Կնուտ Պոսսե

Կնուտ Պոսսե
Մասնագիտություն՝	քաղաքական գործիչ և ռազմական գործիչ
Ծննդյան օր	1440-ականներ
Ծննդավայր	Ստոկհոլմ, Շվեդիա
Վախճանի օր	մարտի 25, 1500(1500-03-25)
Վախճանի վայր	Կաստելհոլմ ամրոց, Սունդ, Ալանդյան կղզիներ, State Department of Åland, Ֆինլանդիա
Թաղված	Turku Cathedral
Դինաստիա	Q123010105?
Քաղաքացիություն	Շվեդիա
Հայր	Յոնս Լագե Պոսսե

Կնուտ Յոնսսոն Պոսսե (շվեդ.՝ Knut Jönsson Posse, 1440-ականներ, Ստոկհոլմ, Շվեդիա - մարտի 25, 1500(1500-03-25), Կաստելհոլմ ամրոց, Սունդ, Ալանդյան կղզիներ, State Department of Åland, Ֆինլանդիա), շվեդ պետական գործիչ և զորապետ, միջնադարյան Շվեդիայի ամրոցների ամենահայտնի պարետներից մեկը։ Նրա անունը կապված է հայտնի «Վիբորգյան որոտ»-ի հետ։ Նա երկար ժամանակ ծառայել է Ստուրեների տանը Տավաստեհուսում և Վիբորգում, ինչպես նաև Օստզեյան նահանգում մարտնչել ռուսների դեմ։

Կենսագրություն

Վաղ տարիներ

Կնուտ Պոսսեն ծագումով դանիացի շվեդ էր, նրա հայրը՝ ասպետ Իյոնս Լագ Պոսսեն, սերում էր դանիական տոհմից, բայց բնակություն էր հաստատել Վեստերգյոտլանդում։ Այնտեղ նա ամուսնացել էր լագմանի դստեր հետ, իսկ ավագ որդին՝ Կնուտը իր անունը ստացել էր մորական հզոր պապից՝ Կնուտ Յոնսսոնից։ 1460-ականներին նա մտերմացել էր արիստոկրատ Էրիկ Աքսելսոն Տոտտի հետ։ Տոտտը շատ հեղինակավոր անձնավորություն էր և 1466 թվականին Յոնս Պոսսեի հետ կապերի շնորհիվ նա դարձել էր ռիկսորդ, իսկ Կնուտ Պոսսեն նշանակում ստացավ Ֆինլանդիայում։

1466 թվականի հոկտեմբերին գահապահ նշանակվելուց հետո Տոտտը Պոսսեին Ստոկհոլմի բերդում նշանակել է ֆոգդ։ Սակայն, արդեն 1470 թվականի սեպտեմբերին, վերադառնալով Ֆինլանդիա, աշխատել է Յանակկալայի շրջանային դատարանում որպես Տավաստիայի նահանգապետ Էրիկ Աքսելսոն Տոտտի անձնական ներկայացուցիչ։ 1471 թվականի հոկտեմբերի 10-ին Պոսսեն ստանձնել է զորքերի հրամանատարությունը դանիացիների դեմ մղվող Բրունկեբերգի ճակատամարտում և ծանր վիրավորվել։ 1473 թվականին Պոսսեն ընտրվել է ռիկսորդի անդամ։ 1473 թվականի աշնանից նա Տավաստեհուսի ամրոցում եղել է Էրիկ Աքսելսոն Տոտտի ֆոգդը, իսկ 1477 թվականին ստացել է ավատական կալվածքներ։

Ծառայություն Ֆինլանդիայում

1483 թվականին՝ Էրիկ Աքսելսոնի և նրա եղբոր՝ Լարսի մահից հետո, Տոտտիների ամրոցը, բացառությամբ Ռաասեպորիից, անցել է ռեգենտ Ստեն Ստուրին։ Պոսսեն 1481 թվականին ժառանգական գույքի վաճառքի համար Վիբորգում եղել է պատասխանատու անձ։ 1483 թվականին, վերջին անգամ, Աքսելսոններից երրորդը՝ Իվարը, լիազորել է Ստուրեին հանձնել Վիբորգի և Օլաֆսբորգի ողջ ռազմական տեխնիկան։ Միևնույն ժամանակ, Պոսսեն ծառայության է անցել Ստուրեի մոտ և նրանից ստացել Տավաստեհուսի ամրոցը` տարեկան վարձավճարով։

1485 թվականի աշնանը նա փակել է Լիվոնյան միաբանության հաղորդակցության գծերը Էստլյանդիայի ափերին, երբ Շվեդիան աջակցել է թշնամական Ռիգա քաղաքին։ 1487 թվականին Ստուրեն սկսեց վերջնականապես պարզել հարաբերությունները Տոտտերի հետ։ Այնուհետև Պոսսեն շրջապատեց Ռաասեպորի բերդը, որը գտնվում էր Իվար Աքսելսոնի տիրապետության տակ, ինչպես նաև Բորգհոլմը Էլանդում։ Այդ տարվա աշնանը Նովգորոդի հետ հաշտության ժամանակահատվածը մոտենում էր ավարտին, և նպատակահարմար էր օգտագործել ռազմական ճնշումը հետագա բանակցություններում։ Պոսսեն Վիբորգի ամրոցի պարետն էր, քանի դեռ իրավիճակը չէր կարգավորվել։ Պոսսեն լավ ծանոթ էր Օստզեյան նահանգների գործերին, բանակցություններում նա հանդես էր գալիս որպես խորհրդարանական։ Նա եղել է Շվեդիայի պատվիրակության անդամ 1487 թվականի հոկտեմբերի 9-ին Լիվոնյան միաբանության հետ զինադադարի ընթացքում, ինչպես նաև Աբոսի տաճարի վանահայր Մագնուս Նիկոլայ Սյարկիլխիի հետ համատեղ, 1488 թվականի նոյեմբերի 17-ին Շվեդիայի և Ռևելի միաբանության միջև հաշտությունը կնքելիս։

Պատերազմ Ռուսաստանի հետ և «Վիբորգյան որոտ»

Այդ ժամանակահատվածում սկսվել է Մոսկովյան իշխանության ամրապնդումը և աճել է նրա նվաճողական քաղաքականությունը դեպի Բալթիկ ծով։ Շվեդները շատ մտահոգված էին այդ կապակցությամբ և ցանկանում էին ունենալ դաշնակից հանձինս Լիվոնյան միաբանության։ Հավանաբար, այդ պահից էլ սկսվել է Պոսսեի և Մագնուս Նիկոլայի բարեկամությունը, որը դիմակայել է հաջորդ տասնամյակի փորձություններին։ Դրա ամրության մասին նշվում է Ֆինլանդիայի եպիսկոպոսական ժամանակագրության մեջ։

1490 թվականին նա նշանակվել է Ալանդյան կղզիների Կաստելհոլմ ամրոցի պարետ։ Այդ պահից նա ակտիվորեն մասնակցել է Շվեդիայի պետական խորհրդի նիստերին։ Եղել է Լիվոնյան միաբանության հետ հաշտության կնքման կողմնակից մոսկովյան պետության դեմ համատեղ պայքարելու համար։ Այնուամենայնիվ, 1493 թվականին միաբանությունը դաշինք է կնքել Իվան III-ի հետ։ Նույն թվականին Դանիայի թագավորը նրա հետ հաշտություն է կնքել։ Վիբորգի վրա Ռուսաստանի գլխավոր զորքերի հարձակումը սկսվել է 1495 թվականի սեպտեմբերին։ Քաղաքի պաշտպանությունը ղեկավարել է Վիբորգի ամրոցի պարետ Պոսսեն, որը մեկ տարի առաջ էր ժամանել Վիբորգ։ Չնայած ռուսների թվային գերակշռությանը, նոյեմբերի 30-ին Պոսսեի հրամանատարությամբ շվեդական զորքերը կարողացել են հետ մղել հարձակումը։ Դեկտեմբերին ռուսական զորքերը լքեցին Ֆինլանդիան։ Դրա պատճառը սննդի պակասն էր, ինչպես նաև ժանտախտի համաճարակը, որը բռնկվել էր 1495 թվականին Արևմտյան Ֆինլանդիայում։

Վերջին տարիներ

1496 թվականի ամռանը Պոսսեն մասնակցել է Իվանգորոդի գրավմանը, ապա վերադարձել է Վիբորգ և այնտեղ մնացել մինչև 1497 թվականի հուլիս։ 1496 թվականի մայիսի 15-ին Պետական խորհուրդը լենը նրան տրամադրել է ցմահ օգտագործման, իսկ Ուեսթերլենդ նահանգի Օսե գավառը նրա ժառանգներին համար՝ 30 տարով։ 1499 թվականի հունիսի 27-ին նրան ցմահ օգտագործման է տրամադրվել նաև Կաստելհոլմի լենը։

Պոսսեն մահացել է 1500 թվականի մարտի 25-ին, հավանաբար, Կաստելհոլմում։ Գրականության մեջ հաճախ նշվում է, որ Պոսսեն թաղված է Աբոսի մայր տաճարում։ Այդ մասին նշված է Ֆինլանդիայի Եպիսկոպոսական ժամանակագրության մեջ, որտեղ ասվում է, որ Պոսսեն և եպիսկոպոս Մագնուս Նիկոլայը մահացել են նույն տարում, ինչպես նշում ժամանակագիրը «Նրանք իրարից չբաժանվեցին նույնիսկ մահից հետո»։

Գրականություն

• Сто замечательных финнов. Калейдоскоп биографий = 100 suomalaista pienoiselämäkertaa venäjäksi / Ред. Тимо Вихавайнен (Timo Vihavainen); пер. с финск. И. М. Соломеща. — Хельсинки: Общество финской литературы (Suomalaisen Kirjallisuuden Seura), 2004. — 814 с. — ISBN 951-746-522-X. — Электронная версия (Ստուգված է 18 փետրվարի 2010)

Արտաքին հղումներ

• Կնուտ Պոսսեի կենսագրությունը
• Загадки Выборгского Замка
• Прогулки в Ленобласти: Легенды Старого Выборга