Համաամերիկյան խաղեր
| Ենթակատեգորիա | բազմասպորտային իրադարձություններ, international competition  | |
|---|---|---|
| Ստեղծում | 1951 | |
| Մարզաձև | ֆուտբոլ | |
| Ղեկավար | Neven Ilic Álvarez | |
| Մայրցամաք | Ամերիկա | |
| Սկսած | 25 փետրվարի 1951 | |
| Միջոցառման պարբերություն | 4 տարի | |
| Կազմակերպիչ | Panam Sports | |
| Պաշտոնական կայք | link | |
| Հակառակը | Winter Pan American Games | |
Համաամերիկյան խաղեր, հայտնի որպես Pan Am Games, մայրցամաքային բազմասպորտային իրադարձություն Ամերիկայում։ Այն ներկայացնում է հազարավոր մարզիկներ, որոնք մասնակցում են մրցումներին՝ հաղթելու տարբեր ամառային մարզաձևերում: Այն անցկացվում է Ամերիկայի երկրների մարզիկների միջև, յուրաքանչյուր 4 տարին մեկ՝ Ամառային օլիմպիական խաղերից մեկ տարի առաջ։ Դրանք աշխարհում երկրորդ ամենահին մայրցամաքային խաղերն են։ Միակ Ձմեռային Համաամերիկյան խաղերը անցկացվել են 1990 թվականին։ 2021 թվականին առաջին անգամ անցկացվեցին Երիտասարդական Համաամերիկյան խաղերը, որոնք հատուկ նախատեսված էին երիտասարդ մարզիկների համար[1][2][3][4]։ Համաամերիկյան խաղերի շարժման ղեկավար մարմինը Համաամերիկյան սպորտային կազմակերպությունն է, որի կառուցվածքը և գործունեությունը սահմանվում են Օլիմպիական խարտիայի միջոցով[5]։
Վերջին միջոցառումը՝ XIX Համաամերիկյան խաղերը, տեղի է ունեցել Սանտյագոյում՝ 2023 թվականի հոկտեմբերի 20-ից նոյեմբերի 5-ը[6]։ XX Համաամերիկյան խաղերը կանցկացվեն 2027 թվականին։ 2007 թվականին անցկացված XV Համաամերիկյան խաղերից ի վեր հյուրընկալող քաղաքները պարտավորվում են կազմակերպել ինչպես Համաամերիկյան, այնպես էլ Պարապանամերիկյան խաղերը, որտեղ ֆիզիկական հաշմանդամություն ունեցող մարզիկները մրցում են միմյանց հետ։ Պարապանամերիկյան խաղերը անցկացվում են անմիջապես Համաամերիկյան խաղերից հետո։
Պանամերիկյան խաղերի շարժումը ներառում է միջազգային մարզական միավորումներ, ՊԱՍՕ-ի կողմից ճանաչված Ազգային օլիմպիական կոմիտեներ և յուրաքանչյուր Համաամերիկյան խաղերի կազմակերպչական կոմիտեներ։ Որպես որոշումներ ընդունող մարմին, ՊԱՍՕ-ն պատասխանատու է յուրաքանչյուր Համաամերիկյան խաղերի հյուրընկալող քաղաքի ընտրության համար։ Հյուրընկալող քաղաքը պարտավոր է կազմակերպել և ֆինանսավորել խաղերի անցկացման արարողությունը՝ համապատասխան Օլիմպիական խարտիային և կանոններին։
Համաամերիկյան խաղերի ծրագիրը, որը ներառում է խաղերի շրջանակներում անցկացվող մարզաձևերը, սահմանվում է ՊԱՍՕ-ի կողմից։ Խաղերի անցկացումը ներառում է բազմաթիվ ծեսեր և խորհրդանիշներ, ինչպիսիք են դրոշը, ջահը, ինչպես նաև բացման և փակման արարողությունները։ Ավելի քան 5․000 մարզիկներ մասնակցում են Համաամերիկյան խաղերին՝ 36 մարզաձևերում և մոտ 400 մրցույթներում։ Յուրաքանչյուր մրցույթի առաջին, երկրորդ և երրորդ տեղերը զբաղեցնող մարզիկները համապատասխանաբար ստանում են ոսկե, արծաթե և բրոնզե մեդալներ[7]։
Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Վաղ խաղեր
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Պանամերիկյան խաղերի անցկացման գաղափարը առաջին անգամ բարձրացվել է 1932 թվականի Լոս Անջելեսի Ամառային օլիմպիական խաղերի ընթացքում, երբ Միջազգային օլիմպիական կոմիտեի (ՄՕԿ) լատինամերիկացի ներկայացուցիչները առաջարկեցին կազմակերպել մրցույթ Ամերիկայի բոլոր երկրների միջև[8]։ 1937 թվականին Դալասում կայացած Համաամերիկյան ցուցահանդեսի ընթացքում անցկացվեց սահմանափակ մարզական ծրագիր։ Այն ընդգրկում էր աթլետիկա, բռնցքամարտ, ըմբշամարտ և այլ մարզաձևեր։ Այս ծրագիրը համարվեց հաջողված, և կազմակերպվեց Ամերիկայի օլիմպիական պաշտոնյաների հանդիպում[9][10]։ Առաջին Համաամերիկյան սպորտային կոնգրեսի ժամանակ, որը տեղի ունեցավ 1940 թվականին Բուենոս Այրեսում, մասնակիցները որոշեցին, որ առաջին խաղերը պետք է անցկացվեն Բուենոս Այրեսում՝ 1942 թվականին։ Սակայն Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի պատճառով ծրագրերը ստիպված էին հետաձգվել։ 1948 թվականի Ամառային օլիմպիական խաղերի ընթացքում Լոնդոնում կայացած երկրորդ Համաամերիկյան սպորտային կոնգրեսը հաստատեց Բուենոս Այրեսը որպես առաջին խաղերի հյուրընկալող քաղաք, որոնք տեղի ունեցան 1951 թվականին։ Խաղերը մեկնարկեցին նույն տարվա փետրվարի 25-ին[11], և ներառում էին 18 մարզաձև[8]։ Ազգերի համագործակցության կազմում գտնվող երկրները և տարածքները, ինչպիսին Կանադան է, առաջին Համաամերիկյան խաղերին չմասնակցեցին[12]։ Երկրորդ խաղերը անցկացվեցին Մեքսիկայի Մեխիկո քաղաքում։ Մրցումները սկսվեցին մարտի 12-ին, մասնակցեցին 22 երկրի 2,583 մարզիկներ՝ մրցելով 17 մարզաձևերում[13]։ Համաամերիկյան խաղերն այդ ժամանակից ի վեր անցկացվում են յուրաքանչյուր 4 տարին մեկ[13]։
Վերջին խաղեր
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1951 թվականին անցկացված առաջին Համաամերիկյան խաղերին մասնակցեցին 2,513 մարզիկներ՝ ներկայացնելով 14 երկիր, մինչդեռ 2019 թվականի Համաամերիկյան խաղերին մասնակցեցին 6․680 մարզիկներ՝ 41 երկրից[14]։
Խաղերի ընթացքում մարզիկներն ու պաշտոնյաների մեծ մասը տեղավորվում են Համաամերիկյան խաղերի գյուղում։ Այն գյուղը նախատեսված է որպես ինքնաբավ բնակավայր բոլոր մասնակիցների համար։ Գյուղը հագեցած է ճաշարաններով, առողջապահական կլինիկաներով և կրոնական ծեսերի համար նախատեսված վայրերով[15]։
ՊԱՍՕ-ն թույլ է տալիս այն ազգերին մասնակցել, որոնք չեն բավարարում քաղաքական ինքնիշխանության խիստ պահանջներին, որոնք այլ միջազգային կազմակերպություններ պահանջում են։ Արդյունքում, գաղութներն ու կախյալ տարածքները իրավունք ունեն ստեղծել իրենց Ազգային օլիմպիական կոմիտեները։ Դրանց թվում են տարածքներ, ինչպիսիք են Պուերտո Ռիկոն և Բերմուդան, որոնք մասնակցում են որպես առանձին երկրներ, չնայած գտնվում են այլ պետության իրավասության ներքո[16]։
Ձմեռային Համաամերիկյան խաղեր
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Խաղերի պատմության ընթացքում եղել են փորձեր անցկացնել Ձմեռային Համաամերիկյան խաղեր, սակայն դրանք շատ հաջողություն չեն ունեցել[17]։ 1951 թվականի Համաամերիկյան խաղերի կազմակերպիչները Բուենոս Այրեսում պլանավորել էին անցկացնել ձմեռային միջոցառումներ տարվա ընթացքում, սակայն հրաժարվել են այդ գաղափարից՝ հետաքրքրության բացակայության պատճառով[18]։ Մյուս խնդիրն այն է, որ Ամերիկաները ընդգրկում են երկու աշխարհագրական կիսագնդեր, ինչը ստեղծում է ժամանակացույցի խնդիրներ՝ կապված հակասող եղանակների հետ։
Լեյք Փլեսիդ, Նյու Յորք, փորձել է կազմակերպել Ձմեռային խաղեր 1959 թվականին, սակայն կրկին բավարար երկրներ չեն ցուցաբերել հետաքրքրություն։ Մի քանի անգամ փոփոխված ծրագրերը ի վերջո չեղարկվել են[17]։
1988 թվականին ՊԱՍՕ-ի անդամները քվեարկեցին, որ առաջին Ձմեռային Համաամերիկյան խաղերը անցկացվեն Լաս Լենյասում, Արգենտինա, 1989 թվականի սեպտեմբերին։ Ընդունվեց նաև որոշում, որ Ձմեռային խաղերը պետք է անցկացվեն յուրաքանչյուր 4 տարին մեկ։ Սակայն ձյունի բացակայությունը ստիպեց հետաձգել խաղերը մինչև 1990 թվականի սեպտեմբերի 16-22-ը[17], երբ միայն ութ երկիր ուղարկեց 97 մարզիկ Լաս Լենյաս։ Այս ընդհանուր թվից 76-ը միայն երեք երկրներից էին ՝ Արգենտինա, Կանադա և Միացյալ Նահանգներ։ Արտակարգ ջերմ եղանակն ու ձյան բացակայությունը նորից խնդիրներ առաջացրեցին, ուստի միայն երեք Ալպիական մարզաձևեր անցկացվեցին՝ Սլալոմ, Ջիգանտ Սլալոմ և Սուպեր Ջի։ Միացյալ Նահանգները և Կանադան հաղթեցին բոլոր 18 մեդալները։
ՊԱՍՕ-ն երկրորդ Ձմեռային Համաամերիկյան խաղերը վստահեց Սանտիագոյին, Չիլի, 1993 թվականին։ Միացյալ Նահանգները նախազգուշացրել էր, որ չի մասնակցի, եթե լիարժեք մրցաշար չկազմակերպվի։ Սանտիագոյի կազմակերպչական կոմիտեն ի վերջո հրաժարվեց խաղերը կազմակերպելուց, քանի որ Միացյալ Նահանգների օլիմպիական կոմիտեն հրաժարվեց մասնակցել, և այդ գաղափարը այլևս չի վերածնվել[17]։
Երիտասարդական Համաամերիկյան խաղեր
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]2019 թվականի հունվարի 16-ին ՊԱՍՕ-ն հայտարարեց Երիտասարդական Համաամերիկյան խաղերի ստեղծման մասին։ Այս միջոցառումը, որը ոգեշնչված է Պատանեկան օլիմպիական խաղերով, բացառապես նախատեսված է մինչև 21 տարեկան մարզիկների համար, որոնց համար նվազեցված են ենթակառուցվածքի և ծախսերի պահանջները[1][2][4]։
Խաղերի առաջին թողարկման համար Պանամ Սպորտը ընդունեց թեկնածու քաղաքները մինչև հունվարի 31-ը։ Կալի (Կոլումբիա), Սանտա Աանա (Էլ Սալվադոր) և Մոնտերրեյ (Մեքսիկա) ընդունվեցին որպես թեկնածու քաղաքներ[19]։ Կալին ընտրվեց որպես հյուրընկալող քաղաք 2019 թվականի մարտի 27-ին Սան Խոսեում (Կոստա Ռիկա) կայացած գործադիր կոմիտեի նիստում[20]։
Պանամ Սպորտը ընտրեց Ասունսիոնը (Պարագվայ) 2025 թվականի Երիտասարդական Պանամերիկյան խաղերի հյուրընկալող քաղաք[21]։ Ասունսիոնը ստացավ 48 ձայներից 32-ը, իսկ Սանտա Մարտան (Կոլումբիա) ստացավ մնացած 16 ձայները։
Համաամերիկյան սպորտային կազմակերպություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Համաամերիկյան խաղերի շարժումը ներառում է մի շարք ազգային և միջազգային սպորտային կազմակերպություններ և միավորումներ, ճանաչված մեդիա գործընկերներ, մարզիկներ, պաշտոնյաներ, դատավորներ և յուրաքանչյուր անձ կամ կազմակերպություն, որը համաձայն է հետևել Օլիմպիական խարտիայի կանոններին (որը նույնն է ՊԱՍՕ-ի խարտիայի հետ)[22]։ Օլիմպիական շարժման հովանավոր կազմակերպություն լինելով, ՊԱՍՕ-ն պատասխանատու է հյուրընկալող քաղաքի ընտրության, Համաամերիկյան խաղերի պլանավորման հսկողության, մարզաձևերի ծրագրի թարմացման և հաստատման, ինչպես նաև հովանավորչության և հեռարձակման իրավունքների բանակցությունների համար[7]։
Համաամերիկյան խաղերի շարժումը կազմված է երեք հիմնական տարրերից՝
- Միջազգային ֆեդերացիաները (ՄՖ) այն կառավարման մարմիններն են, որոնք վերահսկում են մի մարզաձև միջազգային մակարդակով։ Օրինակ, Ֆուտբոլի Ասոցիացիաների Միջազգային Ֆեդերացիան (ՖԻՖԱ) ֆուտբոլի (Սոկերի) ՄՖ-ն է, և Վոլեյբոլի Միջազգային Ֆեդերացիան (ՖԻՎԲ) միջազգային կառավարման մարմինն է վոլեյբոլի համար։ Արդեն այժմ համաամերիկյան խաղերի շարժման մեջ կա 36 ՄՖ՝ ներկայացնելով Պանամերիկյան խաղերի բոլոր մարզաձևերը։
- Ազգային օլիմպիական կոմիտեները (ԱՕԿ) ներկայացնում և կարգավորում են Համաամերիկյան խաղերի շարժումը յուրաքանչյուր երկրում։ Օրինակ, Միացյալ Նահանգների օլիմպիական կոմիտեն (ՄՈԿ) ԱՄՆ-ի ԱՕԿ-ն է։ Այժմ ՊԱՍՕ-ն ճանաչել է 41 ԱՕԿ[23]։
- Համաամերիկյան խաղերի կազմակերպչական կոմիտեները (ՊԱԿԿ) ժամանակավոր կոմիտեներն են, որոնք պատասխանատու են Համաամերիկյան խաղերի կոնկրետ տոնակատարության կազմակերպման համար։ ՊԱԿԿ-ները լուծարվում են յուրաքանչյուր խաղերից հետո, երբ վերջնական հաշվետվությունը ներկայացվում է ՊԱՍՕ-ին։
Համաամերիկյան խաղերի շարժման պաշտոնական լեզուներն են իսպաներենը և անգլերենը։ Համաամերիկյան խաղերում օգտագործվող մյուս լեզուն է հյուրընկալող երկրի լեզուն։ Օրինակ՝ 2007 թվականի Համաամերիկյան խաղերի ընթացքում, որոնք տեղի ունեցան Բրազիլիայում, առաջին լեզուն բրազիլական պորտուգալերենն էր։ Ամեն հայտարարություն (օրինակ՝ յուրաքանչյուր երկրի հայտարարությունը ազգերի շքերթի բացման արարողության ժամանակ) կատարում են այս երեք լեզուներով կամ հիմնական երկու լեզվով՝ կախված նրանից, հյուրընկալող երկիրը անգլերե թե իսպաներեն լեզվով է խոսում[7]։
Խորհրդանիշներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Համաամերիկյան խաղերի շարժումը օգտագործում է խորհրդանշաններ՝ ներկայացնելու Համաամերիկյան խաղերի խարտիայում ամրագրված գաղափարները։ Համաամերիկյան սպորտային կազմակերպության դրոշի վրա տեղադրված է ՊԱՍՕ-ի լոգոն սպիտակ ֆոնի վրա։ Միջազգային Օլիմպիական կոմիտեի և Համաամերիկյան խաղերի միջև սերտ կապը ընգծելու համար, Օլիմպիական օղակները ավելացվեցին դրոշին 1988 թվականին։ Դրոշը բարձրացվել է յուրաքանչյուր Համաամերիկյան խաղերի ընթացքում[24]։ Վարչական խնդրի պատճառով դրոշը բարձրացվել էր Օլիմպիական երգի համերգի ընթացքում մինչև 2007 թվականի խաղերը։ 2011 թվականի խաղերում նոր հանվան երգը առաջին անգամ կատարվեց։ Երգը ընտրվել էր 2007 թվականին և ընդունվել 2008 թվականին։
Օլիմպիական կրակի նման, Համաամերիկյան խաղերի կրակը վառվում է խաղերի մեկնարկից շատ առաջ։ Կրակը վառվել է առաջին խաղերի համար Օլիմպիայում, Հունաստանում։ Այնուհետև հաջորդ խաղերի համար կրակը վառվում է Ազտեկների նոր կրակի արարողության նմանակման ժամանակ, որը անցկացվում էր Մեզոամերիկյան շրջանում, առաջին անգամ՝ Մեխիկոյի Cerro de la Estrella ազգային պարկում, իսկ հետո արարողությունը տեղափոխվեց Տեոտիուականի արևի պիրամիդայի մոտ[25]։
Միակ բացառությունը եղել է 1963 թվականի Սան Պաուլոյի խաղերը, երբ կրակը վառվեց Բրազիլիայում՝ բնիկ Գուարանի ազգի կողմից, իսկ երկու ճանապարհներ անցկացվեցին, քանի որ երկիրը նաև հյուրընկալել էր 1963 թվականի ամառային Ունիվերսիադան Պորտու Ալեգրիում։ Ազտեկական տարեց անձը վառում է կրակը առաջին տարանցիկ կրակակիրը, սկսելով Համաամերիկյան կրակի տարանցիկ մարաթոնը, որը կրակը տանում է հյուրընկալող քաղաքի հիմնական մարզադաշտ, որտեղ այն կարևոր դեր է խաղում բացման արարողության ժամանակ[7]։
2011 թվականից սկսած, կրակը պետք է վառվի այն մարզադաշտում, որտեղ կանցկացվի աթլետիկայի մրցույթը։ Եթե բացման արարողությունը և աթլետիկայի մրցույթը անցկացվում են տարբեր մարզադաշտերում, կրակը պետք է տեղափոխվի մեկ մարզադաշտից մյուսը։ Բացառություններ են եղել 1987, 1999, 2007 և 2015 թվականների խաղերում, երբ նրանք ունեցել են միայն մեկ կաթսա։ Որոշ դեպքերում կրակը վառվում է կաթսայում, որը տեղադրված է հիմնական մարզադաշտից դուրս[7]։
Համաամերիկյան խաղերի կիսանդրին, որը հանդիսանում է հյուրընկալող երկրի մշակութային ժառանգությունը ներկայացնող կենդանի և մարդկային կերպարանք, ներկայացվել է 1979 թվականին Սան Խուանում, Պուերտո Ռիկո[26]։ Այն կարևոր դեր է խաղացել խաղերի ինքնության և խթանման մեջ։ Վերջին Համաամերիկյան խաղերի կիսանդրին, որը տեղի ունեցավ Սանտիագո դե Չիլեում, կոչվում էր Ֆիու, שבע գույնի ռաշ թիրան։
Սանտյագո դե Չիլիում անցկացված ամենավերջին Համաամերիկյան խաղերի թալիսմանը Ֆիուն էր՝ յոթ գույնի բռնակալ:
Խաղերի թալիսմանների ցանկ ՝[27]
- Սան Խուան 1979՝ Կոկի (գորտ)
- Կարակաս 1983՝ Սանտիագիտո (առյուծ)
- Ինդիանապոլիս 1987՝ Ամիգո (կանաչ թութակ)
- Հավանա 1991՝ Տոկոպան (թռչուն)
- Մար դել Պլատա 1995՝ Լոբի (ծովային առյուծ)
- Վինիպեգ 1999՝ Բադ և Լորիտա (բադեր)
- Սանտո Դոմինգո 2003՝ Տիտո (ծովախորժ)
- Ռիո դե Ժանեյրո 2007՝ Կաուե (արև)
- Գվադալահարա 2011՝ Հույչի (եղնիկ), Գավո (ագավայի բույս) և Լեո (առյուծ)
- Տորոնտո 2015՝ Փաչի (խոզուկ)
- Լիմա 2019՝ Միլկո (արձան[28])
- Սանտիագո 2023՝ Ֆիու
Արարողություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Բացում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Օլիմպիական խարտիայով սահմանված կարգադրությամբ, տարբեր տարրեր ձևավորում են Համաամերիկյան խաղերի բացման արարողությունը[28]։ Բացման արարողությունը սովորաբար սկսվում է հյուրընկալող երկրի դրոշի բարձրացումով և նրա ազգային օրհներգի կատարմամբ։ 2007 թվականից ի վեր, անմիջապես տեղի է ունենում ազգերի շքերթը, որտեղ մարզիկները խմբավորված են ըստ ազգերի։ Արգենտինան ավանդաբար առաջին երկիրն է, որը մտնում է մարզադաշտ, որպեսզի հարգի Համաամերիկյան խաղերի ծագումը, ինչպես Հունաստանը առաջինն է մտնում Օլիմպիական խաղերում՝ որպես ծագման երկիր։ Պետությունները սովորաբար մտնում են մարզադաշտ՝ ըստ հյուրի երկրի կամ քաղաքի պաշտոնական լեզվի այբուբենային կարգով, որտեղ հյուրընկալող երկրի մարզիկները վերջինն են մտնում։ 1995 թվականի Համաամերիկյան խաղերի ժամանակ, որոնք անցկացվեցին Արգենտինայի Մար դել Պլատայում, Արգենտինայի դրոշը առաջինն էր մտնում մարզադաշտ, մինչդեռ երկրի պատվիրակությունը վերջինն էր մտնում (նմանապես՝ 2004 թվականի Ամառային Օլիմպիադայում Հունաստանում), և բոլոր պատվիրակությունները տեղավորվում էին հիմնական մարզադաշտի նստատեղերի հատուկ տարածքներում։ Տրվում են խոսքեր, պաշտոնապես բացելով խաղերը; Համաամերիկյան սպորտի դրոշը և Օլիմպիական դրոշը բարձրացվում են, և երդումները տրվում են անմիջապես դրանից հետո[28]։ Հյուրընկալող երկիրը հետո ներկայացնում է իր մշակույթի և պատմության միտումներով արվեստի ցուցադրություններ՝ երաժշտություն, երգեր, պար և թատրոն[28]։ Արվեստի ներկայացումները աճել են իրենց մասշտաբով և բարդությամբ, քանի որ հաջորդ հյուրընկալողները փորձում են տրամադրել արարողություն, որը կմնա ավելի հիշարժան, քան նախորդը։ 2011 թվականի Գվադալահարա, Մեքսիկա քաղաքում անցկացված բացման արարողության համար, խոստանում է, որ այն արժեցել է 20 միլիոն դոլար՝ մեծ մասը ծախսվել է արվեստի հատվածի վրա[29]։ Վերջում Համաամերիկյան ջահը բերվում է մարզադաշտ և փոխանցվում մինչև այն հասնում է վերջին կրակակիրմանը՝ հաճախ հայտնի և հաջողակ մարզիկներից մեկը հյուրընկալող երկրից, ով վառում է Համաամերիկյան խաղերի կրակը ստադիոնի կաթսայում[7]։
Փակում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Համաամերիկյան խաղերի փակման արարողությունը տեղի է ունենում այն ժամանակ, երբ բոլոր սպորտային միջոցառումները ավարտված են։ Մրցանակակիրները յուրաքանչյուր մասնակցող երկրից մտնում են մարզադաշտ, հետևաբար մարզիկները միասին են մտնում, առանց որևէ ազգային տարբերության։
Երեք դրոշ բարձրացվում են, և համապատասխան ազգային օրհներգերն են կատարում ՝ այն երկրների դրոշները, որոնք հյուրընկալում են ներկայիս Համաամերիկյան խաղերը և հաջորդ խաղերը, ինչպես նաև ՊԱՍՕ-ի դրոշը[7]։ Կազմակերպող կոմիտեի նախագահը և ՊԱՍՕ-ի նախագահը տալիս են իրենց փակման խոսքերը, խաղերը պաշտոնապես փակվում են, և Համաամերիկյան ընտանիքը հրավիրվում է մասնակցելու հաջորդ խաղերին։ Հետո Համաամերիկյան կրակը հանգչում է[7]։ Այն, ինչ հայտնի է որպես Անթվերպենյան արարողությունը, քաղաքի ամենաբարձր իշխանությունը, որը կազմակերպել է խաղերը, փոխանցում է հատուկ Համաամերիկյան խաղերի դրոշը ՊԱՍՕ-ի նախագահին, որը այն փոխանցում է հաջորդ խաղերը հյուրընկալող քաղաքի ներկայիս ամենաբարձր իշխանությանը[7]։ Այս պարտադիր տարրերից հետո հաջորդ հյուրընկալող երկիրը կարճ ժամանակով ներկայացնում է իր մշակույթը՝ պարերով և թատրոնով։ Փակման արարողությունը կարող է նզև ներառել 5 րոպեանոց ներկայացում հաջորդ հյուրընկալող քաղաքի կողմից[7]։
Մեդալի հանձնում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Յուրաքանչյուր միջոցառման ավարտին մեդալները պաշտոնապես հանձնում են ԻՕԿ կամ ՊԱՍՕ անդամը առաջին, երկրորդ և երրորդ տեղի գրաված մարզիկներին։ Մեդալակիրները կանգնում են երեք մակարդակներից բաղկացած տրիբունայի վրա՝ մեդալները ստանալիս[30]։ Մեդալները հանձնվելուց հետո բարձրացվում են երեք մեդալակիրների ազգային դրոշները, և կատարում են ոսկե մեդալակիրի երկրի ազգային օրհներգը[31]։ Հյուրընկալող երկրի կամավոր քաղաքացիները հանդիսանում են հյուրընկալողներ մեդալների հանձնման արարողություններում՝ օգնելով պաշտոնյաներին, որոնք հանձնաբերում են մեդալները, և որպես դրոշակիրներ[32]։ Յուրաքանչյուր միջոցառման համար համապատասխան մեդալի հանձնման արարողությունը տեղի է ունենում առավելագույնը մեկ օր հետո միջոցառման եզրափակիչից։ Երբ աթլետիկան նախատեսված էր խաղերի վերջին օրերին, տղամարդկանց մարաթոնը անցկացվում է խաղերի վերջին օրը, և մրցանակաբաշխությունը տեղի է ունենում կամ փակման արարողությունից առաջ, կամ նրա ընթացքում։
Sports
[խմբագրել | խմբագրել կոդը].jpg)
|
|
Չեմպիոններ և մեդալակիրներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Աթլետները կամ թիմերը, որոնք զբաղեցնում են առաջին, երկրորդ կամ երրորդ տեղը յուրաքանչյուր միջոցառման մեջ Պանամերիկյան խաղերում, ստանում են մեդալներ՝ ոսկե մեդալ առաջին տեղը, արծաթե մեդալ երկրորդ տեղը և բրոնզե մեդալ երրորդ տեղը։ Որոշ միջոցառումների, հատկապես մեկնարկային համակարգով անցկացվող միջոցառումների (օրինակ՝ բռնցքամարտ), դեպքում երրորդ տեղը կարող է չհստակեցվել, և կիսաեզրափակիչի պարտված երկու մասնակիցները ստանում են բրոնզե մեդալներ։
Չնայած ՊԱՍՕ-ն (Համաամերիկյան սպորտի կազմակերպություն) չի հետևում մեդալների վիճակագրությանը, ազգային օլիմպիական կոմիտեները և լրատվամիջոցները հաճախ գրանցում և հրապարակում են այդ թվերը՝ որպես յուրաքանչյուր երկրի հաջողության չափանիշ։
Համաամերիկյան խաղերի բոլոր ժամանակների լավագույն տասնյակը (հանած ձմեռային համաամերիկյան խաղերում նվաճած մեդալները)[34]։
Համաամերիկյան խաղերի ցանկ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Համաամերիկյան խաղերը անցկացվել են 17 քաղաքներում՝ 11 երկրներում։ Մեքսիկան և Կանադան երեքական անգամ հյուրընկալել են Համաամերիկյան խաղերը, ինչը գերազանցում է այլ երկրների ցուցանիշը։ Քաղաքների մեջ միայն Վինիպեգը և Մեխիկոն են երկու անգամ անցկացրել Համաամերիկյան խաղեր։
Համաամերիկյան խաղերի հյուրընկալ քաղաքը սովորաբար ընտրվում է դրանց անցկացումից վեց տարի առաջ։ Ընտրության գործընթացը բաղկացած է երկու փուլից, որոնք տևում են երկու տարի։ Հնարավոր հյուրընկալ քաղաքը դիմում է իր երկրի Օլիմպիական կոմիտեին․ եթե նույն երկրից մեկից ավելի քաղաք ներկայացնի հայտ, ազգային կոմիտեն սովորաբար անցկացնում է ներքին ընտրություն, քանի որ յուրաքանչյուր երկրի Օլիմպիական կոմիտեն կարող է միայն մեկ քաղաք առաջարկել Համաամերիկյան սպորտային կազմակերպությանը (PASO)։ Երբ Օլիմպիական կոմիտեների կողմից հայտերի ներկայացման վերջնաժամկետը լրանում է, սկսվում է առաջին փուլը՝ «Հայտադիմում»։ Այս փուլում դիմող քաղաքներին առաջարկվում է լրացնել հարցաթերթիկ, որը ներառում է Համաամերիկյան խաղերի կազմակերպման հետ կապված մի շարք կարևոր չափանիշներ[7]։ Այս ձևաթղթում դիմորդները պետք է հաստատեն, որ կհամապատասխանեն Օլիմպիական կանոնադրությանը և PASO-ի Գործադիր կոմիտեի սահմանած ցանկացած այլ կանոններին[7]։ Հարցաթերթիկների գնահատումը մասնագիտացված խմբի կողմից PASO-ին տրամադրում է դիմորդ քաղաքների նախագծերի և խաղերը հյուրընկալելու նրանց հնարավորությունների մասին ընդհանուր պատկեր։ Այս տեխնիկական գնահատման հիման վրա PASO-ի Գործադիր խորհուրդը ընտրում է այն քաղաքները, որոնք կանցնեն թեկնածության փուլ[7]։
Երբ թեկնածու քաղաքները ընտրվում են, նրանք պետք է PASO-ին ներկայացնեն իրենց նախագծի ավելի ընդարձակ և մանրամասն ներկայացում՝ որպես թեկնածության փաստաթղթերի մաս։ Յուրաքանչյուր քաղաք մանրակրկիտ վերլուծվում է գնահատման հանձնաժողովի կողմից։ Այս հանձնաժողովը այցելում է թեկնածու քաղաքները, հարցազրույցներ անցկացնում տեղական պաշտոնյաների հետ, ստուգում հնարավոր միջոցառումների վայրերը և իր եզրակացությունների մասին զեկույց է ներկայացնում PASO-ի վերջնական որոշումից մեկ ամիս առաջ։ Հարցազրույցների ընթացքում թեկնածու քաղաքը պետք է երաշխավորի, որ կկարողանա ֆինանսավորել Խաղերը[7]։[
Գնահատման հանձնաժողովի աշխատանքի ավարտից հետո թեկնածուների ցանկը ներկայացվում է PASO-ի Գլխավոր նստաշրջանին, որը կազմակերպվում է մի երկրում, որն ինքն թեկնածու քաղաք չունի։ PASO-ի նստաշրջանին մասնակցող անդամներն անցկացնում են վերջնական քվեարկությունը՝ որոշելով հյուրընկալող քաղաքը։ Ընտրվելուց հետո հյուրընկալող քաղաքի հայտի կոմիտեն (համապատասխան երկրի Օլիմպիական կոմիտեի հետ միասին) PASO-ի հետ ստորագրում է «Հյուրընկալող քաղաքի պայմանագիր», որի շնորհիվ այդ քաղաքը պաշտոնապես դառնում է Համաամերիկյան խաղերի հյուրընկալող երկիր և քաղաք[7]։
Մասնակից ազգություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]2023 թվականի Համաամերիկյան խաղերի դրությամբ 35 երկրներ և 6 տարածքներ, որոնց Ազգային Օլիմպիական կոմիտեն ճանաչված է Համաամերիկյան սպորտի կազմակերպության կողմից, մասնակցում են Պանամերիկյան խաղերին[35]։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 «Monterrey busca sede para Juegos Panamericanos Jr» (իսպաներեն). Radio Centro Deportes. January 17, 2019. Արխիվացված է օրիգինալից January 19, 2019-ին. Վերցված է January 18, 2019-ին.
- ↑ 2,0 2,1 «México muestra interés para Panamericanos Junior 2021» (իսպաներեն). Mexican Olympic Committee. January 17, 2019. Արխիվացված է օրիգինալից 19 January 2019-ին. Վերցված է January 18, 2019-ին.
- ↑ «Panam Sports organizará Panamericanos Júnior y sopesa Panamericanos de Playa». La Vanguardia. Արխիվացված օրիգինալից 19 January 2019-ին. Վերցված է January 18, 2019-ին.
- ↑ 4,0 4,1 «PANAM SPORTS BEGINS IMPLEMENTATION OF STRATEGIC PLAN». Pan American Sports Organization. Արխիվացված օրիգինալից 19 January 2019-ին. Վերցված է January 18, 2019-ին.
- ↑ «Parapan American Games». Americas Paralympic committee. Արխիվացված է օրիգինալից July 30, 2011-ին. Վերցված է July 10, 2011-ին.
- ↑ «Panamupdates». Panamupdates. Վերցված է 21 March 2023-ին.
- ↑ 7,00 7,01 7,02 7,03 7,04 7,05 7,06 7,07 7,08 7,09 7,10 7,11 7,12 7,13 7,14 «Pan Am Regulation». Pan American Sports Organization. Արխիվացված օրիգինալից September 6, 2012. Վերցված է July 10, 2011-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ unfit URL (link) - ↑ 8,0 8,1 «Pan Am Games gets going today». Saint Vincent and the Grenadines Olympic Committee. Արխիվացված օրիգինալից October 17, 2015-ին. Վերցված է March 8, 2014-ին.
- ↑ Hersh, Phil (August 2, 1987). «Pan Am Games: From Peron To The Present». Chicago Tribune. Արխիվացված օրիգինալից March 8, 2014-ին. Վերցված է May 16, 2013-ին.
- ↑ Richardson, David (April 4, 1955). «On To Australia: The 1955 Pan-American Games were a full-dress Olympic preview». Sports Illustrated. Արխիվացված է օրիգինալից March 8, 2014-ին. Վերցված է May 16, 2013-ին.
- ↑ «Buenos Aires February 25 - March 9 Official Results». Guadalajara 2011 Official Website. Արխիվացված է օրիգինալից February 23, 2011-ին. Վերցված է 23 February 2021-ին.
- ↑ «Pan American Games». Dressage Canada. Արխիվացված օրիգինալից August 31, 2011-ին. Վերցված է July 11, 2011-ին.
- ↑ 13,0 13,1 «Mexico City March 12 – March 26». COPAG. Արխիվացված է օրիգինալից February 23, 2011-ին. Վերցված է July 10, 2011-ին.
- ↑ «Participating Countries». www.lima2019.pe. Organizing Committee of the Lima 2019 XVIII Pan American Games and Sixth Parapan American Games (COPAL). Արխիվացված է օրիգինալից June 20, 2018-ին. Վերցված է December 20, 2017-ին.
- ↑ «Beijing to build convenient Olympic village». The Beijing Organizing Committee for the Games of the XXIX Olympiad. Արխիվացված է օրիգինալից September 14, 2008-ին. Վերցված է July 11, 2011-ին.
- ↑ «Olympic Charter» (PDF). International Olympic Committee. էջ 61. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից July 23, 2011-ին. Վերցված է July 11, 2011-ին.
- ↑ 17,0 17,1 17,2 17,3 «World, Continental and Intercontinental Games – Overview of Archives content linked to the preparation, organisation and holding of these Games between 1924 and 1989» (PDF). International Olympic Committee. November 29, 2012. էջ 8/16. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից September 24, 2015-ին. Վերցված է June 4, 2015-ին.
- ↑ «Pan American Sports Games». Encyclopædia Britannica. Արխիվացված օրիգինալից February 3, 2011-ին. Վերցված է June 27, 2011-ին.
- ↑ «I Junior Pan Am Games: Cali, Monterrey and Santa Ana the Candidates». Around the Rings. February 1, 2019. Արխիվացված է օրիգինալից 2 February 2019-ին. Վերցված է February 2, 2019-ին.
- ↑ «Panam Sports organizará Panamericanos Júnior y sopesa Panamericanos de Playa» [Panam Sports will organize Pan American Juniors and weigh Pan American Beach]. La Vanguardia (իսպաներեն). January 27, 2019. Արխիվացված օրիգինալից 19 January 2019-ին. Վերցված է January 29, 2019-ին.
- ↑ «Asunción selected to host 2025 Junior Pan American Games». www.insidethegames.biz. 2022-11-28. Արխիվացված օրիգինալից 17 April 2023-ին. Վերցված է 2023-04-17-ին.
- ↑ «The Olympic Movement». International Olympic Committee. Արխիվացված օրիգինալից September 25, 2009-ին. Վերցված է July 11, 2011-ին.
- ↑ «Sport Program». COPAG (Organizing committee for the 2011 Pan American Games). Արխիվացված է օրիգինալից July 22, 2011-ին. Վերցված է July 10, 2011-ին.
- ↑ «Pan-American Sports Organization». Flag of the worldwide website. Արխիվացված օրիգինալից December 3, 2013-ին. Վերցված է March 8, 2014-ին.
- ↑ COPAG (April 15, 2011). «Pan American Spirit to Light up Mexico». Վերցված է June 16, 2011-ին.(չաշխատող հղում)
- ↑ «VI Pan American Games — Cali (Colombia) 1971». QUADRO DE MEDALHAS. Արխիվացված օրիգինալից October 5, 2011-ին. Վերցված է July 11, 2011-ին.
- ↑ «The evolution of the Pan American Games mascots throughout its history». 2019 Pan American Games. May 18, 2017. Արխիվացված օրիգինալից February 24, 2018-ին. Վերցված է February 23, 2018-ին.
- ↑ 28,0 28,1 28,2 28,3 «Fact sheet: Opening Ceremony of the Summer Olympic Games» (PDF). International Olympic Committee. February 2008. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) April 29, 2011-ին. Վերցված է July 11, 2011-ին.
- ↑ «Costará más de 20 mdd inauguración de los JP» (իսպաներեն). El Occidental. September 4, 2010. Արխիվացված օրիգինալից October 11, 2012-ին. Վերցված է July 11, 2011-ին.
- ↑ «Olympic Games — the Medal Ceremonies». Encyclopædia Britannica. Արխիվացված օրիգինալից 2 April 2017-ին. Վերցված է July 11, 2011-ին.
- ↑ «Symbols and traditions - Medal ceremony». USA Today. September 12, 1999. Արխիվացված է օրիգինալից February 23, 2002-ին. Վերցված է July 11, 2011-ին.
- ↑ «Medal Ceremony Hostess Outfits Revealed». China Daily. September 18, 2008. Արխիվացված է օրիգինալից May 27, 2011-ին. Վերցված է July 11, 2011-ին.
- ↑ Commings, Jeff (July 19, 2015). «Thiago Pereira Owns Most Pan Am Games Medals In History». Swimming World. Արխիվացված օրիգինալից 24 March 2017-ին. Վերցված է 6 February 2016-ին.
- ↑ «General medals gained (1951–2007)». COPAG. Արխիվացված է օրիգինալից December 4, 2010-ին. Վերցված է July 11, 2011-ին.
- ↑ «Games-Pan Am Games come to predictable end but face uncertain future». Reuters. Վերցված է 6 November 2023-ին.
- Համաամերիկյան խաղերի պաստառները 1951-ից 1999 թվականներին (արխիվացված)
- Համաամերիկյան խաղերի պատմությունը ISHOF վեբկայքում, 2013 (արխիվացված; PDF)
- Ամերիկյան խաղեր