Կոլիուր

Կոլիուր
Տեսակ	Ֆրանսիայի կոմունա
Երկիր	Ֆրանսիա
Վարչատարածք	Արևելյան Պիրենեյներ, arrondissement of Céret? և Rosselló?
ԲԾՄ	10 մետր, 0 մետր, 655 մետր և 151 մետր
Մակերես	13,02 կմ²

Կոլիուր (ֆր.՝ Collioure), համայնք Ֆրանսիայի հարավային Պիրենեյներ-Արևելյան դեպարտամենտում։

Կոլիուր քաղաքը գտնվում է Կոտ Վերմեյլում (Վերմիլիոնի ափ), Լա Կոտ Վերմեյլ կանտոնում և Սերե շրջանում:

Տեղանուն

Կոլիուրը կատալոներեն կոչվում է Կոտլիուր։

Պատմություն

«Castrum Caucoliberi» ամրոցի մասին կա մի գրառում, ըստ որի Կոլիուրը հիշատակվում է դեռևս 673 թվականին, ինչը ցույց է տալիս, որ այստեղի բնակավայրը ռազմավարական և առևտրային նշանակություն է ունեցել դեռևս վեստգոթերի իշխանության օրոք։

Կոլիուրը նախկինում բաժանված էր երկու գյուղի, որոնք էլ իրենց հերթին բաժանված էին Դուի գետով.հարավում գտնվող հին քաղաքը կոչվում էր Պորտ դ'Ավալ (ֆրանսերեն՝ Լե Ֆոբուր) և վերին հոսանքի նավահանգիստը՝ Պորտ դ'Ամոն (ֆրանսերեն՝ Լե Մուրե ):

Կոլիուրը գրավվեց 1642 թվականին մարեշալ դե լա Մեյերայի ֆրանսիական զորքերի կողմից։ Մեկ տասնամյակ անց քաղաքը պաշտոնապես հանձնվեց Ֆրանսիային 1659 թվականի Պիրենեյների պայմանագրով։ Իր բարձր ռազմավարական նշանակության պատճառով քաղաքի ամրաշինությունները՝ Կոլիուր Ռոյալ ամրոցը և Սեն-Էլմ ամրոցը, բարելավվել են ռազմական ինժեներ Վոբանի կողմից Լյուդովիկոս XIV-ի գահակալության ժամանակ։ Այնուամենայնիվ, Կոլիուրը պաշարվեց և գրավվեց իսպանական զորքերի կողմից 1793 թվականին, ինչը նշանավորեց քաղաքը գրավելու իսպանացիների վերջին փորձը։ Քաղաքը մեկ տարի անց վերականգնվեց գեներալ Ժակ Ֆրանսուա Դյուգոմյեի կողմից։

1823 թվականին Պորտ-Վանդրեի տարածքը դարձավ համայնք՝ ընդգրկելով Կոլիուր և Բանյուլս-սյուր-Մեր համայնքների մասերը։^[4]

1870 թվականի հունվարի 21-ին Կոլիուրում տեղի ունեցավ բացառիկ կլիմայական երևույթ, որը արձանագրել է Չարլզ Նոդենը։ Այդ օրը քաղաքում մեկ օրվա ընթացքում տեղաց ավելի քան մեկ մետր (39 դյույմ) ձյուն։ Ձյան առատ տեղումները մեծ վնաս հասցրին ինչպես պտղատու այգիներին, այնպես էլ խցանային կաղնու անտառներին:[1]

Կառավարություն և քաղաքականություն

Քաղաքապետներ

քաղաքապետ	Կիսամյակի սկիզբ	Ժամկետի ավարտ

Միշել Նոե	1864թ.	1870թ.
Ժան Կորտադ	1870թ.	1874թ.
Ժան Կալոնի	1874թ.	1878թ.
Ժան Կոստ^[5]	1878թ.	1903թ.
Ջոզեֆ Ռոսինես	1903թ.	1919թ.

Մարսո Բանյուլս	1948թ.	1953թ.
Վինսենթ Ատքսեր	1953թ.	1956թ.
Հենրի Բիլարդ	1956թ.	1956թ.
Ռենե Ռամոնա	1956թ.	1966թ.
Ջոզեֆ Փի	1966թ.	1977թ.
Ժան Պասկոտ	1977թ.	1989թ.
Միշել Մոլի	1989թ.	2014թ.
Ժակ Մանյա	2014թ.

Երկվորյակ քաղաք

Սորիա, Կաստիլիա և Լեոն, Իսպանիա

Բնակչություն

Բնակչությունն ըստ թվականների
Տարի	Բնակ.	±%
1968	2525	—
1975	2516	−0.4%
1982	2527	+0.4%
1990	2726	+7.9%
1999	2763	+1.4%
2007	2944	+6.6%
2012	3082	+4.7%
2017	2427	−21.3%

Տնտեսություն

Կոլիուրը հանդիսանում է Appellation d'Origine Contrôlée (AOC)՝ ծագման իսկության ստուգում, որը շրջապատում է քաղաքը (Collioure AOC) և արտադրում է կարմիր, վարդագույն և փոքր քանակությամբ սպիտակ գինիներ։ Քաղաքի հետևի բլուրներում գտնվող հնագույն տեռասաձև որթատունկերը նաև խաղող են մատակարարում Banyuls (Բանյուլս) անվանման գոտու ապերիտիվ և դեսերտային գինիների համար, որի սահմանները համընկնում են Կոլիուրի գինեգործական գոտու հետ։

Կոլիուրը նաև հայտնի է իր անչոուսներով, (ենթաշենով), իսկ երբեմնի բարգավաճող ձկնորսությունը հիշատակվում է Մարք Կուրլանսկու «Աղ» գրքում։

Մշակույթ

Քանի որ քաղաքն ունի ուժեղ կատալոնական մշակույթ, տեղական կատալոնական ռեգբիի թիմերից մեկը ( ԱՄՆ Պերպինյան, Ֆրանսիա) ընդունել է իր սեփական կարգախոսը՝ Sempre endavant, mai morirem ( Միշտ առաջ, մենք երբեք չենք մահանա ): Միշել Մոլի ղեկավարությամբ, քաղաքն ունի այլ կարգախոս ևս ՝ Collioure sera toujours Collioure ( Կոլիուրը միշտ կլինի Կոլիուր )՝ մեջբերելով ֆրանսիացի երգիչ Մորիս Շեվալյեի հայտնի երգը՝ Paris sera toujours Paris:

Տարեկան Սուրբ Վինսենթի փառատոնն անցկացվում է օգոստոսի 15-ի շուրջը՝ մի քանի օր տևող տոնակատարություններով, որոնց ընթացքում լինում են երաժշտություն և հրավառություն։ Այն քաղաք է բերում այցելուների, որոնց թիվը կրկնապատկում է բնակչությանը։^[6]

20-րդ դարի սկզբին Կոլիուրը դարձավ գեղարվեստական գործունեության կենտրոն, որտեղ մի քանի ֆովյան նկարիչներ այն դարձրին իրենց հանդիպման վայր։ Անդրե Դերենը, Ժորժ Բրակը, Օթոն Ֆրիզը, Անրի Մատիսը, Պաբլո Պիկասոն, Շառլ Ռենի Մակինտոշը, Ջեյմս Դիքսոն Ինեսը, Լեոպոլդ Սյուրվաժը և Ցուգուհարու Ֆուջիտան. բոլորը ոգեշնչվել են Կոլիուրի թագավորական ամրոցից, միջնադարյան փողոցներից, Նոտր-Դամ-դե-Անժ եկեղեցու վերածված փարոսից և նրա բնորոշ միջերկրածովյան ծոցից։ Կոլիուրի գերեզմանատանը գտնվում է իսպանացի բանաստեղծ Անտոնիո Մաչադոյի դամբարանը, որը փախել է այստեղ՝ 1939 թվականին Իսպանիայի քաղաքացիական պատերազմի ավարտին Ֆրանկոյական զորքերի առաջխաղացումից խուսափելու համար։

Բրիտանացի վիպասան Պատրիկ Օ'Բրայանը ապրել է Կոլիուրում 1949 թվականից մինչև իր մահը՝ 2000 թվականը։ Նրա «Կատալանցիները» վեպը նկարագրում է Կոլիուրի կյանքը անցյալում։ Նա նաև գրել է Պիկասոյի կենսագրությունը, ում հետ ծանոթ էր։ Օ’Բրայանն ու իր կինը՝ Մերին, թաղված են քաղաքի գերեզմանատանը։

Ռոուզ Մակոլեյի 1950 թվականին հրատարակված «Աշխարհը՝ իմ վայրի բնությունը» վեպի սկիզբը տեղի է ունենում Կոլիուրում։

Սթիվեն Քլարկի ՝ Փոլ Ուեսթի մասնակցությամբ չորրորդ հումորային վեպի՝ «Զանգահարեք M Մերդեի համար» («Dial M for Merde»), գործողությունների մի մասը տեղի է ունենում Կոլիուրում։

Մատիսի և Դերենի գործերից 98 վերարտադրություններ ցուցադրված են հենց այն վայրերում, որտեղ Ֆովիզմի այս երկու վարպետները ստեղծել են բնօրինակները 20-րդ դարի սկզբում։

Կոլիուրի քարտեզ (18-րդ դար)
Կոլիուրի եկեղեցի, Նոտր-Դամ-դե-Անջ
Շատո Ռոյալ դե Կոլիուր
Ֆորտ Կարե
Տուր դը լ'Էտուալ
Կոլիուրը, տեսարան հարավ-արևելքից

Նշանավոր մարդիկ

Նուր Ալի Շեյխ (1928–), քենիացի ծնունդով նեոկուբիստ նկարիչ, որն ապրել է Մատիսի պատկերած տանը՝ «Կոլիուրի տեսարան» -ում։
Մարի Բարեր-Աֆր (1885–1963) գրող, ապրել և մահացել է Կոլիուրում։
Ռենե Լլենսե (1913–2014), ֆուտբոլիստ՝ ծնված Կոլիուրում։
Անտոնիո Մաչադո (1875–1939), իսպանացի բանաստեղծ, մահացել է Կոլիուրում։
Մարգարետ Մակդոնալդ Մակինտոշը (1864 – 1933), շոտլանդացի նկարիչ և դիզայներ, ապրել է Կոլիուրում 1924 թվականին և մնացել է այդ տարածքում մինչև 1927 թվականը։
Այնտեղ է ապրել նաև շոտլանդացի ճարտարապետ, նկարիչ և դիզայներ Չարլզ Ռենի Մաքինտոշը (1868 – 1928), Մարգարեթի ամուսինը։
Անգլիացի վիպասան և թարգմանիչ Պատրիկ Օ'Բրայանը (1914–2000) ապրել և թաղվել է Կոլիուրում։
Ժակ Պարիզոն (1930–2015), Քվեբեկի՝ Կանադայի նախկին վարչապետը, խաղողի այգի էր ունեցել Կոլիուրում։

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ֆրանսիական կոմունաների վերաբերյալ տվյալների բազա — Institut national de l'information géographique et forestière, 2015.
↑ https://data.geopf.fr/telechargement/download/GEOFLA/GEOFLA_2-2_COMMUNE_SHP_LAMB93_FXX_2016-06-28/GEOFLA_2-2_COMMUNE_SHP_LAMB93_FXX_2016-06-28.7z — 2016.
↑ ֆրանսիական կոմունաների վերաբերյալ տվյալների բազա — Institut national de l'information géographique et forestière.
↑ «Banyuls-sur-Mer». Wikipedia (անգլերեն). 2025 թ․ փետրվարի 9.
↑ Cardenas, Fabricio (2014 թ․ հոկտեմբերի 31). «Démission du maire de Collioure en 1885». Vieux papiers des Pyrénées-Orientales (ֆրանսերեն). Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 24-ին.
↑ «Festival programme 2012» (ֆրանսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 8-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 9-ին.

[_afcf4e8194fe27f6-1] 1,0 ^1,1 ֆրանսիական կոմունաների վերաբերյալ տվյալների բազա — Institut national de l'information géographique et forestière, 2015.

[_f5c690684b2298db-2] ttps://data.geopf.fr/telechargement/download/GEOFLA/GEOFLA_2-2_COMMUNE_SHP_LAMB93_FXX_2016-06-28/GEOFLA_2-2_COMMUNE_SHP_LAMB93_FXX_2016-06-28.7z — 2016.

[_9beb96e4afa98e3c-3] ֆրանսիական կոմունաների վերաբերյալ տվյալների բազա — Institut national de l'information géographique et forestière.

[4] «Banyuls-sur-Mer». Wikipedia (անգլերեն). 2025 թ․ փետրվարի 9.

[5] Cardenas, Fabricio (2014 թ․ հոկտեմբերի 31). «Démission du maire de Collioure en 1885». Vieux papiers des Pyrénées-Orientales (ֆրանսերեն). Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 24-ին.

[Lesitecatalan01-6] «Festival programme 2012» (ֆրանսերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 8-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունիսի 9-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]