Կրոնն Ավստրիայում

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Jump to navigation Jump to search





Circle frame.svg

Ավստրիայի 2016 թվականի կրոնական նկարագիրը՝ [1][2][3]      Կաթոլիկներ (58.8%)     Ուղղափառներ (6%)     Բողոքականներ (3.4%)     Իսլամի հետևորդներ (7%)     Բուդիստներ (0.2%)     Հուդայականություն (0.1%)     Անկրոններ և այլն (24%)

Քրիստոնեությունն Ավստրիայում հանդիսանում է երկրում գերիշխող կրոն: 2001 թվականի մարդահամարի տվյալների համաձայն երկրի բնակչության 73,6%-ը կաթոլիկներ էին[4]: 2016 թվականի Ավստրիայի վիճակագրական տվյալներով այդ թիվը նվազել է մինչև 58,8%-ի[5]: Ավստրիայում գոյություն ունի նաև ավետարանականների համայնք, որոնց տոկոսային թվաքանակը 2001 թվականին կազմել է մոտավորապես բնակչության 4,7%-ը: 2016 թվականին այդ ցուցանիշը նվազել է՝ հասնելով 3,4%-ի[6]: 2001 թվականից Ավստրիայի նշված երկու պատմական կրոնական խմբերը գրանցել են իրենց հետևորդների թվաքանակի բացարձակ անկում: Կաթոլիկ եկեղեցին հայտնել է իր հետևորդների 14,8% նվազում, իսկ ավետարանական լյութերական ու ավետարանական բարեփոխված եկեղեցիները՝ 1,3%: Համեմատական կարգով ավետարանականների կորուստները 2001-2016 թվականների ժամանակահատվածում համեմատած կաթոլիկների 21,2%-ի հետ, կազմում է 32,5%:

Ընդհակառակը, Ավստրիայում փախստականների աճի հետևանքով ավելացել է իսլամի հետևորդների թվաքանակը[7]: 2001 թվականի տվյալներով իրենց մուսուլման համարողների թվաքանակը կազմել է 4,2%, 2010 թվականին՝ 5-ից մինչև 6,2%[8][9]: Այդ ցուցանիշը 2015-2016 թվականներին հասել է 7%-ի[2]: Ուղղափառ եկեղեցիների հետևորդների թվաքանակը նույնպես աճ է գրանցել՝ կազմելով երկրի բնակչության մինչև 6%-ը[2]: Իսլամի և ուղղափառ հավատքի հետևորդները հիմնականում ներկայացված են ի դեմս Թուրքիայից և Բալկաններից Ավստրիա ժամանած փախստականներով:

Ավանդական արևելյան քրիստոնեական հնագույն ուղղությունները ներկայացված են ի դեմս Հայ առաքելական եկեղեցու, որը երկրի տարբեր բնակավայրերում և հատկապես մայրաքաղաք Վիեննայում ունի իր հետևորդները: Նրանց զգալի մասը 1990- ական և 2000-ական թվականներին Հայաստանի Հանրապետությունից հեռացած հայեր են[10][11][12]: Կան նաև կաթոլիկ հայեր, որոնք հանդիսանում են Մխիթարյան միաբանության անդամներ:

Ավստրիայում առկա են հինդուսներ, սիկհեր, բուդիստներ, հուդայականներ և այլ կրոնական ներկայացուցիչներ[13][14]:

Պատմություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ավստրիայի հիմնական դավանանքները[15][16][17]
Տարի Բնակչություն Կաթոլիկներ Տոկոսային ցուցանիշ Բողոքականներ[18] Տոկոսային ցուցանիշ
1951 6,933,905 6,170,084 89.0% 429,493 6.2%
1961 7,073,807 6,295,075 89.0% 438,663 6.2%
1971 7,491,526 6,548,316 87.4% 447,070 6.0%
1981 7,555,338 6,372,645 84.3% 423,162 5.6%
1991 7,795,786 6,081,454 78.0% 388,709 5.0%
2001 8,032,926 5,915,421 73.6% 376,150 4.7%
2011 8,408,121 5,403,722 64.3% 319,752 3.8%
2012 8,451,860 5,359,151 63.4% 325,905 3.9%
2013 8,507,786 5,308,515 62.4% 313,352 3.7%
2014 8,584,926 5,265,378 61.4% 309,158 3.6%
2015 8,700,471 5,211,238 59.9% 306,183 3.5%
2016 8,773,686 5,162,622[3] 58.8% 301,729 3.4%

Ավստրիայի տարածքում բողոքական ռեֆորմացիան տարածվել է Գերմանիայից: 1545 թվականի Տրենտո քաղաքում տեղի ունեցած Տրետոնյան ժողովի հետևանքով բնակչության գրեթե կեսը սկսում է դավանել լյութերականություն: Փոքրամասնությունը միևնույն ժամանակ կողմնակից էր Կալվինականությանը: Այդ բարեփոխմանը նպաստել է հիմնականում Արևելյան Ավստրիան, քան Արևմտյանը: 1545 թվականից հետո Ավստրիան որդեգրում է հակառեֆորմացիայի ուղղին: Հաբսբուրգները հատուկ կարգ էին սահմանել, որպեսզի ավստրիացիների շրջանում վերականգնեն կաթոլիկ եկեղեցու ազդեցությունը[19][20]: Երկրում կաթոլիկության ազդեցության մեծացմանն ուղղված կայսերական տան քայլերը դրական արդյունք ունեցան: Հաբսբուրգները երկար ժամանակ իրենց համարում էին կաթոլիկության առաջորդող, ինչի պատճառով քրիստոնեության մյուս ուղղություններն ու այլ կրոնները ճնշվում էին:

1775 թվականին Սրբազան Հռոմեական կայսրության կայսրուհի Մարիա Թերեզան պաշտոնապես թույլատրեց Հայ Կաթողիկե Եկեղեցու Մխիթարյան միաբանությանը իր ներկայությունն ունենալ Հաբսբուրգների կայսրությունում:

Ավստրիայի լուսավորության ժամանակաշրջանում՝ 1781 թվականինկայսր Իոսիֆ II-ը ներկայացրել է Ավստրիայի հանդուրժողականության արտոնագիր, ինչը կրոնական այլ ուղղություններին սահմանափակ ազատ դավանանքի հնարավորություն տվեց: Կրոնական ազատությունը որպես սահմանադրական իրավունքի մաս ընդունվեց Ցիսլեյտանիայում 1867 թվականին ընդունված Ավստրո-Հունգարական համաձայնագրով, որով հաստատվում էր, որ կայսրությունը կաթոլիկությանը հավասար իրավունքներ է տալիս ինչպես հունական, սերբական, ռումինական, ռուսական և բուլղարական ուղղափառությանը, այնպես էլ կալվինականությանը, լյութերական բողոքականությանն ու հուդայականությանը: 1908 թվականին Բոսնիա և Հերցեգովինայի միացումից հետո՝ 1912 թվականին իսլամը պաշտոնապես ճանաչվեց Ավստրիայի կողմից[21]

1918 թվականից հետո Ավստրիայի Առաջին Հանրապետության ղեկավարներից շատերը (Թեոդոր Ինիտցեռ, Իգնաց Սեյպել) հանդիսանում էին կաթոլիկ եկեղեցու առաջնորդներից և ձգտում էին վերջինի դիրքերն ամրապնդել երկրում, ինչի շնորհիվ Ավստրոֆաշիզմի ժամանակ կաթոլիկությունը գրեթե դարձել էր երկրի պետական կրոն: Չնայած այն հանգամանքին, որ կաթոլիկ ղեկավարները սկզբնական շրջանում ողջունում էին 1938 թվականին Գերմանիայի կողմից Ավստրիայի բռնազավթումը՝ նացիստների կողմից նրանք սկսեցին ճնշումների ենթարկվել: Հետագայում կաթոլիկները հանդես եկան հակաֆաշիզմի դիրքերից, և նախկին կրոնական գործիչներից շատերը սկսեցին մասնակցել Երրորդ Ռեյխի դեմ կազմակերպված դիմադրությանը: Բողոքականները նույնպես ողջունում էին Ավստրիայի և Գերմանիայի միացումը՝ համարելով այդ քայլը որպես «վերադարձ ռեֆորմացիայի երկիր»: 1945 թվականին Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ավարտից հետո Ավստրիայում պարտադրվեց ավելի խիստ աշխարհիկություն, և կրոնական ազդեցությունը քաղաքական գործընթացների վրա նվազեց[22][23]:

1938 թվականին միայն Վիեննայի հրեական համայնքի թվաքանակը կազմում էր շուրջ 200.000 մարդ: Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո այդ թիվը կազմում էր ընդամենը 4500: Հոլոքոստի հետևանքով համայնքի շուրջ 65.000 անդամ զոհվեց, իսկ 135.000-ը արտագաղթեցին[24] Երկրի ներկայիս հրեաների գերակշիռ մասը կազմում են հետատերազմյան ժամանակաշրջանում Արևելյան Եվրոպայից և Կենտրոնական Ասիայից (այդ թվում՝ Բուխարյան հրեաներ) ժամանած փախստականներ և նրանց ժառանգներ[25]: 1983 թվականին Ավստրիայում պաշտոնապես գրանցվում է բուդիզմը[26]

Վերջին տարիներին Թուրքիայից և նախկին Հարավսլավիայից փախստականների ժամանումը հանգեցրեց երկրում մուսուլմանների և սերբական ուղղափառ քրիստոնեաների թվաքանակի աճի[14]: Ինչպես եվրոպական այլ երկրներում, այնպես էլ Ավստրիայում նկատվում են նեոհեթանոսական շարժումների ակտիվացում:

Հետաքրքրական է, որ 1910 թվականին Ավստրիայի բնակչության 93,7%-ը կաթոլիկներ էին, 3,1 %-ը՝ բողոքականները, 2,9%-ը՝ հրեաներ, 0,3%-ը այլ կրոնական ուղղությունների ներկայացուցիչներ[27]:

Եկեղեցի հաճախելիություն և դավանանքի նկատմամբ վերաբերմունք[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

20-րդ դարի երկրորդ կեսին իրենց կաթոլիկ կամ բողոքական համարող եկեղեցի հաճախող հավատացյալների թվաքանակը նվազել է:

Eurobarometer-ի կողմից 2010 թվականին Ավստրիայի բնակչության շրջանում անցկացված հարցումների համաձայն[28]՝

  • 44%-ը պատասխանել է, որ «կարծում եմ, որ Աստված կա»,
  • 38% պատասխանել է, որ «կա ինչ-որ ոգի կամ կենսական ուժ»,
  • 12% պատասխանել է, որ «չեմ հավատում, որ կա ինչ-որ ոգի, Աստված կամ կենսական ուժ»:

Կրոն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Քրիստոնեություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Սբ. Ստեփանոսի կաթոլիկ տաճար, Վիեննա
Մխիթարյան վանք, Վիեննա
Լյութերական Հիսուսի եկեղեցին (Christuskirche), Զալցբուրգ
Լեթզեհոֆ բուդիստական տաճար Ֆելդքիրխ
Մզկիթ Տելֆսում
Ապոլլոնին նվիրված տաճարը Հունդստալսի լեռան գագաթին, (կառուցվել է տեղացի դերասանի կողմից)[29]

Կաթոլիկ եկեղեցի[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

    1rightarrow.png Հիմնական հոդված՝ Կաթոլիկությունն Ավստրիայում

Կաթոլիկությունն Ավստրիայի ամենամեծ կրոնական ուղղությունն է, որը ներկայացնում է ավելի քան շուրջ 60%-ին: Հռոմի կաթոլիկ եկեղեցին Ավստրիայում ներկայացված է Ավստրիայի կաթոլիկ եպիսկոպոսների կոնֆերանսով, որը կազմված է 2 արքեպիսկոպոսությունից, 7 եպիսկոպոսությունից, 1 զինվորական օրդինարիատից, 1 հունա-կաթոլիկների համար նախատեսված օրդինարիատից և 1 տարածքային աբբայությունից: Յուրաքանչյուր եպիսկոպոս անկախ է կոնֆերանսից և ուղղակիորեն ենթարկվում է միայն Հռոմի պապին: Կոնֆերենսի ներկայիս նախագահն է կարդինալ Քրիստոֆ Շենբոորնը: Շեբրոնի նախնիները միջնադարում եղել են ազնվականներ: Չնայած Ավստրիայում չկան պրիմասներ՝ Զալցբուրգի արքեպիսկոպոսը կրում է «Primus Germaniae» (Գերմանիայի պրիմուս) տիտղոսը:

Ստորև ներկայացված են Ավստրիայի կաթոլիկ եկեղեցու արքեպիսկոպոսություններն ու ենթակա կառույցները՝

Բողոքականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բողոքական ռեֆորմացիան Ավստրիայում տարածվել է Հյուսիսային Գերմանիայից: 1545 թվականի տեղի ունեցած Տրետոնյան ժողովի հետևանքով բնակչության գրեթե կեսը սկսում է դավանել լյութերականություն: Փոքրամասնությունը միևնույն ժամանակ կողմնակից էր կալվինականությանը: Այդ բարեփոխմանը նպաստել է հիմնականում Արևելյան Ավստրիան, քան Արևմտյանը: 1545 թվականից հետո Ավստրիան որդեգրում է հակառեֆորմացիայի ուղղին: Հաբսբուրգները հատուկ կարգ էին սահմանել, որպեսզի ավստրիացիների շրջանում վերականգնեն կաթոլիկ եկեղեցու ազդեցությունը[19][20]: Երկրում կաթոլիկության ազդեցության մեծացմանն ուղղված կայսերական տան քայլերը դրական արդյունք ունեցան: Հաբսբուրգները երկար ժամանակ իրենց համարում էին կաթոլիկության առաջորդող, ինչի պատճառով քրիստոնեության մյուս ուղղությունները, այդ թվում՝ նաև բողոքականությունը, ճնշվում էին:

Հակարեֆորմացիայից հետո բողոքականությունը թվային առումով իր գագաթնակետին հասավ 1951 թվականին: Այդ ժամանակ երկրի բնակչության 6,2%-ը բողոքականներ էին: Ներկայում Ավստրիայում բողոքականների թվաքանակը ընդհանուր բնակչության մեջ կազմում է 3,5%: Ավստրիացի բողոքականների գերակշիռ մասը՝ 3,4%-ը լյութերականներ են, իսկ 0,1%-ը՝ ռեֆորմիստներ: Նոր անդամների հավաքագրման տեսակետից աճ են գրանցում հատկապես ավետարանականներն ու հիսունականները:

Ուղղափառություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արևելյան ուղղափառ եկեղեցին Ավստրիայում թվային աճ է գրանցել Բալկաններից ժամանած փախստականների շնորհիվ: Արևելյան ուղղափառ եկեղեցու ամենամեծ խումբը սերբերն են: Ուղղափառների թվաքանակը կազմում է մոտավորապես 500.000 մարդ կամ ընդհանուր բնակչության 6%-ը[2]:

Արևելյան հնագույն եկեղեցիներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Արևելյան հնագույն եկեղեցիներից Ավստրիայում առավել լայն տարածում ունի Հայ առաքելական եկեղեցին: Այն երկրի տարբեր բնակավայրերում և հատկապես մայրաքաղաք Վիեննայում ունի իր հետևորդները: Նրանց զգալի մասը 1990-ական և 2000-ական թվականներին Հայաստանի Հանրապետությունից հեռացած հայեր են[10][11][12]:

Ավստրիայի հայերի շրջանում տարածված է նաև կաթոլիկությունը: 1775 թվականին Սրբազան Հռոմեական կայսրության կայսրուհի Մարիա Թերեզան պաշտոնապես թույլատրեց Հայ Կաթողիկե Եկեղեցու Մխիթարյան միաբանությանը իր ներկայությունն ունենալ Հաբսբուրգների կայսրությունում: Նրանք Ավստրիայում ունեն իրենց առանձին կաթոլիկ համայնքը, որը ենթարկվում է Իտալիայում գտնվող Մխիթարյան միաբանությանը:

Լյութերականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ավստրիայի լյութերական Ավետարանական եկեղեցին երկրում ունի մոտ 300.000 հետևորդ, որը ընդհանուր բնակչության թվաքանակի շուրջ 3,4%-ն է կազմում[6]:

Կալվինականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ավստրիայի ռեֆորմիստական եկեղեցին, որը ներկայացնում է կալվինականությունը, ունի մոտավորապես 13590 անդամ:

Իսլամ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

    1rightarrow.png Հիմնական հոդված՝ Իսլամն Ավստրիայում

1908 թվականին Բոսնիա և Հերցեգովինայի՝ Ավստրո-Հունգարական կայսրությանը միացումից հետո՝ 1912 թվականին, իսլամը պաշտոնապես ճանաչվեց Ավստրիայի կողմից[21]:

Թուրքիայից և Բալկաններից դեպի Ավստրիա տեղի ունեցող միգրացիայի հետևանքով երկրում իսլամի հետևորդների թվաքանակը աստիճանաբար աճում է: 2001 թվականի վիճակագրական տվյալների համաձայն Ավստրիայում մուսուլմանների թվաքանակը կազմել է ընդհանուր բնակչության 4,2%-ը, իսկ 2010 թվականին այդ թիվն արդեն աճել էր՝ հասնելով 7%-ի[9][2]:

Բուդդայականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

    1rightarrow.png Հիմնական հոդված՝ Բուդդայականությունն Ավստրիայում

Բուդդայականությունն Ավստրիայում հանդիսանում է պաշտոնապես գրանցված կրոն, որին հետևում են հազարավոր մարդիկ: Չնայած որ բուդիստների թվաքանակը դեռևս քիչ է այլ կրոնների ներկայացուցիչների համեմատ (2001 թվականի տվյալներով՝ 10.402 մարդ)՝ բուդայականությունը լայն ճանաչում ունի Ավստրիայում: Երկրում բուդիստների մեծ մասը համարվում են Ավստրիայի քաղաքացիներ: Մի մասը Ավստրիա է եկել Չինաստանից և Վիետնամից:

Հինդուիզմ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

    1rightarrow.png Հիմնական հոդված՝ Հինդուիզմն Ավստրիայում

Ավստրիայում հինդուիզմը հանդիսանում է ազգային փոքրամասնության կրոն: Համաձայն 2001 թվականի մարդահամարի տվյալների՝ հինդուիզմի հետևորդների թիվը կազմել է 3629 մարդ:

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ «Kirchenaustritte gingen 2012 um elf Prozent zurück» [Leaving church increased by eleven percent in 2012]։ derStandard.at (գերմաներեն)։ 8 January 2013։ Արխիվացված օրիգինալից-ից 20 October 2013-ին 
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 WZ-Recherche 2016. Published in article: "Staat und Religion". Wiener Zeitung, հունվար 2016.(գերմ.)
  3. ↑ 3,0 3,1 Ավստրիայի կաթլիկ եկեղեցու վիճակագրական տվյալներ 2016:(գերմ.)
  4. ↑ «Religion in Austria on CIA World Factbook» (անգլ.)
  5. ↑ Austrian Catholic Church Statistics 2016.(գերմ.)
  6. ↑ 6,0 6,1 «Zahlen und Fakten» [Numbers and Facts]։ Evangelical Church in Austria (գերմ.)
  7. ↑ Muslime in Österreich.(գերմ.)
  8. ↑ «How many Muslims live in Austria?»։ euro-islam.info։ 9 February 2010 (անգլ.)
  9. ↑ 9,0 9,1 Mathias Vogl, Alexander Janda, eds. (2010)։ «Islam in Österreich» [Islam in Austria] (PDF)։ Österreichischer Integrationsfonds։ Արխիվացված օրիգինալից-ից 2014 թվականի մայիսի 4-ին (գերմ.)
  10. ↑ 10,0 10,1 Ավստիայի հայ առաքելական եկեղեցվու համայնք:(գերմ.)
  11. ↑ 11,0 11,1 Neue Leitung für armenisch-apostolische Kirche in Österreich.(գերմ.)
  12. ↑ 12,0 12,1 Հռիփսիմե եկեղեցի, Վիեննա:
  13. ↑ «Religion in Austria on CIA World Factbook» (անգլ.)
  14. ↑ 14,0 14,1 «Religion in Austria on Sacred Destinations»։ Արխիվացված օրիգինալից-ից 2006-05-23-ին (անգլ.)
  15. ↑ «Bevölkerung nach dem Religionsbekenntnis und Bundesländern 1951 bis 2001» [Population by religious denomination and Federal State from 1951 to 2001] (PDF) (գերմաներեն)։ Statistical Office of Austria։ 1 June 2007 (գերմ.)
  16. ↑ «Katholische Kirche Österreich: Statistik» [Catholic Church Austria - Statistics]։ Katholisch.at (գերմ.)
  17. ↑ «Statistical Data 2001–2016»։ Evang.at։ 12 February 2016 (գերմ.)
  18. ↑ Նշում՝ միայն ավետարանական լյութերականներ և ավետարանական բարեփոխիչներ
  19. ↑ 19,0 19,1 Lonnie Johnson 28.(անգլ.)
  20. ↑ 20,0 20,1 Brook-Shepherd 16.(անգլ.)
  21. ↑ 21,0 21,1 «Imperial Gazette −1912»։ IGGIO Islamische Glaubensgemeinschaft in Osterreich։ 2011։ Վերցված է 4 June 2014 (գերմ.)
  22. ↑ Kirche in Österreich, Geschichte.(գերմ.)
  23. ↑ Annuario Pontificio, Libreria Editrice Vaticana, Città del Vaticano, 2003, ISBN 88-209-7422-3(իտալ.)
  24. ↑ Expulsion, Deportation and Murder – History of the Jews in Vienna.(անգլ.)
  25. ↑ Bukharian Jews find homes on Long Island, Bukharian Reviews, 16 September 2004.(անգլ.)
  26. ↑ «Religionsbekenntnis»։ AEIOU (անգլ.)
  27. ↑ Grundriss der Statistik. II. Gesellschaftsstatistik by Wilhelm Winkler, p. 36.(գերմ.)
  28. ↑ «Special Eurobarometer 73.1: Biotechnology Report» (PDF)։ European Commission։ October 2010։ էջ 383։ Արխիվացված օրիգինալից-ից դեկտեմբերի 15, 2010թ.-ին (անգլ.)
  29. ↑ Geschichte.(գերմ.)
  30. ↑ Archdiocese of Salzburg.(անգլ.)
  31. ↑ Diocese of Graz-Seckau.(անգլ.)
  32. ↑ Diocese of Gurk.(անգլ.)
  33. ↑ Diocese of Innsbruck.(անգլ.)
  34. ↑ Diocese of Feldkirch.(անգլ.)
  35. ↑ Archdiocese of Wien.(անգլ.)
  36. ↑ Diocese of Eisenstadt.(անգլ.)
  37. ↑ Diocese of Linz.(անգլ.)
  38. ↑ Diocese of Sankt Pölten.(անգլ.)
  39. ↑ Territorial Abbey of Wettingen-Mehrerau.(անգլ.)
  40. ↑ [http://www.gcatholic.org/dioceses/diocese/aust3.htm Military Ordinariate of Katholische Militärseelsorge Österreich.](գերմ.)
  41. ↑ Ordinariate of Austria, Faithful of Eastern Rites.(անգլ.)


Վիիքպահեստ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Կրոնն_Ավստրիայում&oldid=5541779» էջից