Կողպէկրան

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից

Կողպէկրան (անգլ.՝ Lock screen), համակարգչային ինտերֆեյսի տարր, որն օգտագործվում է տարբեր օպերացիոն համակարգերի կողմից։ Կողպէկրանները կարգավորում են սարքավորման անմիջապես հասանելիությունը՝ օգտատերից պահանջելով կատարել որոշակի գործողություններ՝ հասանելիություն ստանալու համար, օրինակ՝ մուտքագրել գաղտնաբառ, օգտագործել որոշակի կոճակների համադրություն կամ կատարել որոշակի ժեստեր՝ օգտագործելով սարքավորման սենսորային էկրանը։ Կողպէկրանն անցնելու համար կան տարբեր մեթոդներ, որոնցից ամենահայտնիները և տարածվածներն են անձնական նույնականացման կոդերը (PIN կոդերը), Անդրոիդի նախշերով կողպումը և կենսաչափական տվյալները (Touch ID, դեմքի ճանաչում)[1]։

Կախված օպերացիոն համակարգից և սարքավորման տեսակից՝ կողպէկրանը կարող է լինել մուտքի պարզ էկրանից մինչև ընթացիկ ամսաթվի և ժամի, եղանակի, վերջին ծանուցումների, հավելվածի դյուրանցումների և, ըստ ցանկության, սարքի սեփականատիրոջ կոնտակտային տվյալները (որոնք կարող են օգտագործվել սարքավորումը կորցնելու, գողանալու դեպքում կամ շտապբուժօգնության ժամանակ)[2][3][4]։

Կողպէկրանները ըստ հարթակի[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բջջային օպերացիոն համակարգեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Անդրոիդ 11-ի կողպէկրանը․ սարքի կողպէկրանը բացված է վերընթաց շարժման կամ մատնահետքի սկաների միջոցով, եթե մատնահետքը գրանցված է։

Բջջային օպերացիոն համակարգը, որն աշխատում է սմարթֆոնների և պլանշետների վրա, սովորաբար օգտագործում է շարժումների վրա հիմնված կողպէկրան։ Neonode-ի կողմից արտադրված հեռախոսները կողպէկրանը բացում են սենսորային էկրանի վրա սահեցնելով աջ։ Apple-ի iOS-ը, որն օգտագործվում է iPhone-ի և iPad-ի կողմից, կիրառում էր նույնատիպ կողպէկրանի բացման մեխանիզմ մինչև iOS 10-ը՝ էկրանի վրա սահողով, որը սահում էր դեպի աջ։ Սկսած iOS 5-ից՝ մյուս ուղղությամբ սահելը օգտատիրոջն ուղարկում է անմիջապես տեսախցիկի հավելված։ iOS 7-ում սլայդերի վիջեթը հեռացվել է iOS-ի ինտերֆեյսի ավելի լայնածավալ արդիականացման շրջանակներում, և օգտատերերն այդժամ կարող էին սահեցնել էկրանի ցանկացած կետից։ Կողպէկրանը ցուցադրում է նաև ժամացույց, ծանուցումներ և ապահովում աուդիո նվագարկման կառավարում[5][6]։ iOS 10-ը լուրջ փոփոխություններ է կատարել կողպէկրանում՝ փոխարինելով սահող շարժումը Home կոճակը սեղմելով։ Սահեցումը դեռ օգտագործվում է տեսախցիկ մուտք գործելու համար, ինչպես նաև լրացուցիչ էջ՝ վիջեթներով[7][8]։ Քանի որ iPhone X-ը և iPad Pro-ն ֆիզիկապես չունեն հիմնական կոճակներ, դրա փոխարեն օգտատերը պետք է սահեցնի էկրանը ներքևից վերև[9][10]։

Սկզբում Անդրոիդը չէր օգտագործում շարժումերի վրա հիմնված կողպէկրան՝ ընտրելով օգտատերից պահանջել սեղմել հեռախոսի Մենյու կոճակը։ Android 2.0-ում ներկայացվել է շարժումների վրա հիմնված նոր կողպէկրան, որը ցուցադրում է երկու պատկերակ՝ մեկը հեռախոսի կողպէկրանը բացելու համար, և մյուսը՝ ձայնի ռեժիմը կարգավորելու համար, որն ակտիվանում է համապատասխան պատկերակը էկրանի կենտրոնը կորի վրա քաշելով (ինչպես պտտվող կոճակներով զանգելու հեռախոսները)։ Android 2.1-ում պտտվող հավաքիչը փոխարինվել է էկրանի երկու ծայրերում գտնվող երկու ներդիրներով[11]։ Android 3.0-ը ներկայացրել է նոր դիզայն. կողպեքի պատկերակով կլորակը քաշվում է շրջանաձև տարածքի արտաքին կողմը[12]։ 4.0-ում տրամադրվել է անմիջապես տեսախցիկից կողպէկրանը բացելու տարբերակը, մինչդեռ 4.1-ն ավելացնում է Google Search-ի էկրանին կողպէկրանը բացելու հնարավորությունը՝ քաշելով վերև[13][14]։ Android 4.2-ը լրացուցիչ փոփոխություններ է կատարել կողպէկրանում՝ թույլ տալով օգտվողներին վիջեթներ ավելացնել կողպէկրանին հասանելի էջերին՝ սահեցնելով էկրանի ձախ եզրից։ Տեսախցիկը հասանելի է նույն կերպ՝ սահեցնելով էկրանի աջ եզրից[14]։ Անդրոիդը նաև թույլ է տալիս սարքերը կողպել՝ օգտագործելով գաղտնաբառ, գաղտնակոդ, 9 շրջանից կազմված ցանցի նախշ, մատնահետքի սենսոր կամ դեմքի ճանաչում[11]։

Այլ արտադրողների կողմից Android բաշխումները սովորաբար օգտագործվում են կողպէկրանի Android-ից տարբերվող ձևավորումներ։ HTC Sense-ի որոշ տարբերակներ օգտագործում են մետաղական օղակ, որը քաշվում էր էկրանի ներքևից՝ հեռախոսի կողպէկրանը բացելու համար, ինչպես նաև թույլ է տալիս օգտվողներին գործարկել հավելվածներ՝ փոխարենը քաշելով իրենց համապատասխան դյուրանցման պատկերակը օղակի մեջ[15]։ Սամսունգի սարքերում կողպեքի էկրանը ենթադրում է էկրանի ցանկացած վայրից ցանկացած ուղղությամբ քաշել (TouchWiz Nature սարքերը, ինչպիսիք են Galaxy S III-ը և S4-ը, նույնպես ուղեկցվում են տեսողական էֆեկտով, ինչպիսիք են լճակի ալիքը կամ ոսպնյակի բռնկումը), HTC-ի կողպէկրանի նման, հավելվածների դյուրանցումները կարող են քաշվել էկրանի ներքևից՝ անմիջապես դրանց մեջ բացելու համար[16][17]։

Որոշ հավելվածներ կարող են պարունակել գովազդային ծրագրեր, որոնք առևանգում են կանխադրված կողպէկրանը՝ այն փոխարինելու գովազդ ցուցադրողով։ 2017 թվականի նոյեմբերին Google Play Store-ը պաշտոնապես արգելել է չկողպված էկրանով հավելվածներին դրամայնացնել կողպէկրանը[18]։

Անձնական համակարգիչների օպերացիոն համակարգեր[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Windows 11 կողպեք էկրան

Windows NT-ն օգտատերերին առաջարկել է «կողպել» իրենց համակարգիչները՝ ցուցադրելով մուտքի պատուհան, որը պահանջում է մուտքագրել ակտիվ օգտատիրոջ գաղտնաբառը՝ համակարգ նորից մուտք գործելու համար։ Windows XP-ից ի վեր` կողպման գործառույթը նույնպես կապված է ստեղնաշարի դյուրանցման հետ` ⊞ Win+L[19]: Windows 8-ում կողպեքի էկրանը վերանախագծվել է այնպես, որ ավելի մոտ լինի բջջային օպերացիոն համակարգերի կողպէկրաններին. օգտատերերը կարող են ընտրել հատուկ պաստառ՝ կողպէկրանին օգտագործելու համար, որն այժմ ցուցադրում է նաև ժամացույցը, օրացույցի իրադարձությունները և այլ հավելվածների ծանուցումները։ Սարքը կողպէկրանից բացելու համար էկրանը կարելի է քաշել դեպի վեր մկնիկի կամ սենսորային էկրանի միջոցով[20]։ Windows 10-ը պահպանում է այս դիզայնը՝ միաժամանակ ավելացնելով Cortana ձայնային օգնականով կողպէկրանից օգտվելու հնարավորությունը, և սլայդ շոուների և «Windows Spotlight» ծառայության աջակցությունը՝ ամենօրյա պաստառները հետ բերելու և պաստառի հետ կապված ընտրովի գովազդային առաջարկներ ստանալու համար[21][22]։

Էկրանի կողպման գործառույթը ներկառուցված է նաև Unix-ի նման որոշ օպերացիոն համակարգերի էկրանապահպանման համակարգերում, ինչպիսիք են XscreenSaver-ը[23] և gnome-screensaver-ը[24]։

Արտոնագրային դատավեճ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Դատարանները հաստատել են Neonode-ի բջջային հեռախոսները՝ որպես Apple-ի iOS-ի կողպէկրանի առաջնային արվեստ:

Apple-ն ունի մի քանի արտոնագրեր՝ իր iOS սարքավորումների կողմից օգտագործվող լոգարիթմական կողպեքի համար. 2010 թվականին այն ստացել է 7,657,849 ԱՄՆ արտոնագիր, իսկ 2011 թվականին՝ 8,046,721 ԱՄՆ արտոնագիր՝ նկարագրելով մի համակարգ, որը ներառում է նկարի անընդհատ քաշում դեպի որոշակի կետ՝ սարքավորումը կողպէկրանից բացելու համար[25]։ Որպես շարժական սարքավորումների հետ կապված արտոնագրերի շուրջ բազմաթիվ ընկերությունների միջև շարունակվող արտոնագրային պատերազմների մի մաս՝ Apple-ը հաստատել է այդ արտոնագրերը Միացյալ Նահանգներից դուրս արտոնագրային մի շարք դատական հայցերում մրցակից վաճառողների հետ[26]։

Apple-ի դատական հայցերը Samsung-ի հետ Նիդերլանդներում և HTC-ի հետ Միացյալ Թագավորությունում հանգեցրել են անհաջողության. երկու դատարաններն էլ արտոնագրերն անվավեր են ճանաչել՝ նշելով շվեդական Neonode ընկերության կողմից արտադրված N1 բջջային հեռախոսի նմանատիպ կողպէկրանը՝ որպես նախնական արվեստ Apple-ի դիզայնի համար։ Բրիտանական դատարանը հատուկ վճռել է, որ Apple-ի կողպէկրանը[27] «ակնհայտ բարելավում» էր Neonode N1-ի համեմատ՝ շնորհիվ իր սահող գրաֆիկայի միջոցով (ի տարբերություն N1-ի, որը ցուցադրում էր միայն գրավոր հրահանգ, որը ժեստի բացատրություն էր)[25][28]։ Մերիլենդի համալսարանի «Մարդ-համակարգչային փոխազդեցության լաբորատորիայի» վաղ աշխատանքը սենսորային էկրանի տեխնոլոգիայի վրա նույնպես նշվել է որպես նախկին արվեստ[29], մասնավորապես, 1991 թվականին սենսորային էկրանի սահիչը մշակվել է Քեթրին Փլեյսանտի կողմից[30]։

2012 թվականի հունվարին Apple-ը ստացել է գերմանական դատարանի մշտական արգելքը այն բանից հետո, երբ որոշվել է, որ Motorola Mobility-ն խախտել է իր վերջին սարքավորումների արտոնագրերը (չնայած որոշվել էր, որ Motorola Xoom պլանշետը չի խախտել արտոնագիրը)։ Այնուամենայնիվ, Apple-ին նախազգուշացվել է, որ նրանցից կպահանջվի դնել պարտատոմս որպես ապահովագրություն, եթե թույլ տան, որ արգելքը ուժի մեջ մտնի, և արդյունքում վաճառքի ցանկացած պոտենցիալ արգելք կսահմանափակվի միայն Գերմանիայով[26][31]։

Տես նաև[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծանոթագրություններ[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

  1. ↑ Harbach Marian, De Luca Alexander, Egelman Serge (2016-05-07)։ «The Anatomy of Smartphone Unlocking»։ Proceedings of the 2016 CHI Conference on Human Factors in Computing Systems (New York, NY, USA: ACM)։ ISBN 978-1-4503-3362-7։ doi:10.1145/2858036.2858267 
  2. ↑ Cipriani Jason։ «First responders can help you even when your phone is locked»։ CNET (անգլերեն)։ Վերցված է 2020-01-03 
  3. ↑ T Florin։ «How to add owner info on your Android lock screen (helpful in case you lose your device)»։ Phone Arena (en-US)։ Վերցված է 2020-01-03 
  4. ↑ «Lock screen customization is dead»։ Android Central (անգլերեն)։ 2018-06-18։ Վերցված է 2020-01-03 
  5. ↑ «The 5 best features in Apple's iOS 5»։ PC World։ Արխիվացված է օրիգինալից 10 August 2016-ին։ Վերցված է 13 February 2013 
  6. ↑ «Get to know iOS 7: Design changes»։ MacWorld։ Վերցված է 4 December 2013 
  7. ↑ «How to use the Lock screen in iOS 10»։ TechRadar (անգլերեն)։ Վերցված է 2017-11-13 
  8. ↑ «How to use the iPhone's new, confusing lock screen»։ CNET (անգլերեն)։ Վերցված է 2017-11-13 
  9. ↑ Pierce David։ «iPhone X Review: All Up In Your Face ID»։ Wired (en-US)։ Վերցված է 2017-11-13 
  10. ↑ Whitney Lance։ «How to Navigate the iPad Pro (Without a Home Button)»։ PCMAG (անգլերեն)։ Վերցված է 2020-01-04 
  11. ↑ 11,0 11,1 «Android: A visual history»։ The Verge։ Վերցված է 14 February 2013 
  12. ↑ «Ars reviews the Motorola Xoom»։ Ars Technica։ Վերցված է 14 February 2013 
  13. ↑ «Android 4.0 ICS demo: Active voice dictation, Unlock to camera, and more»։ SlashGear։ Վերցված է 14 February 2013 
  14. ↑ 14,0 14,1 «Android 4.1 and Android 4.2 combine to make the ultimate Jelly Bean»։ TechRadar։ Վերցված է 14 February 2013 
  15. ↑ «HTC Desire X review: Needs and wants»։ GSM Arena։ Վերցված է 14 February 2013 
  16. ↑ «Samsung Galaxy S III Android 4.2.2 firmware leaked, reveals some Galaxy S4 software features»։ NDTV։ Վերցված է 18 June 2013 
  17. ↑ «Samsung I8190 Galaxy S III mini review: The Halfling»։ GSM Arena։ Վերցված է 14 February 2013 
  18. ↑ «Google bans Android developers from adding lock screen ads»։ Ars Technica (en-us)։ Վերցված է 2017-12-01 
  19. ↑ «How to Quickly Lock Your Computer and Use Other Windows Logo Shortcut Keys»։ Microsoft։ Վերցված է 13 February 2013 
  20. ↑ «Windows 8 Feature Focus: Lock Screen»։ SuperSite for Windows։ Վերցված է 14 February 2013 
  21. ↑ «How to Use and Tweak Your Windows 10 Lock Screen»։ PCMAG (անգլերեն)։ Վերցված է 2018-11-13 
  22. ↑ «Microsoft wants to put ads on the Windows 10 lock screen»։ The Verge։ Վերցված է 2018-11-13 
  23. ↑ Zawinski Jamie։ «XScreenSaver FAQ»։ Վերցված է 13 February 2013 
  24. ↑ «GNOME screen lock ineffective in openSUSE Linux - Update»։ The H։ Վերցված է 13 February 2013 
  25. ↑ 25,0 25,1 «Apple Awarded Second Slide-to-Unlock Patent, Targeting HTC?»։ PC Magazine։ Վերցված է 14 February 2013 
  26. ↑ 26,0 26,1 «How Patent Battles Threaten the Simple Act of Unlocking a Phone»։ Wired։ Վերցված է 14 February 2013 
  27. ↑ shilpa gupta (2020-08-18)։ «Ensure the privacy with how to lock apps in iPhone - Web Blog Ensure the privacy with how to lock apps in iPhone»։ Web Blog (en-US)։ Արխիվացված է օրիգինալից 2020-10-01-ին։ Վերցված է 2020-08-29 
  28. ↑ «HTC defeats Apple in swipe-to-unlock patent dispute»։ BBC News։ Վերցված է 14 February 2013 
  29. ↑ «Apple touch-screen patent war comes to the UK»։ Վերցված է 3 December 2015 
  30. ↑ «1991 video of the HCIL touchscreen toggle switches (University of Maryland)»։ Վերցված է 3 December 2015 
  31. ↑ «Apple slides and blocks Motorola devices over slide-to-unlock»։ CNET։ Վերցված է 14 February 2013 


Վիիքպահեստ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Կողպէկրան&oldid=8561319» էջից