Հաթ Յայ
| Հաթ Յայ | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | thesaban nakhon? և մեծ քաղաք |
| Երկիր |  Թաիլանդ |
| Վարչատարածք | Hat Yai? |
| Մակերես | 21 կմ²[1] |
 | |
 | |
Հաթ Յայ (թաիլանդերեն՝ หาดใหญ่, հայտնի է նաև որպես Հաադ Յայ կամ Հադ Յայ), Թաիլանդի հարավային հատվածում գտնվող քաղաք, որը տեղակայված է Մալայզիայի սահմանի մոտ։ Այն Թաիլանդի թեսաբան (քաղաքային մունիցիպալիտետ) կարգավիճակ ունեցող քաղաքներից հինգերորդն է՝ 191,696 բնակչով (2024 թ.) և ունի 406,513 բնակչություն (2024)՝ Ամֆո Հաթ Յայի ամբողջ թաղամասում:
Հաթ Յայը Հարավային Թաիլանդի ամենամեծ քաղաքն է և կազմում է Մեծ Հաթ Յայ-Սոնգխլա մետրոպոլիտենային գոտու մասը (մոտ 730,000 բնակչով), որը ներառում է 2 խոշոր և 4 փոքր հարակից շրջաններ (Բանգ Քլամ, Խլոնգ Հոյ Խոնգժ, Նա Մոմ շրջան, Սինհանախոն շրջան), ինչի արդյունքում այն հարավային Թաիլանդի ամենամեծ և երկրի չորրորդ խոշորագույն մետրոպոլիտենային գոտին է։ Հաճախ սխալմամբ քաղաքը համարվում է Սոնգխլա նահանգի մայրաքաղաքը։ Իրականում Սոնգխլան հանդիսանում է նահանգի վարչական և մշակութային կենտրոնը, մինչդեռ Հաթ Յայը տնտեսության և բիզնեսի կենտրոնն է։
Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ի սկզբանե անվանված Խոկ Սամեթ Չուն (խոկ - «արևելյան էվգենիա բլուր»), Հաթ Յայը փոքրիկ գյուղ էր մինչև հարավային երկաթուղու կառուցումը, որը այն դարձրեց ժամանակի հիմնական երկաթուղային հանգույցներից մեկը: Այնտեղից Սոնգխլա քաղաքի հետ կապող հանգույցը նախապես գտնվում էր Ու Տապաո շրջանում, բայց 1922 թվականին այն տեղափոխվեց Խոկ Սամեթ Չուն, քանի որ Ու Տապաո շրջանը հաճախ էր ջրհեղեղի ենթարկվում: Այն ժամանակ Խոկ Սամեթ Չունում ապրում էին ընդամենը չորս բնակիչներ, սակայն շնորհիվ երկաթուղային գծի կապալառու Խուն Նիպհաթ Չիննակորնի ներդրումների՝ այն արագորեն վերածվեց փոքր քաղաքի[2]:
1928 թվականին Հաթ Յայը դարձավ համայնք (չումչոն), որը 1935 թվականի դեկտեմբերի 11-ին վերածվեց առողջապահական շրջանի (սուխափհիբան): Այն ընդգրկում էր 4.4 կմ² տարածք և ղեկավարվում էր առաջին քաղաքապետ Ուդոմ Բունլոնգի կողմից: 1938 թվականին ավարտվեց համայնքային վարչական շենքի կառուցումը: 1949 թվականի մարտի 16-ին Հաթ Յային շնորհվեց քաղաքի կարգավիճակ (թեսաբան մուանգ): 1961 թվականի մայիսի 10-ին համայնքի տարածքը ընդլայնվեց մինչև 8 կմ²: Քաղաքի շարունակական զարգացման արդյունքում 1968 թվականի օգոստոսի 13-ին բացվեց նոր, ավելի մեծ համայնքային վարչական շենք: 1977 թվականի ապրիլի 24-ին համայնքի տարածքը կրկին ընդլայնվեց՝ հասնելով 21 կմ²: Վերջապես, 1995 թվականին քաղաքը ստացավ ամբողջական քաղաքի կարգավիճակ (թեսաբան նակխոն)[3]: Այն ներառում է 102 համայնքներ (չումչոն), որոնք բաժանված են 4 գոտիների:
«Հաթ Յայ» անվանումը «մահաթ յայ» արտահայտության հապավումն է, ինչը նշանակում է «մեծ մահաթ» มะหาด՝ ծառ, որը բարդածառի ազգական է[4]:
Տրանսպորտ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Հաթ Յայ հանգույցը դարձել է հարավային Թաիլանդի տրանսպորտային հանգույցը երկաթուղու կառուցումից ի վեր: Հարավային ամենամեծ երկաթուղային կայարաններից մեկը՝ Հաթ Յայ երկաթուղային կայարանը, միջազգային կայարան է, որն օրական սպասարկում է 28 ուղևորատար գնացք, ներառյալ 26 գնացք, որոնք սպասարկում է Թաիլանդի պետական երկաթուղին, և 2 գնացք, որոնք սպասարկում է Մալայզիայի KTMB ընկերությունը: Հաթ Յայը նաև հարավային Թաիլանդի տեղական գնացքների ծառայության կենտրոնն է:
Երկաթուղային գծի հետ զուգահեռ է անցնում Ասիական մայրուղի 2-ը: Ասիական մայրուղի 18-ը սկիզբ է առնում Հաթ Յայից և ընթանում հարավ՝ Մալայ թերակղզու արևելյան ափով[4]:
Հաթ Յայ ավտոբուսային տերմինալը հարավային Թաիլանդի հիմնական տրանսպորտային հանգույցներից է: Այն առաջարկում է ավտոբուսային ծառայություններ, որոնք կապում են Հաթ Յայն հարավային տարածաշրջանի գրեթե բոլոր քաղաքների ու գյուղերի հետ, ինչպես նաև այլ ուղղությունների հետ, ներառյալ Բանգկոկն ու Նախոն Ռաչասիման: Հաթ Յայը նաև ունի միկրոավտոբուսների տերմինալ, որը ներառում է հարավային Թաիլանդի ամենամեծ միկրոավտոբուսային ծառայությունը: Գործում են նաև մի քանի մասնավոր միկրոավտոբուսային ծառայություններ, որոնք կենտրոնանում են զբոսաշրջային ուղղությունների վրա, ներառյալ Փհուքեթը, Կո Սամույն, Կո Ֆա Նգանը, Սատունի Պակ Բարա նավամատույցը (հարավային Անդամանյան ծովի կղզիների դարպաս), Լանգկավին, Պենանգը, Կուալա Լումպուրը և Սինգապուրը: Վերջին տարիներին միկրոավտոբուսային ծառայությունները մեծ պահանջարկ են ձեռք բերել, քանի որ միկրոավտոբուսները համարվում են ավելի արագ ճանապարհորդելու միջոց:
Հաթ Յայ միջազգային օդանավակայանը, որը 1972 թվականի դեկտեմբերին վերածվեց միջազգային օդանավակայանի, գտնվում է քաղաքի կենտրոնից 9 կմ հեռավորության վրա: Այն սպասարկում է տարբեր ուղղություններ Թաիլանդում և ապահովում է միջազգային թռիչքներ դեպի Կուալա Լումպուր և Սինգապուր: Այն կարևոր օդանավակայան է նաև Մեքքա ուխտագնացության համար: Օդանավակայանը Թաիլանդի հինգերորդ ամենաաշխույժ օդանավակայանն է, որը 2018 թվականին սպասարկել է 4,256,107 ուղևոր:
Առողջապահություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հաթ Յայում կա երկու հիմնական հիվանդանոց: Հաթ Յայ հիվանդանոցը ղեկավարվում է Առողջապահության նախարարության կողմից, իսկ Սոնգխլանագարինդ հիվանդանոցը համալսարանային հիվանդանոց է, որը ղեկավարվում է Սոնգխլայի թագավորական համալսարանի բժշկական ֆակուլտետի կողմից:
Դեմոգրաֆիա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Դեմոգրաֆիկ առումով Հաթ Յայը առանձնանում է նրանով, որ այստեղ բարձր է Թաիլանդի Մալայացի և Թաիլանդցի չինացիների բնակչության տոկոսը համեմատաբար նույն չափի այլ քաղաքների հետ: Հարավային Թաիլանդի մեծ մասի նման, Հաթ Յայում հիմնական լեզուն թաիլանդերենն է, չինացի թաիլանդցիների կողմից օգտագործվող լեզուն Հարավային Թաիլանդի բարբառներն են, ինչպիսիք են Սոնգխլայի և Սադաոյի բարբառները, և նաև Սոնգխլայի Մալայերենն օգտագործում են մալայացիները: Հաթ Յայի համայնքի բնակչությունը 2019 թվականի տվյալներով կազմում էր 156,802 մարդ, ինչով այն դարձնում է Թաիլանդի չորրորդ ամենամեծ քաղաքային համայնքը՝ Բանգկոկ, Նոնթաբուրի և Փակ Կրետ քաղաքներից հետո[5]։
Կրթություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Սոնգխլայի թագավորական համալսարանը հարավային Թաիլանդի ամենահին և ամենամեծ համալսարանն է: Դրա գլխավոր մասնաճյուղը գտնվում է Հաթ Յայի կենտրոնին մոտ, և նրա տարածքը ընդգրկում է Հաթ Յայ և Խո Հոնգ քաղաքները: Այս պետական համալսարանը միշտ դասակարգվում է որպես լավագույն ազգային համալսարաններից մեկը: Հարավային Թաիլանդի առաջին մասնավոր համալսարանը՝ Հաթ Յայ համալսարանը, նույնպես գտնվում է Հաթ Յայ քաղաքում: Բացի այդ, Ռամխամհանգի համալսարանի մասնաճյուղը գտնվում է միջազգային օդանավակայանի մոտ: Հաթ Յայում կան նաև մի քանի հայտնի ավագ դպրոցներ, ներառյալ երկրի տասնյակում ընդգրկված Հաթ Յայվիթթայալայ դպրոցը (պետական)[6]։
Մշակույթ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հաթ Յայը հարուստ է մշակութային ժառանգությամբ և կրոնական կարևորությամբ։ Հաթ Յայ Նայի տաճարը, որը հանդիսանում է Բուդդայի աշխարհում երրորդ ամենամեծ արձանի տունը, կարևոր կրոնական վայր է, որը գրավում է այցելուներին ամբողջ Թաիլանդից։ Հոկտեմբերի առաջին գիշերը իրականացվող Չաք Ֆրան բուդդայական փառատոն է, որը հատուկ է Թաիլանդի հարավին: Այն նշվում է Բուդդային նվիրված նավակների երթերով կամ սպորտային միջոցառումներով, ինչպիսիք են Հաո Տանգ Կուան բլուրով վազքը: Սեպտեմբերին կամ հոկտեմբերին չինական լուսնային փառատոնի ժամանակ թաիլանդցիները և չինացիները ներկայացնում են իրենց ընծաները լուսնին՝ «երկնքի թագուհուն», ի երախտագիտություն անցյալի և ապագայի հարստությունների[7]:
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ http://info.dla.go.th/public/surveyInfo.do?cmd=surveyForm&orgInfoId=7332
- ↑ «Southern Thailand's other revolution». New Mandala (ավստրալիական անգլերեն). 30 October 2012. Վերցված է 30 November 2023-ին.
- ↑ «พระราชกฤษฎีกา จัดตั้งเทศบาลนครหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา พ.ศ.๒๕๓๘» [Թագավորական հրամանագիր՝ Հաթ Յայ քաղաքի համայնքի ստեղծման մասին, Սոնգխլա նահանգ, Թ.Փ. 2538 (1995 թ.)] (PDF). Թայլանդի թագավորական կառավարություն. 112 (40 Kor): 19–23. 24 September 1995. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) November 10, 2011-ին. Վերցված է 10 March 2020-ին.
- ↑ 4,0 4,1 «Hat Yai - Mekong Region» (English). Mekong Region Connectivity. Վերցված է 25 January 2025-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link) - ↑ «จำนวนประชากร». stat.bora.dopa.go.th. Վերցված է 2022-06-09-ին.
- ↑ «Top 100 High Schools in Thailand (in Thai)». Արխիվացված է օրիգինալից June 30, 2017-ին. Վերցված է August 24, 2009-ին.
- ↑ «Ոսկե Բուդդայի տաճարներ Թաիլանդում և Էլիստայում». Travel Waiting. Վերցված է 2025-01-25-ին.