Կոնտրոցիոնիզմ

Ենթակատեգորիա	մարմնամարզական վարժությունների տարատեսակ, acrobatic element, Ֆիզիկական վարժություն
Ով է կիրառում	contortionist

Կոնտրոցիոնիզմ, կատարողական արվեստ, որտեղ կոնտորցիոնիստ կոչվող կատարողները ցուցադրում են ծայրահեղ ֆիզիկական ճկունության իրենց հմտությունները: Կծկման ակտերը հաճախ ուղեկցում են ակրոբատիկաներին, կրկեսային ներկայացումներին, փողոցային կատարողներին և այլ կենդանի կատարողական արվեստին: Կծկման գործողությունները սովորաբար կատարվում են կենդանի հանդիսատեսի առջև: Ցուցադրությունը կատարվում է մեկ կամ մի քանի արտիստների կողմից, որոնք կատարում են պարուսույցների մի շարք շարժումներ կամ դիրքեր՝ հաճախ երաժշտության ներքո, որոնք պահանջում են ծայրահեղ ճկունություն: Ոչ մարդկային թվացող ճկունության դրամատիկ սխրանքներն են դրանք, որոնք գերում են հանդիսատեսին:

Հմտություններ

Բազմաթիվ գործոններ ազդում են կատարողների ճկունության վրա, ներառյալ տարիքը, գենետիկան, հասակը և ֆիզիկական պատրաստվածության խիստ ռեժիմներին հետևելը: Ծալքավորների մեծամասնությունը սովորաբար դասակարգվում է որպես «առջևի թեքիչներ» կամ «հետին թեքիչներ»՝ կախված նրանից, թե որ ուղղությամբ շարժվելիս է նրանց ողնաշարը առավել ճկուն: Համեմատաբար քիչ կատարողներ երկուսն էլ հավասարապես հմուտ են:

Կոնկրետոլոգների կողմից իրականացվող հմտությունները ներառում են.

Ֆրոնթբենդինգ հմտություններ, ինչպիսիք են՝ գոտկատեղով առաջ ծալվելը պահելով ոտքերը ուղիղ, կամ մեկ կամ երկու ոտքերը պարանոցի կամ ուսերի հետևում դնելը՝ ծնկները թեքված (կոչվում է մարդկային հանգույց):
Բեքբենդինգն այնպիսի հմտություններն են, ինչպիսիք են գլուխը ոտքերին դիպչելը կամ մինչև նստատեղը (կոչվում է գլխի նստատեղ), կանգնած, հատակին պառկած կամ ձեռքի տակ դնելիս: Մարինելլիի թեքությունը մեջքի թեքում է, մինչդեռ ամրացվում է միայն բերանի մեջ պահվող կարճ սյունակի վերևում գտնվող բռնակով:
Բաժանումներն ու գերբաժանումներն (բաժանումն ավելի քան 180°) կարող են ներառել ինչպես Բեքբենդինգի, այնպես էլ Ֆրոնթբենդինգի շարժումներ։ Գերբաժանումը կարող է կատարվել, երբ ոտքերը հենված են երկու աթոռների վրա կամ երկու օգնականների միջոցով:
Էնտերոլոգիան իր մարմինը սեղմելու պրակտիկան է փոքր, մինչև ծնկները հասնող տուփի կամ այլ պարունակվող տարածության մեջ, որն ի սկզբանե հանդիսատեսին թվում է, թե չափազանց փոքր է կատարողին պարունակելու համար: Նաև հայտնի է որպես «մարմնի փաթեթավորում»^[1]։
Ուսերի կամ կոնքազդրային հոդերի տեղաշարժերը երբեմն կատարվում են որպես նորույթ ինքնին: Օրինակներից մեկը ձեռքը կողք բարձրացնելն է, մինչև այն անցնի գլխի հետևից և ընկնի ուսերի վերևում, այն կոչվում է նաև ոսկորների կոտրում:

Ռիսկեր

2008 թվականի բժշկական հրապարակումը ցույց է տալիս, որ ողնաշարի երկարատև վնասումը նույնական է նաև երկարատև կոնտորցիոն պրակտիկանտների մոտ: Փյուփլ էթ օլ-ի կողմից մագնիսառեզոնանսային պատկերում (MRI) օգտագործող հինգ պրակտիկանտները փաստագրեցին ողի լիմբի, միջողային սկավառակի ուռուցիկության և սկավառակի դեգեներացիայի մասին ուսմունք: Հինգ պրակտիկանտներից երեքը նույնպես նշել են մեջքի ցավի առկայության մասին^[2]։

Ներկայացումներ

Կոնտրոցիոնիզմի գործողությունները խիստ փոփոխական են. շատերը ներառում են հումորի, դրամայի, ցնցման, զգայականության կամ ոճերի խառնուրդի տարրեր: Կոնտրացիոնիզմը կարող է ներառվել ներկայացումների այլ տեսակների մեջ, ինչպիսիք են պարը և թատրոնը:

Ադաջիո գործողությունը ակրոբատիկ պար է, երբ մի զուգընկերը բարձրացնում և տանում է մյուս զուգընկերոջը, երբ նա կատարելով սպլիտներ և այլ ճկուն շարժումներ:
Ռեգ դոլի կամ գոլիվոգի գործողության ժամանակ մեկ կամ երկու օգնականները թեքվում են, թափահարում և տանում են կոնտորցիոնիստին այնպես, որ պատրանք են ստեղծում, կարծես ծպտված կատարողն իրականում կաղ, իրական չափսի տիկնիկ է: Գործողությունը հաճախ ավարտվում է տիկնիկին փոքրիկ տուփի մեջ դնելով:
Կծկման դիրքերը կարող են իրականացվել իսպանական վեբ ցանցերում, օդային գործողություն, որը բաղկացած է ձեռքի/ոտքի հանգուցավոր պարանից, որը պտտվում է ներքևից վերև մեկի կողմից:
Կոնտորցիոնիստները կարող են մանիպուլյացիաներ անել իրենց կատարման ընթացքում, օրինակ՝ հուլա օղակներ կամ մատանիներ պտտել, գինու բաժակների աշտարակները հավասարակշռել կամ երաժշտական գործիք նվագել, օրինակ՝ Մաքս Սմիթը՝ «Երաժշտական կոնտորցիոնիստ», կողմնակի շոուի կատարող, ով նվագել է բանջո իր ելույթի ժամանակ^[3]։

Կոնտարցիոնիստը կարող է հանդես գալ միայնակ կամ կարող է ունենալ մեկ կամ երկու օգնական, կամ մինչև չորս կոնտորցիոնիստ կարող է հանդես գալ միասին որպես խումբ:

Նախկինում կոնտորցիոնիստները կապված էին գրեթե բացառապես կրկեսների և տոնավաճառների հետ: Վերջերս նրանք նաև հայտնաբերվեցին գիշերային ակումբներում, զվարճանքների պուրակներում, ամսագրերի գովազդներում, առևտրային ցուցահանդեսներում, հեռուստատեսային էստրադային շոուներում, երաժշտական տեսահոլովակներում և երաժշտական համերգների ջերմացման ակտերի կամ ֆոնի վրա:

Ռոսս քույրերը ամերիկացի կոնտրիոնիստներ էին, որոնք առավել հայտնի էին 1944 թվականի «Բրոդվեյի ռիթմ» ֆիլմում «Պինդ կարտոֆիլի աղցան» երաժշտական կատարումով:

Որոշ թուլացած հոդերով մարդիկ կարողանում են առանց ցավի հոդը դուրս հանել հոդապարկից, դրանով իսկ դժվարացնելով որոշել, թե արդյոք առկա է հոդախախտ՝ առանց բժշկական հետազոտության, օրինակ՝ ռենտգեն հետազոտության: Այնուամենայնիվ, քանի դեռ հոդը ճիշտ ձև ունի, չափազանց թեքումների կարելի է հասնել առանց հոդախախտերի առաջացման:^[4] Իրականում տեղախախտումները^[5] հազվադեպ են օգտագործվում մարզական կոնտորցիոնիզմի ժամանակ, քանի որ դրանք դարձնում են հոդը ավելի անկայուն և հակված վնասվածքների, և տեղահանված վերջույթը չի կարող ինքն իրեն բարձրացնել կամ պահել որևէ ծանրակշիռ իր:

Պատմությունը

Կոնտորցիոնիզմի ծագումը իր տեղն է գրավում ասիական ավանդույթներում: Չինաստանում և Մոնղոլիայում ավանդական բուդդայական չամ պարերը կներառեն խեղաթյուրումը իրենց շարժման մեջ: Այդ պարերի հաջողությունն այնուհետև խրախուսեց արարքը ընդլայնելու այլ ներկայացման ձևեր: Կոնտորցիոնիզմը նաև նմանություններ և արտահայտություններ է գտել հինդուական յոգայի վարդապետության հետ: Ամենօրյա մեդիտացիայի ընթացքում յոգայի պրակտիկանտներն աշխատում են շատ նման դիրքեր ընդունել, ինչպես կատարողականության վրա հիմնված ծռմռվածության դիրքերը:Տարբեր պրակտիկաների և մտքերի մեջ այս նմանությունների ճանաչումը խեղաթյուրում բերեց ավելի հստակ և բացահայտ լույսի ներքո: Չինական ավանդույթների համար կոնտորցիոնը սովորաբար կատարվում է որպես ակրոբատիկայի սխրանք, որն օգտագործվում է հանդիսատեսին շլացնելու համար իրենց կողմից կառուցված անսովոր ձևերով: Համաձայն չինական պատմական տվյալների՝ վաղ կոնտորցիոնիզմը ծագել է Չինաստանում՝ Արևմտյան Չժոու դինաստիայի ժամանակ (մ.թ.ա. 1045-771 թթ.), որը հասունացել է Սուի դինաստիայում (581–618):

Նշանավոր կոնտորցիոնիստների ցուցակը

Աննա ՄաքՆալթի - յութուբեր, կանադացի կոնտորցիոնիստ
Առնե Արնարդո - նորվեգացի կրկեսի կատարող
Քրիստին Դանթոն – ավստրալիացի կոնտորցիոնիստ, ով հանդես է եկել «Ավստրալիան ունի տաղանդ»-ում
Սոֆի Դոսսի – ամերիկացի կոնտակտոլոգ և յութուբեր, ով հայտնվել է «Ամերիկան ունի տաղանդ» նախագծի 11-րդ սեզոնում
Լեյլանի Ֆրանկո - բրիտանացի կոնտակտներ, ով հանդես է եկել «Մեծ Բրիտանիան ունի տաղանդ»-ում
Տակակո Ֆյուջի - ճապոնացի դերասանուհի
Ալեքսեյ Գոլոբորոդկո - ռուս կոնտրոնցիոնիստ
Դագ Ջոնս - ամերիկացի դերասան և մարդկանց նմանակող
Իրինա Կազակովա - ռուս կոնտորցիոնիստ և մարմնամարզուհի
Բոննի Մորգան – ամերիկացի դերասանուհի և կոնտակտիստ, ով օգտագործել է կոնտորցիոնիզմը Նեթֆլիքսի ասերիայի դժբախտ պատահարում՝ Կոլետի դերում։
Օլգա Պիխիենկո - ռուս կոնտորցիոնիստ և կրկեսի կատարող
Ռոսս քույրեր - քույրերի եռյակ, ովքեր երգչուհիներ, պարուհիներ և ակրոբատներ էին
Դենիել Բրաունինգ Սմիթ – «Ռուբբերբոյ» մականունով ամերիկացի կոնտակտոլոգ, ով իր ճկունությն համար պարտական է իր Էհլերս-Դանլոսի համախտանիշներին
Մայոր Զամորա – կանադական թզուկների ցենտերի թանգարանի կոնտակտներ և «փախուստի նկարիչ»

Բառարան

Մեջքի թեքում․ անկացած դիրք՝ անսովոր աստիճանով դեպի հետ թեքված գոտկատեղի հատվածում և/կամ ողնաշարի որևէ հատվածում կանգնած, ծնկի իջած, հատակին հանգստանալիս կամ կախված վիճակում:
Տուփի գործողությունը (նաև կոչվում է մարմնի փաթեթավորում, էնտերոլոգիա, փականատոմիկալիզացիա)․ կրկեսային գործողություն, որի ժամանակ կոնտորցիոնիստը սեղմում է իր մարմինը փոքրիկ տուփի կամ թափանցիկ տարայի մեջ:
Կրծքավանդակի ստենդ․ ցանկացած թիկունքային դիրք, որի դեպքում կատարողի կուրծքը հենվում է հատակին` օգնելու համար:
Շեղում․ 1. Որպես բայ՝ վնասել հոդը՝ ժամանակավորապես ստիպելով ոսկորը դուրս բերել իր սովորական հատվածից: 2. Որպես գոյական՝ տղամարդկանց մարմնամարզության մեջ ուսերի պտտում անշարժ օղակների վրա հետադարձ շրջադարձ կատարելիս։ Ակրոբատիկայի շատ հմտություններ, ըստ երևույթին, ներառում են հոդի տեղախախտում, մինչդեռ իրականում դա այդպես չէ:
Դուրվասայի կեցվածքը կամ կռունկի դիրքը․ անվանվել է առասպելական հնդիկ իմաստուն Դուրվասայի պատվին, ով ենթադրաբար ստանձնել է այս դիրքը իր ապաշխարության տարիներին. կանգնել մի ոտքի վրա, իսկ մյուս ոտքը առջևից բարձրացնել և դնել պարանոցի կամ ուսերի հետևում:

An *elbow stand* performed by an acro dancer

Արմունկի վրա կանգ․ ցանկացած շրջված դիրք, երբ կատարողը աջակցության համար օգտագործում է միայն հատակին դրված նախաբազուկները:
Առջևի թեքում․ ցանկացած դիրք, որն առանձնանում է գոտկատեղի և/կամ ողնաշարի առջևի անսովոր թեքումով, ոտքերն իրար հետ կամ բաժանված:
Առջևի բաժանում (նաև կոչվում է քայլի բաժանում)․ բաժանում, որի ժամանակ մի ոտքը երկարացվում է առջև, իսկ մյուս ոտքը երկարացվում է դեպի հետ՝ երկուսն էլ բեռնախցիկի նկատմամբ ուղիղ անկյան տակ: Իդեալական դեպքում, կոնքերը ուղղված են դեպի առաջ, մինչդեռ երկու ոտքերը դրսայնորեն են տեղակայվում ազդրերից:
Մազակալ․ դիրք, որի ժամանակ մարդը ծնկի է իջնում, նստում ոտքերի վերևում և թեքվում դեպի հետ, մինչև գլխի վերին մասը շփվի պոչուկոսկրի հետ․ դա կարող է արվել նաև ձեռքերի և ծնկների մեկնարկային դիրքով:
Հեդսիթ․ ծայրահեղ հետին թեքություն, որի դեպքում կատարողի գլխի վերին մասը դիպչում է նստատեղին․ սովորաբար ձեռքի կամ կրծքավանդակի տակդիրի վրա: Երբեմն ավելի էքստրեմալ տարբերակ է արվում, երբ հետույքը դրված է կատարողի գլխի կողքով, մինչդեռ մեջքի ստորին հատվածը գլխի վերևում է․ սա պահանջում է պարանոցի շատ ավելի ճկունություն:
Ոտքեր ուսերի նման․ կանգնած բացքվածք, որի ժամանակ ոտքը դիպչում է ուսին: Կարող է արվել առջևի, կողքի կամ հետևի հատվածում:
Մարինելլիի թեքում․ Կոնտրացիոնիստ և միջազգային թատերական գործակալ Հ. Բ. Մարինելլիից (1864-1924)] Գլխի նստարան՝ երկարացրած ոտքերով, որը կատարվում է կարճ սյունակի վերևի մասում միայն կաշվե բռնակով:
Ասեղի սանդղակ․ առջևի ճեղքվածք, երբ կանգնած է առաջ ոտքի վրա, իրանով թեքված դեպի ներքև, ձեռքերը դիպչում են հատակին, իսկ հետևի ոտքը ուղղահայաց ձգված է դեպի առաստաղը:
Ամբողջական թեքում (նաև կոչվում է հիպերթեքում)․ ցանկացած բացվածք, որի դեպքում ոտքերով ձևավորված անկյունը 180 աստիճանից մեծ է: Այն կարող է արվել առջևում՝ երկու կամ երկու ոտքերը վեր բարձրացնելով, կամ մեկ կամ երկու ոտքերը լայն բացած և վեր բարձրացրած :
Անտարբեր ձգում (նաև կոչվում է ստատիկ-պասիվ ձգում․ օգնող հանգիստ ձգում)․ 1. Ստատիկ ձգում (տես՝ «ստատիկ ձգում»), որի դեպքում արտաքին ուժը (օրինակ՝ հատակը կամ մեկ այլ մարդ) կատարողին պահում է ստատիկ դիրքում։ 2. Թուլացած վերջույթի պրակտիկան զուգընկերոջ օգնությամբ դուրս է եկել շարժման նորմալ տիրույթից: «Ակտիվ ձգման» դեպքում վերջույթը երկարացվում է մինչև իր առավելագույն տիրույթը՝ օգտագործելով միայն այդ վերջույթի մկանները։
Փայք․ գոտկատեղով առաջ թեքվել, ոտքերը և մարմնի առանցքը ուղիղ պահած:
Պուենտե․ դասական բալետում, երբ պարուհին օգտագործում է հատուկ կոշիկներ (կոչվում են պուենտ կոշիկներ կամ մատների կոշիկներ) en pointe (իրենց մատների վրա) պարելու համար: Ոտնաթաթի վերին մասի կամարը գտնվում է առավելագույն բարձրության վրա է, երբ պարուհին «հրում է»՝ պատճառ դառնալով, որ ոտնաթաթի կրունկը անցնում է գրեթե մատների վրայով: Դժվար և հաճախ ցավոտ է սովորելը, և՛ տղամարդիկ, և՛ կանայք կարող են օգուտ քաղել «պուանտե» տեխնիկայի ուսումնասիրությունից․ այնուամենայնիվ, կատարողականի հնարավորությունների մեծ մասը միայն կանանց համար է: Երեխաները չեն սկսում սովորել պուանտեն, քանի դեռ չեն ունենում տարիների փորձ և կոճի բավարար ամրություն, ինչպես նաև լինել այն տարիքում, որպեսզի ոսկրերն բավականաչափ ամուր լինեն:
Ռեգ Դոլի գործողությունը (նաև կոչվում է գոլիվոգի գործողություն)․ կրկեսային գործողություն է, որի ժամանակ ծաղրածուի լայն հագուստով ծալքավոր տիկնիկը կարծես թե կաղ, բնականոն չափսի տիկնիկ է, արդյունքում մեկ կամ երկու օգնականներ թեքվում են, կլորվում և ընդունում տիկնիկի դիրք, ապա տեղավորում փոքրիկ տուփի մեջ:
Ռիթմիկ մարմնամարզություն (նաև կոչվում է ռիթմիկ սպորտային մարմնամարզություն (ՌՍՄ), ռիթմիկա)․ օլիմպիական մարզաձև մեկ կնոջ համար (կամ խմբակային մրցումներում 5 կանանց համար), որը բաղկացած է բալետային՝ հատակին կատարվող վարժությունից, որը ցույց է տալիս թռիչքներ, շրջադարձեր, հավասարակշռություն և ճկունություն շարժվելիս, ինձես նաև ձեռքերը թափահարելիս ձեռքին պահվող օժանդակ իրերի միջոցով՝ գնդակ, պարան, օղակ, երկու մահակ կամ ժապավեն: Տղամարդկանց ռիթմիկ մարմնամարզությունը ներկայումս գոյություն ունի Ճապոնիայում, և այն ձեռք է բերում համաշխարհային ճանաչում:
Պարանների գործողությունը (նաև կոչվում է իսպանական ցանց)․ կրկեսային գործողություն է, որտեղ ակրոբատը (սովորաբար կին) վարժություններ է կատարում հատակից բարձր դիրքերում՝ բռնելով երկար, ուղղահայաց կախված պարանից կամ պարանից կախված հանգույցից:
Սանդղակ․ ակրոբատիկայում, երբ ոտքը բարձրացվում է դեպի մեջքը և կարող է բռնվել մեկ ձեռքով՝ կանգնած ժամանակ:
Բաժանում (նաև կոչվում է պառակտումներ)․ ցանկացած դիրք, որի դեպքում ոտքերը ձգվում են հակառակ ուղղություններով այնպես, որ ոտքերի միջև կազմած անկյունը լինի 180 աստիճան:
Վազքի բաժանում․ (նաև կոչվում է՝ կողմնային բաժանում․ տուփային բաժանում․ Չինական բաժանում, կտրող բաժանում)․ բաժանում, որի ժամանակ ոտքերը ձգվում են դեպի ձախ և աջ, մինչև ոտքերի միջև 180 աստիճանի անկյուն հասնելը:
Կրիայի դիրքը (նաև կոչվում է նրբաբլիթ)․ նստած, առաջ թեքված, կրծքավանդակը ոտքերի միջև ընկած՝ հատակի հատվածում; ձգված ձեռքերը նույնպես դրված են հատակին և ծնկների տակ:
Եռակի ծալք․ կրծքավանդակի հենակ, որտեղ ծնկները հասնում են մինչև հատակ՝ դիպչելու համար, իսկ սրունքները հարթ են, ընկած հատակին՝ ստեղծելով երեք «շերտ»:
Շրջադարձող բաժանումներ․ վարժություն, որի ժամանակ կատարողը ձախ ոտքով առաջ քաշված բացվածքից շարժվում է դեպի առաջ, իսկ հետո աջ ոտքով բաժանում` ոտքերը պտտելով՝ առանց ձեռքերն օգտագործելու:

Տես նաև

Ծանոթագրություններ

↑ Patterson, Alice (2020-01-22). «Everything You Need To Know Before Booking A Contortionist». Oddle Entertainment Agency (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2020-01-24-ին.
↑ Peoples RR, Perkins TG, Powell JW, Hanson EH, Snyder TH, Mueller TL, Orrison WW (2008). «Whole-spine dynamic magnetic resonance study of contortionists: anatomy and pathology». J Neurosurg Spine. 8 (6): 501–9. doi:10.3171/SPI/2008/8/6/501. PMID 18518669.
↑ «10 Incredible And Shocking Sideshow Performers From The Past». LOLWOT (ամերիկյան անգլերեն). 2015-10-27. Վերցված է 2020-01-24-ին.
↑ Hahn F, Kissling R, Weishaupt D, Boos N (July 2006). «The extremes of spinal motion: a kinematic study of a contortionist in an open-configuration magnetic resonance scanner: case report». Spine. 31 (16): E565–7. doi:10.1097/01.brs.0000225983.44327.b1. PMID 16845345. S2CID 23025533.
↑ Owen E (May 1882). «Notes on the Voluntary Dislocations of a Contortionist». Br Med J. 1 (1114): 650–3. doi:10.1136/bmj.1.1114.650. PMC 2371707. PMID 20750190.

Աղբյուրներ

Louis, Michel (1974a). Contortionists. Contortionists. Vol. I. Europa Verlag. Վերցված է 2024-08-06-ին.
Louis, Michel (1974b). Contortionists. Contortionists. Vol. II. Europa Verlag. Վերցված է 2024-08-06-ին.

Արտաքին հղումներ

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կոնտրոցիոնիզմ» հոդվածին։

[1] Patterson, Alice (2020-01-22). «Everything You Need To Know Before Booking A Contortionist». Oddle Entertainment Agency (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2020-01-24-ին.

[2] Peoples RR, Perkins TG, Powell JW, Hanson EH, Snyder TH, Mueller TL, Orrison WW (2008). «Whole-spine dynamic magnetic resonance study of contortionists: anatomy and pathology». J Neurosurg Spine. 8 (6): 501–9. doi:10.3171/SPI/2008/8/6/501. PMID 18518669.

[3] «10 Incredible And Shocking Sideshow Performers From The Past». LOLWOT (ամերիկյան անգլերեն). 2015-10-27. Վերցված է 2020-01-24-ին.

[pmid16845345-4] Hahn F, Kissling R, Weishaupt D, Boos N (July 2006). «The extremes of spinal motion: a kinematic study of a contortionist in an open-configuration magnetic resonance scanner: case report». Spine. 31 (16): E565–7. doi:10.1097/01.brs.0000225983.44327.b1. PMID 16845345. S2CID 23025533.

[pmid20750190-5] Owen E (May 1882). «Notes on the Voluntary Dislocations of a Contortionist». Br Med J. 1 (1114): 650–3. doi:10.1136/bmj.1.1114.650. PMC 2371707. PMID 20750190.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]