Կրստե Միսիրկով
Կրստե Միսիրկով բուլղար․՝ Кръстьо Мисирков մակեդոներեն՝ Крсте Мисирков | |
---|---|
Ծնվել է | նոյեմբերի 18, 1874[1] Պոստոլ, Օսմանյան կայսրություն |
Մահացել է | հունիսի 26, 1926[1][2][3][…] (51 տարեկան) կամ հուլիսի 26, 1926[4] (51 տարեկան) Սոֆիա, Բուլղարիա[3] |
Գերեզման | Սոֆիայի կենտրոնական գերեզմանատուն |
Քաղաքացիություն | ![]() |
Ազգություն | մակեդոնացի |
Մասնագիտություն | պատմաբան և գրող |
Ալմա մատեր | Սանկտ Պետերբուրգի համալսարան |
Տիրապետում է լեզուներին | բուլղարերեն և մակեդոներեն[1] |
Ինչով է հայտնի | «За македонцките работи» («Մակեդոնական հարցի մասին») |
Ամուսին(ներ) | Եկատերինա Միխայլովնա-Միսիրկովա |
Երեխա(ներ) | Sergey Misirkov? և Boris Missirkov?[6] |
Ստորագրություն![]() | |
![]() |
Կրստե Պետկով Միսիրկով (բուլղար․՝ Кръстьо Петков Мисирков, մակեդոներեն՝ Крсте Петков Мисирков, 18 նոյեմբերի, 1874, Պոստոլ, Օսմանյան կայսրություն — 26 հուլիսի, 1926, Սոֆիա, Բուլղարիա), մակեդոնացի և բուլղարացի լեզվաբան, բանահյուսագետ, հրապարակախոս, պատմաբան, քաղաքական գործիչ, դեսպան ու թարգմանիչ։ Մակեդոնական վերածննդի շարժման ամենաակնառու գործիչներից մեկը։ Հիմնվելով կենտրոնական Մակեդոնիայի բարբառների հիման վրա՝ ստեղծել է գրական մակեդոներեն[7][8][9], ինչի համար նրան հաճախ կոչում են ժամանակակից գրական մակեդոներենի հիմնադիր[10]։ Նա ունեցել է խիստ հակասերբական, հակահունական ու (նրա կայնքի ու ստեղծագործության որոշակի շրջաններում) մասամբ հակաբուլղարական հայացքներ։ Ժամանակակից Մակեդոնիայում անցկացված հարցումների արդյունքում Կրստե Միսիրկովը ճանաչվել է 20-րդ դարի Մակեդոնիայի ամենանշանավոր մարդը[11]։
Կենսագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կրստե Միսիրկովը ծնվել է Էգեյական Մակեդոնիայում (որ այն ժամանակ մտնում էր Օսմանյան կայսրության կազմի մեջ)՝ Պոստոլ գյուղում, որ տեղակայված էր Մակեդոնիայի հին մայրաքաղաք Պելլայից ոչ հեռու։ Հայրենի գյուղում ստացել է տարրական կրթություն, ապա ուղևորվել Սերբիա, որտեղ սովորել է Շաբացի դպրոցում։ Այնուհետև ապրել է Սոֆիայում (Բուլղարիա)։ Այնտեղից 1891 թ. մեկնում է Բելգրադ՝ ծայրահեղ ազգայնական գաղափարներ քարոզելով աստվածաբանական դպրոցում՝ մակեդոնացի հոգևորականների ու ուսուցիչների շրջանում։ Դպրոցում տեղի ունեցած ապստամբությունից հետո վերադառնում է Շաբաց, որտեղից կրկին մեկնում է Բելգրադ։ Այնտեղ Կրստե Միսիրկովն աշխատում է որպես միջնակարգ դպրոցի ուսուցիչ։ 1895 թ. ավարտել է Ուսուցչական դպրոց և ուսուցիչ նշանակվել Պրիշտինայում։ Սակայն Միսիրկովը որոշում է մեկնել Ռուսաստան, որպեսզի շարունակի կրթությունը։ Օդեսայում Միսիրկովի՝ Բելգրադում ստացած դիպլոմը չի ընդունվում, և նա ստիպված է լինում երկու տարի սովորել Պոլտավայի հոգևոր սեմինարիայում։ Բարձրագույն կրթությունը Միսիրկովն ստանում է Ռուսական կայսրությունում՝ գերազանցությամբ ավարտելով Սանկտ Պետերբուրգի համալսարանի պատմաբանասիրական ֆակուլտետը։ Պրոֆեսոր Պյոտր Լավրովի ղեկավարությամբ Միսիրկովը գրում է դիպլոմային աշխատանք «Կորոլևիչ Մարկոյի ազգության ու նրա ժողովրդականության հարցի շուրջ» թեմայով։ Ուսանողական տարիներին Կրստե Միսիրկովը ծանոթանում է այնպիսի հայտնի սլավոնագետների հետ, ինչպիսիք են՝ պրոֆեսոր Վլադիմիր Լամանսկի, պրոֆեսոր Ա. Բոդուեն դը Կուրտենեն, պրոֆեսոր Ի. Լավրովը, պրոֆեսոր Պավել Միլյուկովը, պրոֆեսոր Գ. Իլինսկին, պրոֆեսոր Տիմոֆեյ Ֆլորինսկին, պրոֆեսոր Բ. Լյապունովը և այլք։
Ուսանողական տարիներին ավելի են ամրապնդվում Կրստե Միսիրկովի հայացքները Մակեդոնիայի մշակութային ու ազգային ինքնուրույնության վերաբերյալ։ Շնորհիվ այն բանի, որ Կրստե Միսիրկովը կրթություն է ստացել եվրոպական մի քանի երկրներում, նա կարող էր բալկանյան լեզվական ու սոցիալ-մշակութային հարցերը դիտարկել տարբեր տեսանկյուններից։ Ռուսաստանում սովորելու տարիներին Կրստե Միսիրկովը հիմնադրեց «Վարդար» ուսանողական միությունը, որ հետագայում վերածվեց Ս. Կլիմենտ Օրխիդսկու անվան գրական-գիտական միության և շարունակեց իր գործունեությունը 1902 թվականից մինչ 1905 թվականը։ Իր կյանքի ընթացքում Կրստե Միսիրկովը գրել է ավելի քան 60 աշխատություններ, որոնք մեծ նշանակություն ունեն մակեդոնական գրական լեզվի ձևավորման գործում։ Ս. Կլիմենտի միության գիտաժողովների համար նախապատրաստած երեք ռեֆերատների հիման վրա հետագայում զարգանում է նրա խոշորագույն «За македонцките работи» («Մակեդոնական հարցի մասին») աշխատությունը։ Գրքի հինգ բաժիններում Կրստե Միսիրկովն անդրադառնում է Մակեդոնիայի սլավոնների լեզվի պատմությանը, հիմնավորում ինքնուրույն գրական լեզու ունենալու նրանց իրավունքը, որի գաղափարը շարադրում է գրքի 5-րդ բաժնում։ Այդպիսով՝ Կրստե Միսիրկովն առաջինն էր, ով գիտական տեսանկյունից անդրադարձավ մակեդոնական լեզվի հարցի առանձնահատկություններին։
Կրստե Միսիրկովը պաշտպանում էր Մակեդոնիայի անկախության համար հեղափոխական պայքարի գաղափարը և կոչ անում համամակեդոնական ապստամբության։ «Մակեդոնական հարցի մասին» գիրքը հրատարակվել է 1903 թվականին Սոֆիայում։
Կրստե Միսիրկովը մահացել է 1926 թ. հուլիսի 26-ին Սոֆյայում ծայրահեղ աղքատության մեջ[12]։
Կրստե Միսիրկովի անվամբ է կոչվել Ս. Կիրիլի ու Մեֆոդիի մակեդոներենի համալսարանը Սկոպյեում։
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ https://journal.hass.tsukuba.ac.jp/interfaculty/article/view/12/28
- ↑ 3,0 3,1 http://makedonija.name/culture/krste-petkov-misirkov
- ↑ Library of Congress Authorities — Library of Congress.
- ↑ http://www.novinite.com/view_news.php?id=92522
- ↑ https://www.imdb.com/name/nm0592826
- ↑ Who are the Macedonians?, Hugh Poulton, p. 58
- ↑ Macedonia and Greece: The Struggle to Define a New Balkan Nation, John Shea, p. 204: "After the failure of the Ilinden rebellion, Misirkov returned to St. Petersburg, and in 1905 he launched the journal Vardar in Macedonian."
- ↑ On the Macedonian Matters, Misirkov, 1903 Archived 2012-02-04 at the Wayback Machine.: "iас и iе написаф на централното македонцко наречiе, коiе за мене от сега на тамо имат да бидит литературен македонцки iазик."
- ↑ The Macedonian Conflict: Ethnic Nationalism in a Transnational World, Loring M. Danforth, p. 50.
- ↑ «http://star.dnevnik.com.mk/default.aspx?pBroj=1884&stID=4305 Македонија мора да го има Крсте Мисирков во своите пазуви»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2012-09-21-ին։ Վերցված է 2015-04-27
- ↑ Кубура - Разговор со Борис, директен правнук на К.П. Мисирков(չաշխատող հղում)
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Կրստե Միսիրկով — կենսագրություն (մակ.) (անգլ.)
- «Մակեդոնական հարցի մասին»
- «Մակեդոնական հարցի մասին» Archived 2008-07-04 at the Wayback Machine. — (անգլ.)
- Идеология македонизма в 1886—1903 гг. (ռուս.)
|
- Նոյեմբերի 18 ծնունդներ
- 1874 ծնունդներ
- Հունիսի 26 մահեր
- 1926 մահեր
- Հուլիսի 26 մահեր
- Սոֆիա քաղաքում մահացածներ
- Գիտնականներ այբբենական կարգով
- Անձինք այբբենական կարգով
- Մակեդոնացի լեզվաբաններ
- Բուլղարացի լեզվաբաններ
- Մակեդոնացի պատմաբաններ
- Սլավոնագետներ
- Բուլղարացի պատմաբաններ
- Սանկտ Պետերբուրգի պետական համալսարանի շրջանավարտներ