Կրստե Միսիրկով

Կրստե Միսիրկով; բուլղար․՝ Кръстьо Мисирков; մակեդոներեն՝ Крсте Мисирков
Ծնվել է	նոյեմբերի 18, 1874; Պոստոլ, Օսմանյան կայսրություն
Մահացել է	հունիսի 26, 1926[…] (51 տարեկան) կամ հուլիսի 26, 1926 (51 տարեկան); Սոֆիա, Բուլղարիա
Գերեզման	Սոֆիայի կենտրոնական գերեզմանատուն
Քաղաքացիություն	Բուլղարիա
Ազգություն	մակեդոնացի
Մասնագիտություն	պատմաբան և գրող
Ալմա մատեր	Սանկտ Պետերբուրգի համալսարան
Տիրապետում է լեզուներին	բուլղարերեն և մակեդոներեն
Ինչով է հայտնի	«За македонцките работи» («Մակեդոնական հարցի մասին»)
Ամուսին(ներ)	Եկատերինա Միխայլովնա-Միսիրկովա
Երեխա(ներ)	Sergey Misirkov? և Boris Missirkov?
	Ստորագրություն;
	Krste Petkov Misirkov Վիքիպահեստում

Կրստե Պետկով Միսիրկով (բուլղար․՝ Кръстьо Петков Мисирков, մակեդոներեն՝ Крсте Петков Мисирков, 18 նոյեմբերի, 1874, Պոստոլ, Օսմանյան կայսրություն — 26 հուլիսի, 1926, Սոֆիա, Բուլղարիա), մակեդոնացի և բուլղարացի լեզվաբան, բանահյուսագետ, հրապարակախոս, պատմաբան, քաղաքական գործիչ, դեսպան ու թարգմանիչ։ Մակեդոնական վերածննդի շարժման ամենաակնառու գործիչներից մեկը։ Հիմնվելով կենտրոնական Մակեդոնիայի բարբառների հիման վրա՝ ստեղծել է գրական մակեդոներեն^[8]^[9]^[10], ինչի համար նրան հաճախ կոչում են ժամանակակից գրական մակեդոներենի հիմնադիր^[11]։ Նա ունեցել է խիստ հակասերբական, հակահունական ու (նրա կայնքի ու ստեղծագործության որոշակի շրջաններում) մասամբ հակաբուլղարական հայացքներ։ Ժամանակակից Մակեդոնիայում անցկացված հարցումների արդյունքում Կրստե Միսիրկովը ճանաչվել է 20-րդ դարի Մակեդոնիայի ամենանշանավոր մարդը^[12]։

Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կրստե Միսիրկովը ծնվել է Էգեյական Մակեդոնիայում (որ այն ժամանակ մտնում էր Օսմանյան կայսրության կազմի մեջ)՝ Պոստոլ գյուղում, որ տեղակայված էր Մակեդոնիայի հին մայրաքաղաք Պելլայից ոչ հեռու։ Հայրենի գյուղում ստացել է տարրական կրթություն, ապա ուղևորվել Սերբիա, որտեղ սովորել է Շաբացի դպրոցում։ Այնուհետև ապրել է Սոֆիայում (Բուլղարիա)։ Այնտեղից 1891 թ. մեկնում է Բելգրադ՝ ծայրահեղ ազգայնական գաղափարներ քարոզելով աստվածաբանական դպրոցում՝ մակեդոնացի հոգևորականների ու ուսուցիչների շրջանում։ Դպրոցում տեղի ունեցած ապստամբությունից հետո վերադառնում է Շաբաց, որտեղից կրկին մեկնում է Բելգրադ։ Այնտեղ Կրստե Միսիրկովն աշխատում է որպես միջնակարգ դպրոցի ուսուցիչ։ 1895 թ. ավարտել է Ուսուցչական դպրոց և ուսուցիչ նշանակվել Պրիշտինայում։ Սակայն Միսիրկովը որոշում է մեկնել Ռուսաստան, որպեսզի շարունակի կրթությունը։ Օդեսայում Միսիրկովի՝ Բելգրադում ստացած դիպլոմը չի ընդունվում, և նա ստիպված է լինում երկու տարի սովորել Պոլտավայի հոգևոր սեմինարիայում։ Բարձրագույն կրթությունը Միսիրկովն ստանում է Ռուսական կայսրությունում՝ գերազանցությամբ ավարտելով Սանկտ Պետերբուրգի համալսարանի պատմաբանասիրական ֆակուլտետը։ Պրոֆեսոր Պյոտր Լավրովի ղեկավարությամբ Միսիրկովը գրում է դիպլոմային աշխատանք «Կորոլևիչ Մարկոյի ազգության ու նրա ժողովրդականության հարցի շուրջ» թեմայով։ Ուսանողական տարիներին Կրստե Միսիրկովը ծանոթանում է այնպիսի հայտնի սլավոնագետների հետ, ինչպիսիք են՝ պրոֆեսոր Վլադիմիր Լամանսկի, պրոֆեսոր Ա. Բոդուեն դը Կուրտենեն, պրոֆեսոր Ի. Լավրովը, պրոֆեսոր Պավել Միլյուկովը, պրոֆեսոր Գ. Իլինսկին, պրոֆեսոր Տիմոֆեյ Ֆլորինսկին, պրոֆեսոր Բ. Լյապունովը և այլք։

Ուսանողական տարիներին ավելի են ամրապնդվում Կրստե Միսիրկովի հայացքները Մակեդոնիայի մշակութային ու ազգային ինքնուրույնության վերաբերյալ։ Շնորհիվ այն բանի, որ Կրստե Միսիրկովը կրթություն է ստացել եվրոպական մի քանի երկրներում, նա կարող էր բալկանյան լեզվական ու սոցիալ-մշակութային հարցերը դիտարկել տարբեր տեսանկյուններից։ Ռուսաստանում սովորելու տարիներին Կրստե Միսիրկովը հիմնադրեց «Վարդար» ուսանողական միությունը, որ հետագայում վերածվեց Ս. Կլիմենտ Օրխիդսկու անվան գրական-գիտական միության և շարունակեց իր գործունեությունը 1902 թվականից մինչ 1905 թվականը։ Իր կյանքի ընթացքում Կրստե Միսիրկովը գրել է ավելի քան 60 աշխատություններ, որոնք մեծ նշանակություն ունեն մակեդոնական գրական լեզվի ձևավորման գործում։ Ս. Կլիմենտի միության գիտաժողովների համար նախապատրաստած երեք ռեֆերատների հիման վրա հետագայում զարգանում է նրա խոշորագույն «За македонцките работи» («Մակեդոնական հարցի մասին») աշխատությունը։ Գրքի հինգ բաժիններում Կրստե Միսիրկովն անդրադառնում է Մակեդոնիայի սլավոնների լեզվի պատմությանը, հիմնավորում ինքնուրույն գրական լեզու ունենալու նրանց իրավունքը, որի գաղափարը շարադրում է գրքի 5-րդ բաժնում։ Այդպիսով՝ Կրստե Միսիրկովն առաջինն էր, ով գիտական տեսանկյունից անդրադարձավ մակեդոնական լեզվի հարցի առանձնահատկություններին։

Կրստե Միսիրկովը պաշտպանում էր Մակեդոնիայի անկախության համար հեղափոխական պայքարի գաղափարը և կոչ անում համամակեդոնական ապստամբության։ «Մակեդոնական հարցի մասին» գիրքը հրատարակվել է 1903 թվականին Սոֆիայում։

Կրստե Միսիրկովը մահացել է 1926 թ. հուլիսի 26-ին Սոֆյայում ծայրահեղ աղքատության մեջ^[13]։

Կրստե Միսիրկովի անվամբ է կոչվել Ս. Կիրիլի ու Մեֆոդիի մակեդոներենի համալսարանը Սկոպյեում։

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ https://journal.hass.tsukuba.ac.jp/interfaculty/article/view/12/28
↑ ^3,0 ^3,1 http://makedonija.name/culture/krste-petkov-misirkov
↑ Library of Congress Authorities — Library of Congress.
↑ http://www.novinite.com/view_news.php?id=92522
↑ CONOR.Sl
↑ https://www.imdb.com/name/nm0592826
↑ Who are the Macedonians?, Hugh Poulton, p. 58
↑ Macedonia and Greece: The Struggle to Define a New Balkan Nation, John Shea, p. 204: "After the failure of the Ilinden rebellion, Misirkov returned to St. Petersburg, and in 1905 he launched the journal Vardar in Macedonian."
↑ On the Macedonian Matters, Misirkov, 1903 Արխիվացված 2012-02-04 Wayback Machine: "iас и iе написаф на централното македонцко наречiе, коiе за мене от сега на тамо имат да бидит литературен македонцки iазик."
↑ The Macedonian Conflict: Ethnic Nationalism in a Transnational World, Loring M. Danforth, p. 50.
↑ «http://star.dnevnik.com.mk/default.aspx?pBroj=1884&stID=4305 Македонија мора да го има Крсте Мисирков во своите пазуви». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ սեպտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 27-ին. {{cite web}}: External link in |title= (օգնություն)
↑ Кубура - Разговор со Борис, директен правнук на К.П. Мисирков(չաշխատող հղում)

Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Կրստե Միսիրկով — կենսագրություն (մակ.) (անգլ.)
«Մակեդոնական հարցի մասին»
«Մակեդոնական հարցի մասին» Արխիվացված 2008-07-04 Wayback Machine — (անգլ.)
Идеология македонизма в 1886—1903 гг. (ռուս.)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կրստե Միսիրկով» հոդվածին։

[_5add1265a4d44cff-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_b65ea36ad99a64c9-2] ttps://journal.hass.tsukuba.ac.jp/interfaculty/article/view/12/28

[_160619d8db2f7beb-3] 3,0 ^3,1 http://makedonija.name/culture/krste-petkov-misirkov

[_32f557f7284b9390-4] Library of Congress Authorities — Library of Congress.

[_2a7f8ef575ae4af9-5] ttp://www.novinite.com/view_news.php?id=92522

[_bcb0a8e24e80ad86-6] CONOR.Sl

[_f026f6e34fdb7197-7] ttps://www.imdb.com/name/nm0592826

[8] Who are the Macedonians?, Hugh Poulton, p. 58

[9] Macedonia and Greece: The Struggle to Define a New Balkan Nation, John Shea, p. 204: "After the failure of the Ilinden rebellion, Misirkov returned to St. Petersburg, and in 1905 he launched the journal Vardar in Macedonian."

[10] On the Macedonian Matters, Misirkov, 1903 Արխիվացված 2012-02-04 Wayback Machine: "iас и iе написаф на централното македонцко наречiе, коiе за мене от сега на тамо имат да бидит литературен македонцки iазик."

[11] The Macedonian Conflict: Ethnic Nationalism in a Transnational World, Loring M. Danforth, p. 50.

[12] «http://star.dnevnik.com.mk/default.aspx?pBroj=1884&stID=4305 Македонија мора да го има Крсте Мисирков во своите пазуви». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ սեպտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2015 թ․ ապրիլի 27-ին. {{cite web}}: External link in |title= (օգնություն)

[13] Кубура - Разговор со Борис, директен правнук на К.П. Мисирков(չաշխատող հղում)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]