Կրեպ Սյուզետ
| Ենթակատեգորիա | աղանդեր  | |
|---|---|---|
| Ծագման երկիր | Ֆրանսիա | |
| Պատրաստման մեթոդ | Ֆլամբե | |
| Cuisine | Ֆրանսիական խոհանոց | |
| Course | աղանդեր | |
| Կազմված է | Նրբաբլիթ, կարագ, Կարամել, orange liqueur | |
Կրեպ Սյուզետ (Crêpe Suzette), ֆրանսիական աղանդեր, որը բաղկացած է կրեպից՝ պատված beurre Suzette-ով՝ սոուսով, որը պատրաստվում է կարամելացված շաքարից և կարագից, մանդարինի կամ նարնջի հյութից, կեղևից և Grand Marnier կամ Curaçao լիկյորից։ Կրեպ Սյուզետը սովորաբար մատուցվում է կրակով (flambé), թեև որոշ խոհարարական գրքեր նշում են, որ բնօրինակ բաղադրատոմսում այն մատուցվում էր առանց բոցավառման[1]։
Պատմություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Այս բաղադրատոմսի ստեղծման շուրջ գոյություն ունեն բազմաթիվ լեգենդներ[2]։ Մի քանի խոհարարներ կամ ռեստորաններ իրենց են վերագրել կամ վերագրված են այս ուտեստի ստեղծումը։
Օգյուստ Էսկոֆիե
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Այս բաղադրատոմսի ստեղծումը հաճախ վերագրվում է Օգյուստ Էսկոֆիեին (Auguste Escoffier)՝ 1890 թվականին, երբ նա Լոնդոնի Savoy հյուրանոցի խոհարարն էր[3][4]։ Մինչ այդ, նա աշխատել էր որպես խոհարար César Ritz-ի Grand Hôtel-ում, որտեղ Grand Marnier լիկյորը լայն տարածում էր գտել։
Ըստ այս վարկածի՝ Էսկոֆիեն պատրաստել է կրեպներ՝ համեմված Curaçao-ով՝ Ուելսի արքայազնի և ապագա Անգլիայի թագավոր Էդուարդ VII-ի համար։ Վերջինս առաջարկել է աղանդերը կոչել իր ուղեկից՝ Comédie-Française-ի դերասանուհի Suzanne Reichenberg-ի անունով։
1903 թվականին այս բաղադրատոմսը ներառվել է Էսկոֆիեի Guide Culinaire-ում[5]։
Այնուամենայնիվ, որոշ աղբյուրներ կասկածի տակ են դնում Էսկոֆիեի դերը այս ուտեստի ստեղծման մեջ[6]։
Paillard և Maire ռեստորանները
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
1891 թվականին Paillard ռեստորանը, որը պատկանում էր Լուի Օգյուստ Պայյարին (Louis Auguste Paillard) և տեղակայված էր rue de la Chaussée-d'Antin 2 հասցեում և boulevard des Italiens 38 հասցեում, արդեն մատուցում էր Crêpes Suzette անվամբ հայտնի կրեպներ[7]։
Maire ռեստորանը, որը նույնպես պատկանում էր Պայյարին[8] և գտնվում էր Boulevard de Strasbourg-ի և Boulevard Saint-Denis-ի անկյունում, նույնպես մատուցում էր այս ուտեստը։
1893 թվականին New York Herald-ի Փարիզի հրատարակության մեջ հայտնված գովազդում Crêpe Suzette-ը նշվում էր որպես ռեստորանի «տան ստեղծագործություններից» մեկը[9]։
1929 թվականին Léon Daudet-ը իր Paris vécu գրքում վերասահմանեց այս տեղեկությունը՝ հիշելով. Ուտեստի և դրա անվան ծագման վերաբերյալ տարբեր վարկածներ կան։ Ըստ մեկ վարկածի՝ այն ստեղծվել է 1895 թվականին Monte Carlo-ի Café de Paris-ում, որտեղ 14-ամյա մատուցողի օգնական Henri Charpentier-ը սխալմամբ ստեղծել է այս աղանդերը[10]։
Նա պատրաստում էր աղանդեր Մեծ Բրիտանիայի ապագա թագավոր Էդուարդ VII-ի (այն ժամանակ՝ Ուելսի արքայազնի) համար, որի հյուրերի թվում էր մի գեղեցիկ ֆրանսուհի՝ Սյուզետ անունով։
Այս պատմությունը պատմել է հենց Շարպանտիեն իր ինքնակենսագրական Life à la Henri գրքում[11], սակայն հետագայում այն հերքվել է Larousse Gastronomique-ի կողմից։
|
«Դա պատահեց լրիվ պատահականորեն, երբ աշխատում էի ճաշատեսակի վրա, և լիկյորը բռնկվեց։ Կարծեցի, թե այն փչացել է։ Արքայազնն ու նրա ընկերները սպասում էին։ Ինչպե՞ս կարող էի ամեն ինչ նորից սկսել։ Համտեսեցի այն։ Դա, կարծում եմ, երբևէ փորձածս ամենահամեղ համադրությունն էր։ Եվ մինչ օրս այդպես եմ մտածում։ Հենց այդ բոցավառումն էր պակասում, որպեսզի բոլոր բաղադրիչները միաձուլվեն կատարյալ համային ներդաշնակության մեջ...Նա ուտում էր կրեպները պատառաքաղով, բայց վերցրեց գդալը, որպեսզի հավաքեր մնացած օշարակը։ Նա ինձ հարցրեց՝ ի՞նչ է կոչվում այն, ինչ նա այդքան հաճույքով կերավ։ Պատասխանեցի, որ այն կոչվելու է Crêpes Princesse։ Արքայազնը նկատեց, որ ուտեստի անվանումը պետք է համաձայնեցվի Քերականական սեռի հետ և ըմբռնեց, որ սա իր նկատմամբ սիրալիր ժեստ էր։ Բայց կատակով հակադարձեց, թե տիկին է ներկա։Այդ պահին գեղեցկուհի Սյուզետը վեր կացավ, ձեռքերով լայն բացեց իր փոքրիկ շրջազգեստն ու գլուխ խոնարհեց։ «Կցանկանա՞ք, — ասաց Նորին Մեծությունը, — փոխել Crêpes Princesse-ը Crêpes Suzette-ի»։ Այսպես ծնվեց և անվանվեց այս ուտեստը, որի համից, համոզված եմ, անգամ վայրենին կվերափոխվեր քաղաքակիրթ ջենթլմենի։ Հաջորդ օրը ես նվեր ստացա արքայազնից՝ ադամանդե մատանի, պանամական գլխարկ և ձեռնափայտ։»[12]։ | 
|
Անրի Շարպանտիե
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Նիցցացի Անրի Շարպանտիեն (Henri Charpentier) եղել է հրուշակագործության աշակերտ Մոնտե Կառլոյի Café de Paris ռեստորանում։ Ավելի ուշ նա դարձել է հայտնի խոհարար Միացյալ Նահանգներում[13]։
Իր ինքնակենսագրական Life à la Henri: Being the Memories of Henri Charpentier գրքում նա պատմում է, թե ինչպես է ստեղծել կրեպ Սյուզետը[14]։
Նրա պատմությունը որոշակի ընդհանրություններ ունի «Էսկոֆիեի տարբերակի» հետ, սակայն ավելացնում է «բոցավառման» (flambage) գործընթացը։
Ըստ Շարպանտիեի՝ նա Ուելսի արքայազնի համար պատրաստել է նարնջով և կոնյակով կրեպներ[15], սակայն պատահաբար բոցավառել է լիկյորը։ Չցանկանալով ամաչել, նա արքայազնին ասել է, թե միտումնավոր է պատրաստել այդ բաղադրատոմսը նրա ներկայությամբ՝ անվանելով այն «Crêpe Princesse»։
Արքայազնը առաջարկել է ուտեստը կոչել մի փոքրիկ աղջկա անունով, ով ներկա էր ընթրիքին, և այդպես այն ստացել է «Crêpe Suzette» անունը[14]։
Չնայած այս պատմությունը քիչ հավանական է թվում՝ հաշվի առնելով, որ Շարպանտիեն ծնվել է 1880 թվականին[16], ինչը նշանակում է, որ նա ընդամենը մի քանի տասնամյակով երիտասարդ էր կրեպ Սյուզետի հայտնիության ձեռքբերումից առաջ, այնուամենայնիվ հնարավոր է, որ նա նորարարություն է կատարել՝ կրեպը պարզապես համեմելու փոխարեն բոցավառելով այն։
M. Joseph
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ըստ մեկ այլ լեգենդի՝ Crêpe Suzette-ը ստեղծել է որոշակի M. Joseph, ով 1897 թվականին եղել է Le Marivaux ռեստորանի գլխավոր հրուշակագործը։ Այդ ժամանակ ռեստորանը կանոնավոր կերպով կրեպներ էր մատակարարում Comédie-Française-ին։
Այս պատմության համաձայն՝ կրկին Suzanne Reichenberg դերասանուհին է ոգեշնչել հրուշակագործին՝ այս յուրահատուկ աղանդերի ստեղծման համար[2]։
Պատրաստում
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Պատրաստել կրեպներ՝ խմորից, որը կազմված է ալյուրից, ձուերից, կաթից, շաքարից և Curaçao լիկյորից։
Պատրաստել մանդարինի կարագ՝ խառնելով փափկեցված կարագ, շաքար, մանդարինի հյութ ու կեղև և Curaçao։ Կրեպները պատել այս խառնուրդով։ Ընդհանուր համոզման հակառակ՝ Crêpe Suzette-ը սկզբնապես բոցավառվող (flambé) աղանդեր չէր[17]։
Հետագայում ի հայտ եկած որոշ բաղադրատոմսերում օգտագործվում է նարինջ և կրեպը ներծծվում է fine champagne-ով և Grand Marnier-ով՝ նախքան բոցավառվելը[18]։
Տարբերակներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Crêpe Micheline – Ստեղծվել է Բորդոյում՝ ի պատիվ Micheline Banzet-ի։ Այս տարբերակը հետևում է Crêpe Suzette-ի սկզբունքին, սակայն մանդարինի փոխարեն օգտագործվում է շոկոլադ-պնդուկի քսուք, իսկ Curaçao-ի փոխարեն՝ վիսկի։
Crêpe Laurette – Սա Crêpe Suzette-ի տարբերակ է, որի կենտրոնում դրվում է մեկ թեյի գդալ Bar-le-Duc-ի հաղարջի մուրաբա, ապա այն ծալում են քառակի և մատուցում տաք վիճակում[19]։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ Vgl. Alfons Schuhbeck. Gerichte mit Geschichte. 100 berühmte Klassiker neu entdeckt. Zabert Sandmann, München, 20053-89883-117-5, S. 131 (Սահմանափակ դիտում Google գրքում)
- ↑ 2,0 2,1 . 03 մարտի 2018 https://www.contrepoints.org/2018/03/04/311010-petite-histoire-de-crepe-suzette.
{{cite web}}: Missing or empty|title=(օգնություն); Unknown parameter|consulté le=ignored (|access-date=suggested) (օգնություն); Unknown parameter|langue=ignored (|language=suggested) (օգնություն); Unknown parameter|site=ignored (օգնություն); Unknown parameter|titre=ignored (|title=suggested) (օգնություն). - ↑ https://www.canalacademie.com/ida5418-Auguste-Escoffier-le-roi-des-cuisiniers-le-cuisinier-des-rois.html.
{{cite web}}: Missing or empty|title=(օգնություն); Unknown parameter|consulté le=ignored (|access-date=suggested) (օգնություն); Unknown parameter|site=ignored (օգնություն); Unknown parameter|titre=ignored (|title=suggested) (օգնություն). - ↑ . 21 février 2010 https://www.canalacademie.com/ida5418-Auguste-Escoffier-le-roi-des-cuisiniers-le-cuisinier-des-rois.html.
{{cite web}}: Cite has empty unknown parameters:|périodique=and|langue=(օգնություն); Missing or empty|title=(օգնություն); Unknown parameter|auteur1=ignored (օգնություն); Unknown parameter|consulté le=ignored (|access-date=suggested) (օգնություն); Unknown parameter|site=ignored (օգնություն); Unknown parameter|titre=ignored (|title=suggested) (օգնություն). - ↑ . 1903.
{{cite book}}: Cite has empty unknown parameters:|éditeur=,|auteur1=,|pages totales=, and|lieu=(օգնություն); External link in|lire en ligne=|title=(օգնություն); Unknown parameter|consulté le=ignored (|access-date=suggested) (օգնություն); Unknown parameter|lire en ligne=ignored (|url=suggested) (օգնություն); Unknown parameter|nom1=ignored (|last1=suggested) (օգնություն). - ↑ . 10 août 2017 https://www.academiedugout.fr/articles/auguste-escoffier-premier-chef-star-denvergure-internationale_3262.
{{cite web}}: Cite has empty unknown parameter:|périodique=(օգնություն); Missing or empty|title=(օգնություն); Unknown parameter|auteur1=ignored (օգնություն); Unknown parameter|consulté le=ignored (|access-date=suggested) (օգնություն); Unknown parameter|langue=ignored (|language=suggested) (օգնություն); Unknown parameter|site=ignored (օգնություն); Unknown parameter|titre=ignored (|title=suggested) (օգնություն). - ↑ . 1891-08-12. էջ 1 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k2584147s.
{{cite web}}: Cite has empty unknown parameter:|auteur1=(օգնություն); Missing or empty|title=(օգնություն); Unknown parameter|consulté le=ignored (|access-date=suggested) (օգնություն); Unknown parameter|langue=ignored (|language=suggested) (օգնություն); Unknown parameter|périodique=ignored (|publisher=suggested) (օգնություն); Unknown parameter|site=ignored (օգնություն); Unknown parameter|titre=ignored (|title=suggested) (օգնություն). - ↑ http://hv10.org/canalnw.php?lng=fr&pg=1423.
{{cite web}}: Cite has empty unknown parameters:|langue=and|auteur1=(օգնություն); Missing or empty|title=(օգնություն); Unknown parameter|consulté le=ignored (|access-date=suggested) (օգնություն); Unknown parameter|périodique=ignored (|publisher=suggested) (օգնություն); Unknown parameter|site=ignored (օգնություն); Unknown parameter|titre=ignored (|title=suggested) (օգնություն). - ↑ . 1893-04-02. էջ 7 https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k47868788/f7.
{{cite web}}: Cite has empty unknown parameters:|périodique=and|auteur1=(օգնություն); Missing or empty|title=(օգնություն); Unknown parameter|consulté le=ignored (|access-date=suggested) (օգնություն); Unknown parameter|langue=ignored (|language=suggested) (օգնություն); Unknown parameter|site=ignored (օգնություն); Unknown parameter|titre=ignored (|title=suggested) (օգնություն). - ↑ Charpentier, Henri 1880-1961 - Encyclopedia.com
- ↑ Charpentier, Henri & Sparkes, Boyden (2001), Life À La Henri – Being The Memories of Henri Charpentier, New York: The Modern Library, Paperback Edition. Originally published by Simon & Schuster, Inc., 1934.
- ↑ . 1929-1930.
{{cite book}}: Cite has empty unknown parameters:|auteur1=and|pages totales=(օգնություն); External link in|lire en ligne=|title=(օգնություն); Unknown parameter|consulté le=ignored (|access-date=suggested) (օգնություն); Unknown parameter|lire en ligne=ignored (|url=suggested) (օգնություն); Unknown parameter|nom1=ignored (|last1=suggested) (օգնություն); Unknown parameter|éditeur=ignored (|editor=suggested) (օգնություն). - ↑ {{{վերնագիր}}}..
- ↑ 14,0 14,1 . 2018-04-03. ISBN 978-1-78912-144-5.
{{cite book}}: External link in|lire en ligne=|title=(օգնություն); Unknown parameter|consulté le=ignored (|access-date=suggested) (օգնություն); Unknown parameter|nom1=ignored (|last1=suggested) (օգնություն); Unknown parameter|nom2=ignored (|last2=suggested) (օգնություն); Unknown parameter|prénom2=ignored (օգնություն); Unknown parameter|éditeur=ignored (|editor=suggested) (օգնություն). - ↑ . 2014-01-31 http://www.leparisien.fr/week-end/degustation-des-crepes-suzette-et-que-ca-saute-30-01-2014-3543231.php.
{{cite web}}: Cite has empty unknown parameters:|périodique=and|auteur1=(օգնություն); Missing or empty|title=(օգնություն); Unknown parameter|consulté le=ignored (|access-date=suggested) (օգնություն); Unknown parameter|langue=ignored (|language=suggested) (օգնություն); Unknown parameter|nom1=ignored (|last1=suggested) (օգնություն); Unknown parameter|prénom1=ignored (|first1=suggested) (օգնություն). - ↑ http://www.foodreference.com/html/whenricharpentier.html.
{{cite web}}: Missing or empty|title=(օգնություն); Unknown parameter|consulté le=ignored (|access-date=suggested) (օգնություն); Unknown parameter|site=ignored (օգնություն); Unknown parameter|titre=ignored (|title=suggested) (օգնություն). - ↑ . 20 մարտի 2016 http://www.leparisien.fr/espace-premium/actu/l-ingredient-principal-de-la-crepe-suzette-grand-marnier-mais-pourquoi-grand-20-03-2016-5642685.php.
{{cite web}}: Missing or empty|title=(օգնություն); Unknown parameter|consulté le=ignored (|access-date=suggested) (օգնություն); Unknown parameter|langue=ignored (|language=suggested) (օգնություն); Unknown parameter|site=ignored (օգնություն); Unknown parameter|titre=ignored (|title=suggested) (օգնություն). - ↑ . 1921.
{{cite book}}: Cite has empty unknown parameters:|éditeur=,|auteur1=,|pages totales=, and|lieu=(օգնություն); External link in|lire en ligne=|title=(օգնություն); Unknown parameter|consulté le=ignored (|access-date=suggested) (օգնություն); Unknown parameter|langue=ignored (|language=suggested) (օգնություն); Unknown parameter|lire en ligne=ignored (|url=suggested) (օգնություն); Unknown parameter|passage=ignored (|pages=suggested) (օգնություն); Unknown parameter|titre=ignored (|title=suggested) (օգնություն). - ↑ . 1919.
{{cite book}}: Cite has empty unknown parameters:|éditeur=,|auteur1=,|pages totales=, and|lieu=(օգնություն); External link in|lire en ligne=|title=(օգնություն); Unknown parameter|consulté le=ignored (|access-date=suggested) (օգնություն); Unknown parameter|lire en ligne=ignored (|url=suggested) (օգնություն); Unknown parameter|nom1=ignored (|last1=suggested) (օգնություն).