիպում	Դանիել Նոբոա (ԱԴՇ)	Լուսիա Գոնսալես (ՔՀ)	Պաոլա Պաբոն (ՔՀ)	Պեդրո Գրանջա (ՍԿ)	Լեոնիդաս Իսա (Պաչակուտիկ)	Հենրի Կրոնֆլե (ՍՔԿ)	Կարլոս Ռաբասկալ (ԴՁ)	Անդրեա Գոնսալես (ՀՀԿ)	Խորխո Էսկալա (ԱՄ)	Հենրի Կուկալոն (ՇՇ)	Պեդրո Խոսե Ֆրեյլե (ՄՀՄՇ)	Ջիմմի Ջայրալա (ԴԿ)	Խոսե Սերրանո (ԴԿ)	Քրիստինա Ռեյես (անկուսակցական)	Այլ	Անվավեր	Դատարկ	Չեն կողմնորոշվել
Ամսաթիվ	Հարցումն իրականացրել է	Ընտրություն	Վրիպում															Այլ	Անվավեր	Դատարկ	Չեն կողմնորոշվել
17 հուլիսի	Maluk Research^[23]	4 793	2.5%	34.61%	40.11%	–	3.90%	4.07%	0.48%	–	3.10%	4.65%	1.74%	–	–	–	1.94%	5.39%	–	–	–
4 հուլիսի	Cedatos^[24]	3 882	2.4%	35.2%	11.7%	–	–	3.4%	4.0%	–	5.9%	–	7.0%	–	–	–	–	2.0%	14.9%	3.6%	12.3%

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ADN, de Daniel Noboa, fue inscrito en el CNE con un número ‘especial’
↑ Las elecciones presidenciales serán el 9 de febrero de 2025
↑ A notorious Ecuadorian gang leader vanishes from prison and authorities investigate if he escaped
↑ Gunmen in Ecuador fire shots on live TV as country hit by series of violent attacks
↑ Ecuador declares ‘internal armed conflict’ as gunmen take over live TV broadcast
↑ Ecuador declares state of emergency after narco boss escapes prison
↑ Ecuador In State Of 'Internal Armed Conflict': President
↑ IFES Election Guide | Elections: Ecuador Pres 2013
↑ ^9,0 ^9,1 ^9,2 Ecuador: Sistemas Electorales / Electoral Systems
↑ Qué es la "muerte cruzada" invocada por el presidente Lasso en Ecuador y qué pasa ahora
↑ La Asamblea aprobó reformas al Código de la Democracia
↑ Electores no podrán votar por candidatos de distintas listas
↑ «'Quiero ser el primer servidor de la república', confirmó exministro de Gobierno Henry Cucalón». Primcias. 2024-07-02. Վերցված է 2024-07-02-ին.
↑ «Jorge Escala es el precandidato presidencial de Unidad Popular». Primcias. 2024-07-30. Վերցված է 2024-07-30-ին.
↑ «Elecciones 2025: Pedro José Freile es precandidato presidencial por Suma» (Spanish). Expreso. 2024-07-23. Վերցված է 2024-07-30-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
↑ ^16,0 ^16,1 ^16,2 «Estos son los precandidatos presidenciales de Ecuador, hasta el momento» (իսպաներեն). Primicias. Վերցված է 2024-02-29-ին.
↑ «Andrea González es precandidata presidencial con Sociedad Patriótica de Lucio Gutiérrez» (Spanish). Primicias. 2024-06-10. Վերցված է 2024-06-10-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
↑ ^18,0 ^18,1 «José Serrano y Jimmy Jairala: el posible binomio de Centro Democrático para 2025» (Spanish). Expreso. 2024-07-31. Վերցված է 2024-08-01-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
↑ «ADN, de Daniel Noboa, fue inscrito en el CNE con un número 'especial'» (իսպաներեն). El Comercio. Վերցված է 2024-05-24-ին.
↑ «Pabón: "Imagínense la potencia que tendríamos si somos Gobierno Nacional"» (Spanish). Expreso. 2024-06-06. Վերցված է 2024-07-30-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
↑ «Carlos Rabascall será el precandidato a la Presidencia de la República por la Izquierda Democrática» (Spanish). El Universo. 2024-07-24. Վերցված է 2024-07-30-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
↑ «Cristina Reyes anuncia su precandidatura presidencial» (Spanish). Primicias. 2024-03-09. Վերցված է 2024-07-30-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
↑ «Encuesta Julio 2024» (Spanish). Maluk Research. 2024-07-17. Վերցված է 2024-07-30-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
↑ «INFORME ESTUDIO OPINIÓN ECUADOR, A JULIO 4, 2024» (Spanish). Cedatos. 2024-07-04. Վերցված է 2024-07-30-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

Նշումներ

↑ 148 հոդվածը նախահագին իրավունք է տալիս լուծարել Ազգային ժողովը, բայց միայն այն դեպքում, երբ ընտրողներին նախագահի պաշտոնանկ լինելու համար քվեարկության հնարավորություններ է ներկայացվում։
↑ Եղանակի կիրառման ժամանակ տեղերը բախշվում են հաջորդական՝ մեկը մյուսի հետևից։ Յուրաքանչյուր քալյում հերթական տեղը տրվում է այն կուսակցությանը, որն ունի ամենաշատ քվոտա․ այն հաշվարկվում է հետևյալ բանաձևով․
${\frac {V}{2s+1}}$ ,
որտեղ $V$ ՝ կուսակցության համար տրված ձայների ընդհանուր քանակն է, իսկ $s$ ՝ տեղերի քանակը, որն ստացել է կուսակցություն տվյալ քայլում։

[автоссылка1-1] 1,0 ^1,1 ADN, de Daniel Noboa, fue inscrito en el CNE con un número ‘especial’

[2] Las elecciones presidenciales serán el 9 de febrero de 2025

[3] A notorious Ecuadorian gang leader vanishes from prison and authorities investigate if he escaped

[4] Gunmen in Ecuador fire shots on live TV as country hit by series of violent attacks

[5] Ecuador declares ‘internal armed conflict’ as gunmen take over live TV broadcast

[6] Ecuador declares state of emergency after narco boss escapes prison

[7] Ecuador In State Of 'Internal Armed Conflict': President

[8] IFES Election Guide | Elections: Ecuador Pres 2013

[автоссылка2-9] 9,0 ^9,1 ^9,2 Ecuador: Sistemas Electorales / Electoral Systems

[11] Qué es la "muerte cruzada" invocada por el presidente Lasso en Ecuador y qué pasa ahora

[12] La Asamblea aprobó reformas al Código de la Democracia

[14] Electores no podrán votar por candidatos de distintas listas

[15] «'Quiero ser el primer servidor de la república', confirmó exministro de Gobierno Henry Cucalón». Primcias. 2024-07-02. Վերցված է 2024-07-02-ին.

[16] «Jorge Escala es el precandidato presidencial de Unidad Popular». Primcias. 2024-07-30. Վերցված է 2024-07-30-ին.

[17] «Elecciones 2025: Pedro José Freile es precandidato presidencial por Suma» (Spanish). Expreso. 2024-07-23. Վերցված է 2024-07-30-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

[:0-18] 16,0 ^16,1 ^16,2 «Estos son los precandidatos presidenciales de Ecuador, hasta el momento» (իսպաներեն). Primicias. Վերցված է 2024-02-29-ին.

[19] «Andrea González es precandidata presidencial con Sociedad Patriótica de Lucio Gutiérrez» (Spanish). Primicias. 2024-06-10. Վերցված է 2024-06-10-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

[CDnom-20] 18,0 ^18,1 «José Serrano y Jimmy Jairala: el posible binomio de Centro Democrático para 2025» (Spanish). Expreso. 2024-07-31. Վերցված է 2024-08-01-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

[noboa-21] «ADN, de Daniel Noboa, fue inscrito en el CNE con un número 'especial'» (իսպաներեն). El Comercio. Վերցված է 2024-05-24-ին.

[22] «Pabón: "Imagínense la potencia que tendríamos si somos Gobierno Nacional"» (Spanish). Expreso. 2024-06-06. Վերցված է 2024-07-30-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

[23] «Carlos Rabascall será el precandidato a la Presidencia de la República por la Izquierda Democrática» (Spanish). El Universo. 2024-07-24. Վերցված է 2024-07-30-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

[24] «Cristina Reyes anuncia su precandidatura presidencial» (Spanish). Primicias. 2024-03-09. Վերցված է 2024-07-30-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

[25] «Encuesta Julio 2024» (Spanish). Maluk Research. 2024-07-17. Վերցված է 2024-07-30-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

[26] «INFORME ESTUDIO OPINIÓN ECUADOR, A JULIO 4, 2024» (Spanish). Cedatos. 2024-07-04. Վերցված է 2024-07-30-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

[10] 148 հոդվածը նախահագին իրավունք է տալիս լուծարել Ազգային ժողովը, բայց միայն այն դեպքում, երբ ընտրողներին նախագահի պաշտոնանկ լինելու համար քվեարկության հնարավորություններ է ներկայացվում։

[13] Եղանակի կիրառման ժամանակ տեղերը բախշվում են հաջորդական՝ մեկը մյուսի հետևից։ Յուրաքանչյուր քալյում հերթական տեղը տրվում է այն կուսակցությանը, որն ունի ամենաշատ քվոտա․ այն հաշվարկվում է հետևյալ բանաձևով․
${\frac {V}{2s+1}}$ ,
որտեղ $V$ ՝ կուսակցության համար տրված ձայների ընդհանուր քանակն է, իսկ $s$ ՝ տեղերի քանակը, որն ստացել է կուսակցություն տվյալ քայլում։

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[Ն 1]

[10]

[11]

[Ն 2]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]