Կուստաքի ալ-Հիմսի

Կուստաքի ալ-Հիմսի
Ծնվել է	փետրվարի 4, 1858
Ծննդավայր	Հալեպ
Վախճանվել է	մարտի 9, 1941 (83 տարեկան)
Վախճանի վայր	Հալեպ, Սիրիա
Մասնագիտություն	բանաստեղծ, գրական քննադատ և թարգմանիչ
Լեզու	արաբերեն
Քաղաքացիություն	Սիրիայի առաջին հանրապետություն և Օսմանյան կայսրություն
Անդամակցություն	Դամասկոսի արաբերենի ակադեմիա
Ազգականներ	Ջաբրայիլ ալ-Դալլալ

Կուստաքի ալ-Հիմսի (արաբ․՝ قسطاكي الحمصي‎‎, փետրվարի 4, 1858(1858-02-04)^[1], Հալեպ - մարտի 9, 1941(1941-03-09), Հալեպ, Սիրիա), 19-րդ և 20-րդ դարերի սիրիացի բանաստեղծ, գրականագետ, գրաքննադատ, արձակագիր և թարգմանիչ, համարվում է Նահդայի զարթոնքի շրջանի ռահվիրաներից Օսմանյան Սիրիայում։ Հիմնադիրն է արդի գրաքննադատության՝ արաբական ժամանակակից գրականությունում։ Եղել է նաև առաջին գրականագետներից ով բարեփոխումներ է մտցրել արաբական ավանդական բանաստեղծության կառուցվածքում^[2]։ Ան հայտնի է եղել որպես «ճամփորդ բանաստեղծ», կյանքի զգալի հատվածներ անցկանելով զանազան օտար երկրներում ու քաղաքներում, այդ թվում՝ Ֆրանսիա, Իտալիա, Անգլիա, Եգիպտոս, Բեյրութ և Կոստանդնուպոլիս։ Սակայն մշտական ապրուստի և ստեղծագործության վայրը մնացել է Հալեպ քաղաքը։

Կենսագրություն

Կուստաքի ալ-Հիմսին ծնվել է Օսմանյան Սիրիայի Հալեպ քաղաքում 1858 թվին։ Նրա նախնիները 16-րդ դարում, գաղթել են Հալեպ՝ Սիրիայի Հոմս քաղաքից։ 15 տարեկան հասակում կորցրել է հորը։ Նրա խնամքն ստանձնել են մայրը՝ Սուզան Դալլալը և քեռին՝ բանաստեղծ Ջեբրայիլ Դալլալը։ Լինելով քեռու խնամքի ու ազդեգության ներքո և այն ժամանակի Հալեպի գրականագետների շրջանակում, նրա մոտ մեծ սեր է արթնացել արաբական գրականության՝ հատկապես բանաստեղծության հանդեպ։ Նա հիմնական ուսումն ստացել է Հալեպի հույն կաթոլիկների դպրոցում, ապա շարունակել ու ավարտել է Հալեպի Սուրբ Տիրամոր Ֆրանսիսկան Միսիոներների «Անարատ Հող» քոլեջը։ 19-րդ դարի վերջում անցել է Ֆրանսիա, որտեղ հաջողակ վաճառական է դարձել Մարսելում, Փարիզում և այլ քաղաքներում։ 1905 թվականին թողել է վաճառականական գործունեությունը Ֆրանսիայում ու վերադարձել Հալեպ։ 1908 թվականի Երիտթուրքերի հեղաշրջումից հետո, Հալեպ քաղաքի ավագանու անդամ։ Ֆրանսերենի և այլ Եվրոպական լեզուների տիրապետումն ու իմացությունը, բավականին օգնել են նրան ծանոթանալու օտար գրականություններում տեղի ունեցող առաջադիմություններին ու բարեփոխումներին։

1922 թվականին նշանակվել է Դամասկոսի Ազգային Գիտական Ակադեմիայի կազմում։

Մահացել է 1941 թվականին՝ ծննդավայր Հալեպում, որն այն ժամանակ Ֆրանսիական մանդատի ներքևում գտնվող Սիրիայի կազմում էր։

Նրա անունով անվանակոչվել է Հալեպի հիմնական փողոցներից մեկը։ 1971 թվականին, նրա կիսանդրին է տեղադրվել Հալեպի կենտրոնական հրապարակներից մեկում։ Նրա թոռների ջանքերով, Կուստաքի ալ-Հիմսիի Հալեպի պապենական բնակարանը դարձել է տուն-թանգարան։

Ստեղծագործություն

Գրականագիտական հրատարակություններ.-

Դալլալի բանաստեղծության անաղարտ հմայքը, արաբ. السحر الحلال في شعر الدلال‎, հրատ. 1903, Կահիրե։ Գրականագիտական աշխատություն է, նվիրված նրա քեռու՝ Ջեբրայիլ Դալլալի բանաստեղծական ստեղծագործություններին։
Գիտաշխատողի աղբյուրը գրաքննադատության մեջ, արաբ. منهل الورّاد في علم الانتقاد, հրատ. հատոր 1 և 2, 1905, Կահիրե, հատոր 3, 1935, Հալեպ։ Գրականագիտական աշխատություն է, որտեղ ալ-Հիմսին ներկայացրել է գրական քննադատության սկզբունքները գիտական հիմունքներով, Արաբական ժամանակակից գրականությունում։ Այս ստեղծագործությամբ, ալ-Հիմսին համարվում է գրական քննադատության հիմնադիրը՝ արդի Արաբական գրականությունում։
Տասնիններորդ դարում հետքեր թողած գրականագետներ Հալեպում, արաբ. أدباء حلب ذوو الأثر في القرن التاسع عشر‎, հրատ. 1935, Հալեպ։ Գրականագիտական աշխատություն է, նվիրված 19-րդ դարի Հալեպի գրական և մշակութային կյանքին և քաղաքի մեծագույն գրական դեմքերին։
Հոգիների հայելին, արաբ. مرآة النفوس, հրատ. 1935, Հալեպ։ Այս աշխատությամբ, հեղինակաը հիմնականում անդրադառնում է մարդկային բարձր արժեքներին ու բարոյական գաղափարներին։

Բանաստեղծական հրատարակություններ.-

Երգեր Հին Կտակարանից, արաբ. أناشيد من العهد القديم‎, հրատ. 1907, Ալեքսանդրիա։ Պարունակում է ալ-Հիմսիի բանաստեղծական աշխատանքների որոշ հատվածներ։
Հատընտիր Կուստաքի ալ-Հիմսիի քերթվածներից, արաբ. مختارات من نظم قسطاكي الحمصي‎, հրատ. 1939, Հալեպ։

Նրա բանաստեղծական ստեղծագործությունների զգալի մասը մնում է անտիպ։

Ալ-Հիմսին նաև Արաբերենի է թարգմանել բազմաթիվ Ֆրանսիական գրական ստեղծագործություններից։

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ ալ-Ջամահիր թերթ, Կուստաքի ալ-Հիմսի՝ Հալեպի զավակն ու ճամփորդ բանաստեղծը (Արաբերեն)

[_b8962fc99dd47ceb-1] 1,0 ^1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[2] ալ-Ջամահիր թերթ, Կուստաքի ալ-Հիմսի՝ Հալեպի զավակն ու ճամփորդ բանաստեղծը (Արաբերեն)

[1]

[2]