Հազարափրկիչ վանք
| Հազարափրկիչ վանք | |
|---|---|
| Հիմնական տվյալներ | |
| Տեսակ | Վանական համալիր |
| Երկիր |  Հայաստան |
| Տեղագրություն | Նախիջևան |
| Տարածաշրջան | Շահբուզի շրջան |
| Հասցե | Գոմեր գյուղից 5 կմ հյուսիս-արևմուտք |
| Դավանանք | Հայ առաքելական |
| Հոգևոր կարգավիճակ | Չունի |
| Ներկա վիճակ | Ամբողջովին ոչնչացված |
| Ճարտարապետական ոճ | Հայկական |
| Հիմնադրված | 11-12-րդ դար |
| Շինանյութ | Բազալտ |
Հազարափրկիչ վանք, հայկական առաքելական ոչնչացված վանական համալիր ներկայիս Հայաստանի հանրապետության կազմում գտնվող Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետության Շահբուզի շրջանում, պատմական Ճահուկ գավառում՝ Գոմեր գյուղից 5 կմ հյուսիս-արևմուտք, անմիջապես Շահբուզ-Սիսիան ավտոմայրուղու աջ կողմում[1][2][3]։
Վանական համալիրը հայկական քիչ ուսումնասիրված պատմական հուշարձաններից է եղել, այդ իսկ պատճառով վերջինիս մասին քիչ տեղեկություններ են հայտնի։ Այն կազմված է եղել մի շարք շինություններից՝ եկեղեցի, մատուռ, պարիսպ, գերեզմանատուն և այլն։ Կառուցվել է 11-ից 12-րդ դարերում։ Պատվիրատուի և ճարտարապետի մասին տեղեկություններ հայտնի չեն։ 17-րդ և 19-րդ դարերում վանքի առանձին կառույցներ ենթարկվել են վերանորոգման[1][2]։
Ադրբեջանական ԽՍՀ բարբարոս իշխանությունների կողմից հաճախակի ենթարկվել է ավերումների, իսկ արդեն 1978 թվականին ամբողջովին ոչնչացվել է։ Հուշարձանը մինչև վերջնական ավերումը համարվում էր Շահապունքի հայության սրբատեղիներից մեկը։
Վանական համալիրի շինություններն ու ճարտարապետական նկարագիրը
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Եկեղեցի
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Եկեղեցին ունի երկհարկանի դամբարան-եկեղեցու հորինվածք։ Կառուցված էր սրբատաշ և կիսամշակ բազալտից։ Մուտքը արևմտյան ճակատից էր։ Ուներ մեկ զույգ ավանդատներ[1]։
Մատուռ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հազարափրկիչ վանքի մատուռը գտնվում էր վանքատեղիից 300-400 մետր հյուսիս-արևելք, Նախիջևան գետի աջ ափին։ Կառուցվել է 16-ից 17-րդ դարերում կիսամշակ քարից։ Մուտքը բացված էր արևմտյան կողմից։ Աբսիդը ուղղանկյուն էր։ Ավանդատներ չուներ։ Մինչև 1970-ական թվականները մատուռի շրջակայքում դեռևս պահպանվել էին 17-րդ դարի մի քանի փոքրիկ խաչքարեր[1]։
Գերեզմանատուն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Գերեզմանատունը գտնվում էր վանքի հյուսիսարևելյան կողմում։ Թվագրվում է 12-ից 17-րդ դարերով։ 1970-ական թվականների հաշվարկներով դեռևս պահպանված էին հարթ, քառանկյուն 26 տապանաքար[1]։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Արգամ Այվազյան (1986). Նախիջևանի ԻՍՍՀ հայկական հուշարձանները (համահավաք ցուցակ). Երևան: ՀՍՍՀ պատմության և մշակույթի հուշարձանների պահպանության ընկերություն. էջեր 156–157.
- ↑ 2,0 2,1 Սամվել Կարապետյան (2012). Նախիջևանի քարտեզագիրք (PDF). Երևան: Հայկական ճարտարապետությունն ուսումնասիրող հիմնադրամ. էջ 24. ISBN 978-9939-843-02-5. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2020 թ․ մայիսի 9-ին. Վերցված է 2017 թ․ մայիսի 1-ին.
- ↑ Այվազյան, Արգամ, «Նախիջևանի կոթողային հուշարձաններն ու պատկերաքանդակներն», Երևան, 1987 թվական։