Կուկուլկան
| Կուկուլկան | |
|---|---|
 փետուրավոր օձ; թևավոր օձ՝ ծածկված կեցալի թետուրներով | |
| Տեսակ | աստված |
| Դիցաբանություն | Մայաների դիցաբանություն |
| Սեռ | արական |
| Այլ մշակույթներում | Կետցալկոաթլ |
| Երևի համընկնում է | Կետցալկոաթլ |
| Վայր | Յուկատան թերակղզի |
| Զբաղմունք | քանու և անձրևի աստված |
| Կապված կերպարներ | Կետցալկոաթլ |
Կուկուլկան (յուկ. k’uk’ul kaan — k'uk' «կեցալ», kaan «օձ» - «փետուրավոր օձ», հետագայում՝ Կուկումաց, Կետցալկոաթլ ) մայաների դիցաբանության գերագույն աստվածներից մեկն է։
Դիցաբանություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Նա համարվում էր քամու ու ջրի, կրակի ու օդի աստվածը, թագավորական տոհմերի ու խոշոր քաղաքների հիմնադիրը։ Նա Մայապան քաղաքում Կոկոմ տոհմի հովանավոր աստվածն էր[1]։
Մայաների հավատալիքներից մեկի համաձայն՝ աշխարհը ստեղծվել է Կուկուլկան և Խուրական աստվածների կողմից։ Մայաները հավատում էին, որ Կուկուլկանն իրենց սովորեցրել է ձկնորսություն, նրանց համար ստեղծել է գիր և օրացույց, ինչպես նաև հորինել է արարողակարգեր։ Ի վերջո, Կուկուլկանի պաշտամունքը դարձավ ազնվականության մի տեսակ պաշտամունք. հանդիսավոր կարգով միայն ազնվական պատանիներ էին զոհաբերվում Կուկուլկանի համար։ Կուկուլկանի գործառույթների և դերերի այսպիսի մեծ առատությունը կարելի է բացատրել այն փաստով, որ նրա պաշտամունքը չափազանց հնագույն էր։
Եղել է Ացտեկական Կետցալկոաթլ Աստծո անալոգը։
Մարմնավորումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Կուկուլկանի հիմնական մարմնացումը փետուրավոր օձն էր՝ մարդու գլուխով։ Նա նաև պատկերվում էր որպես արծիվ, յագուար, արյան տեսքով, որպես խխունջի խեցի և, վերջապես, որպես ոսկորներից պատրաստված սրինգ։
-
Կուկուլկանի ստվերը արևային գիշերահավասարի ժամանակ 2009 թ. մարտին -
Օձի գլուխը Չիչեն Իցայում գտնվող Կուկուլկանի բուրգի հիմքի վրա -
-
Կուկուլկան օձի տեսքով․ պատկերը Յաքսչիլանի պատի վրա
Տաճարներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Մեքսիկայի Յուկատան թերակղզու Մայաների հնագույն Չիչեն Իցա քաղաքի ավերակների մեջ պահպանվել է Կուկուլկանի բուրգի տաճարային կառույցը։ Բուրգի գագաթին կար մի տաճար, որտեղ զոհեր էին մատուցվում Կուկուլկանին։ Տաճարը կառուցվել էր այնպես, որ ամեն տարի, գարնանային և աշնանային գիշերահավասարի օրերին, բուրգի աստիճանների եզրերին ստվերն այնպես էր ընկնում բազրիքի վրա, որ թվում է, թէ բուրգի երկայնքով օձ է սողում։
Անկասկած, Հին Մայաներին թվում էր, որ երկրի վրա է իջել հենց Կուկուլկան[2]։
Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- ↑ Мифологический словарь / Е.М. Мелетинский. — М.: Советская энциклопедия, 1990. — С. 672.
- ↑ Низовский А. Ю. Величайшие чудеса света. С. 43-45.
Գրականություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Талах В.Н., Куприенко С.А. Америка первоначальная. Источники по истории майя, науа (астеков) и инков / Ред. В. Н. Талах, С. А. Куприенко. — К.: Видавець Купрієнко С.А., 2013. — 370 с. — ISBN 978-617-7085-00-2
Արտաքին հղումներ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
- Пирамида Кукулькана с храмом на вершине в городе Чичен-Ица в Мексике // AttractionStory.ru : статья.
| ||||||
